Текст
Алшынбан Рақышев
АДАМ АНАТОМИЯСЫНЫҢ
АТЛАСЫ
ЛАТЫН, ҚАЗАҚ ЖӘНЕ ОРЫС ТІЛДЕРІНДЕ
АТЛАС
АНАТОМИИ ЧЕЛОВЕКА
НА ЛАТИНСКОМ, КАЗАХСКОМ И РУССКОМ ЯЗЫКАХ
IV ТОМ
ЖҮЙКЕЛІК ЖҮЙЕ
НЕРВНАЯ СИСТЕМА
Алматы, 2006
“Кітап” баспасы
ББК 28.706
Р 19
ҚР меднциналық жоғары оқу орында-
рының Қазақ Мемлекеттік медицина ака-
демиясының жанындағы оқу-әдістсмелік
кеңесі үсынған.
Рекомендовано учебно-мстодическим
СОВСЮМ мсдицинских высших учсбных
заведений РК цри Казахской Госу-
ларственной академин.
Рақышев А.Р„ Қазақстан Республикасының Ұлттық Ғылым Академиясының
академигі, медицина ғылымдарының докторы, профессор, С.Ж. Аспендияров
атындағы Қазақ Ұлттық медицина университстінің қалыпты анатомия кафедрасынын
құрмеггі меңгерушісі
( Рақышев А.Р.
«Адам анатомиясының атласы, латын, қазақ және орыс тілдерінде -
Атлас анатомии человека на латннском, казахском и русском языках»
(IV том. Жүйкелік жүйе — Нервная система). Медициналық жоғары оқу орын-
дарыньгң, сонымен бірге биология пәні окылатын оқу орындарының студент-
теріне арналған оқу құралы. - Алматы: “Кітап баспасы” 2006. - 304 бет.
І8ВХ 9965 732 94 9
Оқу құралы төрт кітаптан тұрады.
Төртіишісінде жүйкелік жүйенің құры-
лысы көрсетілген.
Учебное пособие состоит из четырех
томов. В даииом IV томе дано строение
нервной системы.
р 1909000000
00(05) - 06
ББК 28.706
І8В\ 9965-732-94—9
© Рақышев А.Р., 2006
© “Кітап” баспасы, Алматы, 2006.
Еліміздегі Медицина білімімен гылъшының
ең сілгаіикы жаршысы - СЖ. Асфендияров
атындагы цазақ улттыц медицина
университетінің 75 жылдық мерей тойына
арнаймын! Осы университетте 40 жылдай
еңбектенуші
Посвящаю 75 летию Казахского
Националъного медицинского университета
имени С.Д. Асфендиярова — флагману
медицинской науки и образования Республики
Казахстан. в стенах которого тружусъ около
40лет
Автор
Академик А.Р. Рахишев
А.Р.Рақышев 1931 жылы Қарағанды
облысы, Қарқаралы ауданы, Тегісшілдік
колхозыида (қазіргі Т.Әубәкіров атын-
дағы ауылда) дүииеге келген. Ол, 1950
жыльі Қарағанды медицина ииститутыиа
оқуға түсіп, оиы бітірген соң, аиатомия
кафедрасының аспирантурасын бітіріп,
1961 жылы кандидаттық диссертация
қорғады да, 1963 жылы аиатомия
кафедрасының доценті лауазымына не
болды.
1964 жылы ол Целиноград қаласын-
дағы медицинальк институттыи оқу және
ғылыми жүмыстар жөніндегі проректор
болып тағайындалды. Бұл қызметті ана-
томия кафедрасыиың меңгерушісі кыз-
метімеи қатар жүргізді. Осы кезеңде ол
А. Р. Рахишев родился в 1931 году в
селе Тегисшилдик (иыне аул имени Т.
Аубакирова) Каркаралииского райоиа
Карагандинской области. В 1950 году он
поступил в Карагандинский медицинский
институт, после окоичания которого
продолжил обучение в аспирантуре на
кафедре нормальной анатомии чело-
века. В 1961 году защитил кандидатскую
диссертацию. В 1963 году А. Р. Рахишев
получает звание доцента кафедры
нормальиой аиатомии. В 1964 г он
иазиачается проректором по учебиой и
иаучиой работе в новом медицииском
институте в г. Целинограде. Эту работу
совмещает с обязаиностями заведую-
щего кафедрой нормальной анатомин. В
ииститутты ұйымдастыру және оны
дамытуда белсенді жұмыс атқарды.
1966 жылы докторлық диссертация
жұмысын аяқтау мақсатымен Ленинград-
тағы И.А. Павлов атыидағы физиология
ииститутының иейроморфологиялық
лабораториясының (меңгерушісі Н.Г.
Колосов) аға ғылыми қызметкері
лауазымыиа ауыстырылып, Әскери-
Медициналық Академиясының анато-
мия кафедрасында (меңгерушісі В.Н.
Мурат) жұмыс істеуге жіберілді.
1968 жылы докторлык диссертация
қорғағаннан кейін, А.Р. Рақышев Алма-
ты медицииа институтыныи профессоры
кызметіие шақырылады. Ол келісімен
кафедрадағы ғылыми ізденіс жұмыста-
рыиың жана бағыттары жолға қойылды.
Бұл бағыттар бойынша ғылыми зерттеу-
лер ең соңғы жаңа морфологиялық және
биофизикалық тәсілдерді (гистохимия,
миография, люминесцентті жәие элек-
трондық микроскопия) қолдану аркылы
жүргізіледі.
1969-1977 жылдарда А.Р. Рақышев
Алматы мемлекеттік медицина институ-
тының оқу ісі жөніидегі проректоры кыз-
метін атқарды. Ол оқу ұрдісін баскара
отырып, оқу-әдістемелік жұмыстарды
жаи-жақты жетілдіруге, кафедраларды
соңғы үлгіде жабдықтауға, оқу үрдісінің
үдемелі әдіс+ерін нығайтуға көп көңіл
аударды.
А.Р.Рақышев 1978 жылдан - кафед-
ра меңгерушісі, ал 2003 жылдан бастап
- Қазақ Ұлттық медицина университеті-
нің қалыпты анатомия кафедрасының
құрметті меңгерушісі. Оиымен қатар, ол
Астана және Қарағанды медицииалық
академиялардың құрметті профессоры.
этот период он принимает активное
участие в становлении и развитии этого
института. В 1966 году, для работы над
докторской диссертацией, его переводят
в г. Ленинград, где он работал в качестве
старшего научного сотрудника в лабо-
ратории нейроморфологии (зав. лабо-
раторией - Колосов Н. Г.) Инстнтута фи-
зиологии им. Павлова, с прикоманди-
рованием к кафедре анатомии (на-
чалъник кафедры - В. Н. Мурат) Военно
- медицинской Академии. Там, в 1968
году защитил докторскую диссертацию.
В 1968 году, после зашиты доктор-
скойдиссертации, А. Р. Рахишев пригла-
шается надолжиость профессора кафед-
ры нормальной аиатомнн Алма-Атии-
ского государствениого медицинского
института. С его приходом на кафедре
сформировались новые иаучиые направ-
ления, по которым были проведены науч-
ные исследования с примеиеннем сов-
ремеиных морфологических и бнофи-
зических методов исследоваиия (гисто-
химия, миография, люминесцентная и
электроиная микроскопия).
С 1969 года по 1977 год А. Р. Рахи-
шев работал проректором по учебиой
работе Алма-Атинского государствен-
ного медицинского ииститута. Возглав-
ляя учебный процесс в институте, ои
уделял много виимаиия всесторониему
совершенствованию учебно-методи-
ческой работы. Способствовал внедре-
иию наиболее прогрессивных методов
обучения, оснащению кафедр современ-
иым оборудованием. С 1978 года А. Р.
Рахишев - заведующий, а с 2003 года -
почетиый заведующий кафедрой норма-
льной анатомии Казахского иационального
медицинского университета, а также
почетный профессор Карагаидпнской
Профессор А.Рақышевтің басқаруы-
мен 25 жылдан астам уақцт бойы Алма-
ты медицина институтының адам
аиатомиясы кафедрасында газды лазер-
дің төмен энергетикалық сәулесінің жүн-
ке және қан тамырлар жүйесіне әсерін
зерттеу мақсатымен көптегеи тәжірибе-
лік жұмыстары жүргізілді. А.Рақышев-
гін 1980 жылы Парижде лазерді меди-
цииа саласында қолдану жөиіндегі Д үние-
жүзілІк Ассоциациянын құрметті Прези-
денті болып сайлануы осы ғылыми
еңбектердіи айғағы. 1994 жылы Қазақ-
стан Республикасының патенттік ведом-
ствосы А.Рақышевқа (онымеи бірге
В.П.Цойға) лазер сәулесімен емдеудіи
жаңа әдісін қолдаиуға рұксат берді.
А.Рақышев 1994-1995 жылдары Қ.А,
Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ-Тү-
рік университетінің вице-президенгі болып
қызмет істеді. Онда оның басқаруымен
жаңа кафедралар ұйымдастырылып, оқу
үрдісінің жаңа әдістері нығайтылып, ха-
лықаралық байланыстар жолға қойылды.
1996-2000 жылдар аралығында
А.Р.Рақышев - ҚР үкіметінің жанын-
дағы терминологиялық комиссияның
мүшесі, 1998 жылдан - Қазақстаи
Үлттық энциклопедиясыиың ғылыми
кеиесшілері тобының жетекшісі, ал 2004
жылдан бері - осы энциклопедияның Бас
редакцнясының мүшесі.
Алиынбай Рақышұлы 150-ден астам
ғылыми жұмыстың жәие 15 моио-
графияның авторы, Оның жетекшілігі-
мен 26 каидидаттық және докторлық
диссертациялар қорғалды. Қазақстан-
дағы морфология ғылымыныңдамуына
зор еңбек сіңіргені үшін А. Рақышев 1975
медицинской академии и Астанинской
медицинской академии.
На протяжении более 25 лет под его
руководством иа кафедре анатомии про-
водилась эксперимеитальная разработка
вопросов по изучению влияния излу-
чения низкоэнергетических газовых лазе-
ров иа иервную и сосудистую системы. В
знак признаиия его заслуг в этом
напранлении науки в 1980 годув Париже
А. Р. Рахишев был избран почетңым
президентом Всемириой ассоциации по
примеиеиию лазеров в медипине. В 1994
году Национальное патентное ведомство
выдало ему авторское свидетельство на
изобретеиие по примеиению лазеров в
лечебных целях (совместно с В. П. Цой).
В 1994-1995 годах А.Р.Рахишев являлся
вице-президеитом Междуиародного
казахско-турецкого университета им.
А.Яссауи, где им были организованы
'новые кафедры, налажена учебно-
методическая работа и уделеио большое
внимание развитию международиых
связей. С 1996 по 2000 годы А. Р. Рахи-
шев - член термииологической комиссии
прн правительстве РК, с 1998 года -
руководитель группы научных консуль-
тантов национальной энциклопедии
Казахстана, с 2004 года - член Главной
редакции этой энциклопедии.
Алпыибай Рахишевич - автор более
150 научиых работ и 15 моиографий.
Под его руководством были защи-
шеиы 26 кандидатских и докторских
диссертаций. За большой вклад в разви-
тие морфологической науки в Казахстане
в 1975 году он был избран членом-
корреспондеитом Нациоиальной акаде-
мии наук Казахстана, а в 2003 году А. Р.
Рахишев становится академиком НАН
РК. А. Р. Рахишев постоянно участвует в
жылы Қазақ ССР Үлттық Ғылым
Академиясының мүше-корреспонденті
болып сайланды, ал 2003 жылдан ҚР
ҰҒА академигі.
А.Рақышев ғылыми зерттеулерінің
иәтижелерін морфологтардын халық-
аралык Конгрестерінде, бүкілодақтық
симпозиумдарда (Ленинград, 1970;
Ташкент, 1974; Токио, 1975; Мехнко.
1980; Москва, 1980; Винница, 1986;
Чолпан-Ата, 1983.1985;Сингапур, 1995;
Аиталья, 1999) баяндады.
А.Рақышев 1 969 жылдан бастап 35
жыл бойы Қазақ анатомдарының, гисто-
логтарыныи жәие эмбриологтарыныи
ғылыми қоғамының төрағасы, 1976
жылдан бастап 20 жыл шамасында КСРО
анатомдарыиың, гистологтарының ғы-
лыми қоғамы Президиумының мүшесі
(Мәскеу қаласы), 1982-1984 жылдары
«анатомия, гистология және эмбриоло-
гия» бөлімі бойынша медициналық тер-
миндердің эициклопедиялық сөздігінің
редакциялық Кеңесінің (Мәскеу қаласы)
мүшесіболды. 1979-1991 жылдараралы-
ғыида ол - «Архив аиатомии, гистологии
и эмбриологии» (Ленинград қаласы)
журналының редакциялық кеңесінің
мүшесі. Ол 1996-1999 және 2000-2003
жылдар аралығында ҚазҮМУ дис-
сертациялық Кенесінің төрағасы, 2003-
2004 жылдары ҚР ғылым және білім
министрлігінің Жоғарғы Аттестациялық
Комиссиясы Президиумынын мүшесі, ал
2006 жылдаи оиын сараптау Кеңес
мүшесі.
1997-1999 жылдар аралығында
академик А.Р. Рақышев ҚР Денсаулық
сақтау Министрлігінің тапсырысы бой-
ынша орындалған «Оқу үрдісіне қазақ-
тыи медицииалық терминдерін енгізу
және оның ғылыми негіздерін жасау»
работе международных конгрессов и
всесоюзных симпозиумов морфологов
(Ленинград, 1970; Ташкент, 1974; Токио,
1975; Мехико, 1980; Москва, 1980;
Винница, 1986; Чолпан-Ата, 1983, 1985;
Сиигапур, 1995; Анталья, 1999).
А. Р. Рахишев с 1969 года более 35
лет был председателем Казахского науч-
ного общества анатомов, гистологов и
эмбриологов и с 1976 г. около 20 лет
членом Президиума Всесоюзного науч-
ного общества анатомов, гистологов (г.
Москва), 1982-1984 годы он являлся
членом редакционного Совета энцикло-
педического словаря медицинских тер-
минов (г. Москва) по разделу «анатомия,
гистология и эмбриология»; 1979 - 1991
- члеиом редакционного совета журнала
«Архив анатомии, гистологии и
эмбриологии» (г. Ленииград). Он в
1996-1999 и 2000-2003 годы -
председатель диссертационного Совета
при национальном медицинском уни-
верснтете, 2003, 2004 годы - член Пре-
зидиума с 2006 года члеи экспертной
комиссий ВАК Министерства науки и
образования РК.
В 1997-1999 годы по заказу Мин-
здрава РК, под руководством академика
Рахишева А. Р. была выполнена научиая
программа «Научные основы разработки
и внедрения казахской медицииской
термииологии в учебный процесс».
С 2004 года он является председа-
телем терминологичсской комиссии при
Министерстве здравоохранения.
А. Р. Рахишев награжден: значком
«Отличник здравоохранения Республи-
ки Казахстан»; за выдаюшиеся вклад в
атты ғылыми бағдарламанын жетекшісі
болды.
Ол 2004 жылдаи Денсаулық сақтау
Министрлігінің жанындағы терминоло-
гиялық комиссияның торағасы.
А.Рақышев «Қазакстан Республи-
касының Денсаулык сақтау үздігі»
белгісімен, медпцина гылымы мен
біліміне қосқан көрнекті үлесі үшін
С.Ж.Аспендияров атындағы Қаз¥МУ-
нің «Алтын медалімен» (2001 ж.);
26.12.2006 жылы оны Қазақстан Жоғар-
ғы оқу орындары кауымдастығы “Елі-
міздің білім беру жүйесінің дамуына
қосқан елеулі үлесі және жана буын
оқулықтар жазудағы нәтижелі еңбегі”
үшін А.Байтұрсынов атындағы “Саңлақ
автор” алтын медалімен марапаттады.
«Ғылым және білім саласыидағы
ереи еңбегі үшіи» номинациясы бойынша
жалпыұлттық тоуелсіз «Тарлан»
сыйлығымеи (2004 ж.) марапатталды.
2005 жылдың 12 желтоқсанында ҚР
Президентінің жарлығымен мемлекет
алдындағы зор еңбегі, белсенді қоғамдық
қызметі, елдің мәдени дамуына қосқаи
елеулі үлесі үшін А.Р. Рақышев
мемлекеттік «Құрмет» орденіиің иегері
болды.
Академик Алшынбай Рақышұлы
16/ІХ 2006 жылы Морфология ғылым-
дарының дамуына қосқан ерен үлестері
үшін Халықаралык Морфологтар
ассоциапиасынын Құрметті Мүшесі
болып сайланды.
медицинскую науку и образоваиия «Зо-
лотой медалыо» КазНМУ им. С.Д. Ас-
фендиярова (2001 г.); 26.12.2006 года
Ассоциацией вузов РК ои награжден
Золотой медалыо им. А.Байтурсынова
“Лучший автор за большой вклад в
развитии системы высшей школы
страны и плодотвориой труд в иаписании
учебников новоого поколения, отве-
чающих совремённым стаидартом
образоваиия: иезависимой обшеиацио-
нальиой премией «Тарлан» в номинании
«за заслуги в области науки и обра-
зоваиия» (2004 г.); 12 декабря 2005 года
указом президеита РК за заслуги перед
государством, активиую общественную
деятельиость, зиачительиый вклад в
культурное развитие страны награжден
государствениым ордеиом «Кұрмет».
, Академик Алпынбан Рахишевич 16/
IX 2006 года избраи Почетным членом
Международной Ассоциации Морфо-
логов выдающийся вклад в развитие
морфологии.
Алгысөз
Предисловие
Тұңғыш рет ұсынылып отырған «Адам
анатомиясының атласы» менін сонау 1963,
1966,1994жылдарылатьшша,орысшажәне
қазақ тілдеріндегі шыкқан анатомиялық
сөздіктерімнін жәие 1994, 1995 жылдары
мемлекеттік тілде ұсынылған екі томдық
«Адам анатомиясы» атты оқульқгарымның
(екіншІ басылымы - толыктырылып 2004
жылы цыққан), онымен қатар 2003 жылы
жарық көрген латын. орыс және қазак тілде-
ріндегі «Международная анатомическая
номенклатура» атты кітабымиың жалғасы
жәие олардьгң белгілі електен өткен қоры-
тындысы деп есептеуге болады.
Атластағы келтірілген суреттер ав-
тордың 1994, 1995 және 2004 жылдары
цыққаи окулықтарынан алынғаи, олар-
дың кейбіреулері М.Р. Сапиннің (2002)
оқулығынан және шетел атласыиан (Аппе
М.К. Арііг. Міп§ I. Ьее, СігапіА АіІа> оі’
апаіоту, іепіһ есііііоп, 1999) еңбектерінен
алыиып, белгілі икемді өзгерістер аркы-
лы, әр түрде реңдендіріліп, өнделіп бе-
рілді. Мен аталған оқымыстыларға бұл
жұмысты жасауда септік тигізгендері үшін
белгілі ілтипатпен алғысымды айтамын.
Қазақтілінде жасалған терминдер ҒІ-
САТ-тың (анатомия терминдерінің
халықаралық федерация комитетінің)
ұсынысы бойынша ең алғашқы негіз
ретінде Халықаралық Конгресс бекіткен
(Рим, Италия, 1999) латын тіліндегі
терминдер адынды.
Бұрыңғы Кенес дәуірінде орыс тілінде
шыққан атластар (В.П. Воробьев 1932; В.П.
Воробьев, Р.Д. Синельииков 1948; Р.Д.
Синельников, 1963-1996 жж.) 5-6 томдық
өте үлкен көлемді, салмағы ауыр, мәтіндері
оқулық сияқты тым кең жазылған жәие
суретгегі терминдер тек латын тілінде ғана
берілген болатын. Әрине, ол атақгы ғұлама
оқымыстылар еңбектерінің студеиттердІң
Представленный впервые «Атлас
анатомии человека» можно рассматривать
как продолжение моих апробированных
трудов, таких как анатомнческие словари
на латинском, русском и казахском
языках. изданные в 1963,1966,1994годах
и двухтомный учебник на государственном
языке «Анатомия человека», вышедший
в 1994,1995 годах(исправленноеидопол-
ненное второе издание вышло в 2004 году),
а также книга «Международная анатоми-
ческая номенклатура» на латииском,
русском и казахском языках, изданная в
2003 году.
Приведенные в атласе рисуики, взяты
из моих учебников, указанных выше,
вышедших в 1994, 1995 и 2004 годах.
Некоторые из иих заимствоваиы из
учебника М.Р. Сапина (2002), а также из
иностранного атласа (Аппе М.К. А§иг, Міп§
I Ьее, СігапіЧ Аііаа оіапаіоту, іепіһ ебіііоп:
1999) после определениой модификацин и
красочной обработки, за что я выражаю
глубокую признательность зтим ученым.
Согласно рекомендации ҒІСАТ (Меж-
дународного федеративного комитета
анатомической терминологии), при
создании списков терминов на казахском
языке за основу был взят латинский список,
утвержденный на XV Международном
конгрессе в Риме (Италия) в 1999 г.
Атласы (В.П. Воробьев 1932; В.П.
Воробьев; Р.Д. Сииельников 1948; Р.Д.
Синельников, 1963-1996 гг.), вышедшие
в советское время, состояли из 5-6 то-
мов, имели значительный объем и вес,
содержали подробный текстовый мате-
риал, как в учебниках, а термины к рисун-
кам были даны только на латинском
языке. Вклад этих известных учеиых в
высшее медицинское образование остает-
ся непреложным фактом.
атты ғылыми бағдарламаның жетекшісі
болды.
Ол 2004 жылдан Денсаулық сақтау
Министрлігінін жаиыидағы терминоло-
гиялық комиссияңың төрағасы.
А.Рақышев «Қазақстан Республи-
касының Денсаулық сақтау үздігі»
белгісімен, мединина кылымы мен
біліміне қосқан көрнекті үлесі үшін
С.Ж.Аспендияров атыидағы Қаз¥МУ-
иің «Алтын медалімен» (2001 ж.);
26.12.2006 жылы оны Қазақстан Жоғар-
ғы оқу орындары қауымдастығы “Елі-
міздің білім беру жүйесінің дамуына
қосқан елеулі үлесі және жаңа буын
окульіқтар жазудағы нәтижелі еңбегі”
үшін А.Байтүрсынов атындағы “Саңлақ
автор” алтын медалімен марапаттады.
«Ғылым және білім саласындағы
ерен еңбегі үшін» номииаииясы бойыиша
жалпыүлттық тәуелсіз «Тарлан»
сыйлығымен (2004 ж.) марапатталды.
2005 жылдың 12 желтоқсанында ҚР
Президентініи жарлығымеи мемлекет
алдындағы зор еңбегі, белсенді қоғамдық
кызметі, елдің мәдени дамуына қосқан
елеулі үлесі үшін А.Р. Рақышев
мемлекеттік «Құрмет» ордеиінің иегері
болды.
Академик Алшынбай Рақышұлы
16/ІХ 2006 жылы Морфология ғылым-
дарының дамуыиа косқан ерен үлестері
үшін Халықаралық Морфологтар
ассоциациасынын Құрметті Мүшесі
болып сайланды.
медицинскую науку и образоваиия «Зо-
лотой медалью» КазНМУ им. С.Д. Ас-
фендиярова (2001 г.); 26.12.2006 года
Ассоциацией вузов РК он иагражден
Золотой медалью им. А.Байтурсынова
“Лучший автор за большой вклад в
развитии системы высшей школы
страны и плодотвориой труд в нанисанни
учебников новоого поколеиия, отве-
чаюших совремённым стаидартом
образования; независимой общеиапио-
нальной премией «Тарлан» в номинации
«за заслуги в областн науки и обра-
зования» (2004 г.); 12 декабря 2005 года
указом президеита РК за заслуги перед
государством, активную обществеиную
деятельность, значительный вклад в
культуриое развитие страиы иагражден
государствеиным орденом «Кұрмет».
Академик Алшынбай Рахишевич 16/
IX 2006 года избран Почетным членом
Международной Ассоциации Морфо-
логов выдаюшийся вклад в развитие
морфологии.
Алғысөз
Предисловие
Т ұңғыш рет үсынылып отырған «Адам
анатомиясының атласы» меніисоиау 1963.
1966, 1б94жылдарылатынша,орысшажәне
қазак тілдеріндегі шыкқан анатомиялық
сөздіктерімніи және 1994, 1995 жылдары
мемлекеттік тілде ұсыиылған екі томдық
«Адам анатомиясы» атты окулькдарымнын
(екінші басылымы - толықтырылып 2004
жылы ііыққан), онымеи қатар 2003 жылы
жарьқ көрген латын, орыс жәие казак тілде-
ріндегі «Международная анатомнческая
номенклатура» атты кітабымның жалғасы
және олардың белгілі електен өткен қоры-
тындысы деп есептеуге болады.
Атластағы келтірілген суреттер ав-
тордың 1994, 1995 және 2004 жылдары
иьққаи окулықтарынан алынғаи, олар-
дың кейбіреулері М.Р. Сапиннің (2002)
оқулығынан және шетел атласыиан (Аппе
М.К. А§пг, Міп§ I. Ьее, ОгапГз Аііаз ор
апаіоту, іепіһ есійіоп, 1999) енбектерінен
алынып, белгілі икемді өзгерістер аркы-
лы, әр түрде рендендіріліп, онделіп бе-
рілді. Мен аталған оқымыстыларға бүл
жұмысты жасауда септік тигізгендері үшін
белгілі ілтипатпен алғысымды айтамын.
ҚазақтілІнде жасалған терминдер ҒІ-
САТ-тың (анатомия терминдерінің
халықаралық федерация комитетінін)
ұсынысы бойынша ең алғашқы негІз
ретінде Халықаралык Конгресс бекіткен
(Рим, Италия, 1999) латын тіліндегі
терминдер адынды.
Бұрыңғы Кенес дәуірінде орыс тілінде
шыққан атластар (В.П. Воробьев 1932; В.П.
Воробьев, Р.Д. Синельников 1948; Р.Д.
Синельников, 1963-1996 жж.) 5-6 томдьк
өте үлкен көлемді, салмағы ауыр, мәтіндері
Оқулық сиякты тым кең жазылған және
суретгегі терминдер тек латын тілінде ғана
берілген болатын. Әрине, ол атақты ғұлама
оқьімыстылар еңбекгерінің студентгердін
Представленный впервые «Атлас
анатомии человека» можно рассматривать
как продолжение моих апробированных
трудов. таких как анатомические словари
на лагииском, русском и казахском
языках, изданные в 1963,1966,1994 годах
и двухтомный учебник на государсгвеином
языке «Анатомия человека», вышедший
в 1994,1995годах(исправленноеидопол-
ненное второе издание вышло в 2004 году),
а также книга «Международная анатоми-
ческая номенклатура» на латинском,
русском и казахском языках, изданная в
2003 году.
Приведениые в атласе рисунки, взяты
из моих учебников, указаиных выше,
вышедших в 1994, 1995 и 2004 годах.
Некоторые из них заимствованы из
учебника М.Р. Сапина (2002), а также из
иностранного атласа (Аппе М.К.. А§иг, Міп§
I. Ьее, Сггапі ’ 8 Аііаа оі' апаіопіу, іепіһ егіігіоп,
1999) после определенной модификации и
красочной обработки, за что я выражаю
глубокую признательносгь этим ученым.
СогласиорекомендацииҒІСАТ (Меж-
дународиого федеративного комитета
анатомической термииологии), при
создании списков термииов на казахском
языке за осиову был взят латинскии список,
утвержденный иа XV Международиом
конгрессе в Рнме (Италия) в 1999 г.
Атласы (В.П. Воробьев 1932; В.П.
Воробьев; Р.Д. Синельников 1948; Р.Д.
Синельников, 1963-1996 гг.), вышедшие
в советское время, состояли из 5-6 то-
мов, имели значительный обьем и вес,
содержали подробный текстовый мате-
риал, как в учебниках, а термииы к рисун-
кам были даны только на латннском
языке. Вклад этих известных ученых в
высшее медицинское образование остает-
ся непреложным фактом.
жоғарғы білім алуындағы аткарған қызметі
баршамызға мәлім.
Студент-медиктер бірінші күннен
бастап-ак кейінгі курстардағы көптеген
пәндерді толыққанды меңгеру үшін адам
анатомиясындағы мыңдаған латың, грек
және орыс тілдеріндегі ғылымн атау-
терминдерді жадына сақтауы қажет. Бұл
жөнінде: «Іпұіпа езі тесіісіпа еіа зіпе Ьіп-
§и!а Ьаііна - Не проходим путь в
мединиие без латинского языка» деген
афоризмнің тура көзге ұратыиы ақиқат
скеидігі ешкімді күмәндандырмайды.
Демек, қазіргі жоғарғы білім алатын
бІздің студенттерге қойылатын талап -
халықаралықдеңгейдегі латын, орыстіл-
деріндегі медицина терминдерін меңге-
румен қатар, өз үлт тіліндегі атау-термин-
дерді еркін біліп, оның қолдану аясыи
одан әрі кенейту мақсатында еңбек ету.
Айта кететін тағы бір жағдай - орыс
тілінің түсіндірме сөздігін құрастырған
атақты В.И. Даль (1801-1872) өзі және
өзінің сөздігі жайында: «Писал его не
учитель, не наставник, не тот, кго знает дело
лучше других, а кто более многих над ним
трудился: ученик, собиравший весь век свой
по крупинке то, что слышал от учитсля
своего живого русского языка» - деп
жазған. Олай болса, мен де өз деңгейімде
осы пәнге байланысты ұлттық атау
терминдерді тірнектеп жинап, бірегейлеуде
анамның ак сүтімеи бойыма біткен
ұлтжандығыма және бабаларымның тіл
байлығына сүйене отырып, келешектегі жас
буындар да өз үл есін қосар деген сезіммен
жарты ғасырдай табандылықпен еңбек
еткенімді жасырғым келмейді!
Меднцина ғылымдарының ірге тасын
қалайтын анатомия пәнінің бұл атласы
тірек-қимыл мүшелері, ІшкІ ағзалар,
жүрек-тамырлар және жүйке жүйесі деген
тарауларды қамтитыи төрт кітапшадан
түрады. Олардаадамденесіндегі ағзалар-
В то же время для освоения студен-
тами-медиками множества предметов на
последующих курсах с первых дней
обучения им необходимо запомнить
невероятное количество научных терминов
по анатомии человека на латинском,
греческом и русском языках. Сказанный
некогда по этому поводу афоризм: «іпүі-
па езі тейісіпа ұіа зіпе і.ігшіііа Ьаііпа - Не
проходим путь в медицине без латинского
языка» не оставляет сомнеиий в
правдивости выпіесказанных слов.
Следовательно, в настоящее время
перед студеитами ставится задача -
наравне с освоением на международном
уровие медицинских терминов на
латинском и русском языках, свободно
владеть терминами иа родном языке и
трудиться не покладая рук с целью
расширеиия области их применения.
При этом, хотелось бы привести здесь
слова известного В.И. Даля (1801-1872),
(который пнсал о себе и своем словаре
' следующее: «Писал его ие учитель, не
наставник, не тот, кто знает дело лучше
других, а кто более многих над ним
трудился: ученик, собиравший весь век свой
по крупиике то, что слышал от учнтеля
своего—живого русского языка». Если это
так, то я не хочу скрывать, что я, впитавший
с материнским молоком любовь к родному
языку, опираясь на богатство языка
предков, на своем уровне труднлся с
большим усердием более полувека,
собирая по крупинке и систематизируя
нациоиальиые термииы по данной
дисниплине, в надежде на то, что молодое
поколение найлет применение им, атакже
продолжитработу вданиом иаправлеиии.
Данный атлас по основополагающей
дисциплине медицины -анатомии, состоит
из четырех книг, которые включают
опорно-двигательнын аппарат, внутренние
органы, сердечно-сосудистую и нервную
системы. В них по системам даны красочные
рнсунки, прошедшие определениую
дын жүйс-жүйсге болінген көріністері әр
түрлі бояутүстерімен рендендіріліп беріл-
ген. Құрылымдар аттары латын. қазақ
жәнс орыс тілдерінде келтірілген. Бұл IV
томда 7100-дей атаулар, соз тіркестері
және 159 сурет берілген. Кітап сонында
пайдаланылған әдебиет көздерінің тізімі
берілгеи.
Қазіргі кездегі студент-жастарға білім
алудаолардың аудиториядантысөзбетінше
оқып білімдерін толықтандыруына көп
сенім арттырылады. Сондыктан да, бұл
алғашқы рет жасалған үш тілдегі атластың
ерекшелігі - қазіргі жастар өмір-салтына
сәйкестсндіріліп, ықшам, керек агау-
құрылымдарды кез келген жерде тез
(мобилдік телефон сияқты), жылдам
табуына, қала берді үш тілдегі сөздік, әрі
көрнекті оқу құрал регінде пайдалаиуында.
Анатомиялық атластың тағы да
керек жері медицииалық жоғарғы оқу
орындарын жаңа ғана бітірген жас
мамандармен қатар, өз мамандығын әрі
қарай ііыңдайтын дәрігерлердін керекті
күрделі құрылымдар ерекшеліктерін
қайтадан пысыктап, жадына түсіруіне де
қажет екендігі сөзсіз.
Әрине, қазіргі егемен еліміздегі ғы-
лым мен білім саласындағы Істелетін көп
жұмыстардың мәні мен сәиі жаңа ғана
басталып, оның биік шыңы әлі алыста
жатыр. Ол биік шыңға шығу кейіигі
ұлағатты ұлтжанды үрпактардың ісі!..
Сөз соңында, менін 75 жасқа то-
луымның қарсаңында, өзімнің үстаздарым
П.М. Поспелбвты, З.Г. Слободинді, С.Р.
Қарынбаевты, С.Х. Сұбханбердинді үлкен
алғыспен еске алсам деп едім. Сонымсн
қатар, менін ғылыми-шығармашылық
қызметтерімнін калыптасуына септігін
тигізген көрнекті орыс ғалымдары
академиктер мен профсссорлар есімдеріи
Н.Г. Колосов, В.Ң. Мурат, М.Г. Привес,
В.В. Қуприянов, М.Р. Сапин, В.Н.
Швалевты атауды парыз деп санаймын!
обработку с обозначением структур на
латинском, казахском и русском языках. В
IV томе приведсны 159 рисунков и
исподьзовано около 7100 терминов и
словосочетаний. В конце книги представлен
список использоваииой литературы.
В настоящее время в обучении
студентов большое внимание уделяется
внеаудиторной самостоятельной работе
студентов. Поэтому, созланный на трех
языках атлас отличается своим соответ-
ствием образу жизни ңынешней моло-
дежи - возможностью быстро воспо-
льзоваться им в любом месте и в любое
время (как мобильная связь), так как
компактный атлас является не только
демонстративным учебным пособием, но
и трехязычным словарем.
Анатомнческий атлас так же необ-
ходим не только молодым спсциалистам,
педавно окончившим медицинское
высшее учебнос заведение, но и прак-
тическим врачам, которым в совер-
шенствовании своих навыков иногда
необходимо вспомнить и повторить
особенности строения сложных анато-
мических образований.
Естественно, что в нашем новом
суверенном государстве многое в науке
и образовании находится на стадин
развития, а путь к верпіине совершенства
не близок. Но достижение этих высот дело
рук грядущего поколения - патриотов
своей страиы!..
В заключение, накануне своего 75-
летия, не могу не вспомнить с благо-
дарностью своих учителей и иаставников
П.М. Поспслова, З.Г. Слободина, С.Р.
Карынбаева. С.Х. Субханбердина.
Считаю также своим долгом отметить
имена видных русских ученыхакадемиков
и профессоров Н.Г. Колосова, В.Н.
Мурата, М.Г. Привеса, В.В. Куприянова,
М.Р. Сапина, В.Н. Швалева, под влиянием
которых формировалась моя научно-
творческая деятельиость!
Эпилог иемесе эпиграф ретінде* *
Студент-шәкірттердің аузынан:
Адамның күрделі деие кұрылысын,
Ағзалардын табиғи қалыптағы жұмысын,
Үйретуде көп жылдар академик Рақыпіев,
Олардың &зара байлаиыс кұбылысын.
* * +
Қазақтың Алшынбайдай жаршысыиан
Ғылымға құйылатын тамшысы иән.
Сегізкырлы болғаи сон Алшекеңнің
Асығы жығылмайды Алпысынан!
Мұхамбедия Ахмет-төре Қазақстан медицина
академиясының тағамтаиу кафедрасының профессоры.
Жастардың Алшекендей ағасы бар,
Қиындықта қорғайтын паиасы бар.
Мерейін үстемқып жүр Ана тілдің
Мән беріп дәрІптейтін бағасы бар!
Ахмет Алдашев медицииа ғылымдарыиың докторы,
профессор, Алматы дәрігерлік Білім жетілдіру
ииститутының кафедра менгеруіпісі
* Эпилог - (греч. ері1о§ой) в драме заключительный монолог - обращение к зрителю
.. поучснием, просьбой о снисхождении и т.п.
* Эпиграф — (греч. ері§гарһе — надпись) 1) .. 2) ....
3) Эпиграф - пояеняег основную идею произведения или оценку его, выраженную
; ;к бы другим, более авторитетным лицом (источником)
(Советский Энциклопедический словарь, Москва 1979 г. стр. 1566)
Мазмұны
Алғысөз.........................................................9
Орталық жүйкелік жүйе........................................... 14
Жұлыниын кабықтары.............................................. 18
Ми..............................................................28
Соңғы ми........................................................32
Үлкен ми сыңарлары қыртысының құрылымы..........................34
Үлкен мидың негіздік ядролары мен ақ заттегі....................42
Ортаңғы мн...................................................... 78
Көпір........................................................... 80
Мишық........................................................... 82
Сопақша ми...................................................... 83
Төртінші қарыиша................................................94
Ромбтәрізді шұнкырша............................................ 98
Мндың өткізгіш жолдары......................................... 106
Мидың қабықтары................................................ 114
Мидың қатты қабығыиың тамырлары мен жүйкелері.................. 117
Шеткі жүйкелік жүйе............................................ 122
Бассүйектік жүйкелер............................................ 128
Жұлындық жүйкелер............................................... 160
Мойыидық өрім................................................... 164
Кеуделік жүйкелер.............................................. 172
Белдік өрім.................................................... 198
СегізкөздІк және құйымшақтық өрімдер............................201
Вегетативтік (автономдық) жүйкелік жүйе.........................222
Вегетативтік (автономдық) жүйкелік жүйенің
симпатикалықбөлімі..............................................224
Іштік қуыс пен жамбастық астаудың вегетативтік
өрімдері........................................................230
Вегетативтік (автоиомдық) жүйкелік жүйенің
парасимпатикалықбөлімі..........................................232
Көз. көру мүшелері..............................................234
Құлак, есту мүшелері............................................256
Сезу мүшелері...................................................288
Әдебиеттер тізімі...............................................296
/ - сурет. Жұлын, алдынан қарағандағы көрінісі
1 Ғіззига шегііапа ұепігаііз
Орталық алдыңғы саңылау
Передняя срединная щель
2 8н1. ұепігоіаіегаіів
Алдыңғы латералдык жүлге
Передняя латеральная борозда
3 ІпШтезсепііа сегұісаік
Мойындык буылтық
Шейное утолщение
4 ІпІиіпсясеіНіа ІишЬо$асга1і$
Бел-сегізкөздік буылтық
Поясиичио-крестповое
утолщение
5 Сопич шеЛи11агі$
Милық конус
Мозговой конус
6 І іішп Іегшінаіс
Соңғы жіп
Терминальная нить
7 Ругаші» (піесіиПае оЫопдаіае)
Пирамида (сопақша мидың)
Пирамида (продолговатого
мозга)
8 МеЛнІІа оЫолдаІа
Сопақша ми
Продолговатый мозг
9 Роп$
Көпір
Мост
9
8
2 - сурет. Жұ.іынныи омыртқалық өзектегі қалпы. А.ідынан қарағандағы
көрінісі. Омыртқалық бағанаиыи артқы бөлігі (омыртқалардың
доғалары) алыніан. омыртқальіқ өзек анв.і.н ан
1 Ғозза гһотЬоібеа Ромбтәрізді шүнқыр Ромбовидиая ямка 2 МескіІІа оЫон^аІа Сопақша ми Продолговатый мозг 3 ҮегіеЬга сегуісаіе» I Мойындық I омыртқа I шеііный позвонок 4 Сапаііз уегіеЬгаІіз Омыртқалық өзек Позвоночный канал 5 Сап§11. сгапіозріпаііа Бассүйек-жұлыидык түйіидер Черепно-слинномозговые узлы 6 УегіеЬга (һогасісае 1 Кеуделік I омыртқа • I грудной позвонок 7 МеЗиІІа $ріпаІІ$ Жұлын Спинной мозг 8 ҮегіеЬгае ІнтЬаіез I Белдік І омыртқа 1 поясннчиый позвонок 9 Сопнв теби11агі$ Милық конус Мозговой КОИуС 10 Пабісі$ $ріпа1е$ Жұлындық түбіршіктер Спинномозговые корешки 11 О$ $асгиш Сегізкөз Крестец 12 О$ СОССу§І8 Құйымшақ Копчик 13 \егуі $ріпа!е$ Жұлыидьіқ жүйкелер Спиииомозговые нервы 14 Бига тагеғ $ріпа!і$ Жұлыниың қатты қабығьі Твердая оболочка спиииого мозга
3 - сурет. Омыртка.іық өзектегі жұлын және оның кабықтары.
Жү.іын және омырікалық бағананың мойындык бөліктегі кесіндісі.
Жоғарыдан карагандағы көрінІсі.
1 Регіозіешп
Сүйектік кабық
Периост (надкостннца)
2 Иііга піа(ег ^ріпаііч
Жұлынның қатты қабығы
Твердая оболочка спинного
мозга
3 Агасһпоіііеа (піа(ег) чріпаІЬ
Жұлынның торлык қабығы
Паутинная оболочка спинного
мозга
4 Саүііак міһагасһпойіеаіі*
Торлық қабықастылық кеңістІк
Подпаутинное пространство
5 Каіііх ро$(егіог гіегүі зріпаіез
Жұлындық жүйкенің арткы
түбіршІгІ
Задннй корешок спинномоз-
гового нерва
6 Каіііх апіегіог пегті >іріііа1е$
Жұлындық жүйкенің алдыңғы
түбІршігІ
Передний корешокспинномоз-
гового нерва
7 Сап£І. чріпаіе
Жұлындық түйін
Спннномозговой узел
8 \егмі*, $ріпа!е$
Жұлындьіқ жүйке
Спинномозговой нерв
9 Согріів үегіеЬгае
Омыртқаның денесі
Тело позвонка
10 Ғогатеп ргосе$$и$ ігапзуегае»
Көлденең өсіндінІң тесігі
Отверстне поперечного
отростка
11 Іл§атеп<іип <1еп(іси1а(ипі
Тістік байлам
Зубчатая связка
12 8ра(ішл виЬсІигаІе
Қатты қабықастылық кеңістік
Субдуральное пространство
13 Агсиз уегіеЬгае
Омыртқаның доғасы
Дуга позвонка
14 Ргосе$$и$ $ріпо$и$
Қылқандьіқ өсІнді
Остистый отросток
4 - сурет. Жұлындық түбіршіктердін омыртқалық
өзектегіорналасуыныңүлгісі. Бұнірінен
қарағандағы көрінісі.
1 Ғогатеп та§пиш
Үлкен (шүйделік) тесік
Большое (затылочное) отверстие
2 ҮегіеЬга сегұісаіев 1
Мойындық I омыртка
I шейный позвонок
3 УегіеЬга сегуісаіез VII
Монындық VII омыртқа
VII шейный позвоңок
4 ҮегіеЬга (һогасісае I
КеуделІк I омыртқа
Iгрудной позвонок
5 МеЛиІІа қріпаіік
Жүлын
Спинной мозг
6 ҮегіеЬга (һогасісае XII
Кеуделік XII омыртқа
XII грудной позвонок
7 УегіеЬгае Іишһаіез I
Белдік I омыртқа
I поясничный позвонок
8 Сопиз теЛиІІагі»
Милық конус
Мозговой конус
9 УегіеЬгае ІитЬаІез II
Белдік II омыртқа
II поясничный позвонок
10 НаШасез зріпа1е$
Жұлындык түбіршіктер
Спннномозговые корешки
11 УегіеЬгае Іишһаіез V
БелдІк V омыртқа
V поясничный позвонок
12 Ок часгипі
Сегізкөз
Крестец
13 О« соссуёів
Қүйымшақ
Копчнк
14 Ғііиш (егшіпаіе
Соңғы жіп
Термннальная нить
15 Рагя васгаііз теЛиІІае $ріпаІі$
Жүлынның сегізкөздік бөлігі
Крестцовая часть спннного
мозга
16 Раг$ ІитЬаІіз теііііііае
зріпаіів
Жүлынның белдік бөлігі
Поясннчная часть спинного
мозга
17 Раг$ (һогасіса тегіиііае зріиа1і$
Жұлынның кеуделІк бәлІгІ
Поясничная часть спинного
мозга
18 Рагз сегүісаіів теііиііае зріпаіів
Жүлынның мойындық бөлігі
Шейная часть спинного мозга
1
5 - сурет. Жүлыннын сегменті. Үлгі
1 8иІ. \еіі(гоІаІега1й 7 Сап§1. чріпаіе
2 Алдыңғы латералдық жүлгс Передняя латеральная борозда 8и1. гіог8ОІа(ега1І8 8 Жұлындык түйін Спинномозговой узел \'егхих хріпаіех
3 Артқы латералдық жүлге Задняя латеральная борозда 8иЬ*(ап(іа цгьеа 9 Жұлындық жүйке Спинномозговой нерв Каіпіі'; хепігаіі* пегүі зріпаіез
4 Сұр заттек Серое вещество 8иһх(ап(іа аІЬа Жұлындық жүйкенін алдыңғы тармағы Передняя ветвь спинномозго-
Ақ заттек Белое вещество 10 вого нерва Ғі$$ига піейіапа хепігаііх
5 Каіііх рох(егіог пегуі зріпаіез Орталық алдыңғы саңылау
Жұлындық жүйкенін артқы түбІршігі 11 Передняя средннная шель (іапці. (гипсі хушраіһісі
6 Задний корешок спинномоз- гового нерва Кайіх аіі(егіог пегхі $ріпа1е$ , 12 Симпатикалық сабаудың түйіні Узел симпатичсского ствола Каших ііогхаііч пегхі хріиаіех
Жұлындык жүйкенін алдыңғы 7 түбіршігі Передний корешок спинномоз- гового нерва Жұлындық жүйкенін артқы тармағы Задняя ветвь спинномозгового нерва
6 - сурет. Жү.іынііын құрылымы (көлденең кесінді)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Ғіздига іпеіііапа үеп(гаІі$ 12 Ғі$$ига шеіііапа апіегіог
[апіегіог] Орталық алдыңғы жүлге Орталык алдыңғы саңьілау Передняя срединная щель
Передняя срединная борозда $п1. (іогч)іа(егаііч [ро<лего1а(ега1і$| 13 Сопіпшміга цгілеа Сұр дәнекер Серая спайка
Артқы латералдық жүлге Задняя латеральная борозда Ғипісиіиз (1ог$аІі$ [ро$(егіог| 14 ІЧисІеІ согпи уепігаіе Алдынғы мүйІздің ядролары Ядра переднего рога
Артқы жіпше Задңпй канатик Арех согпиз Логзаііз [рО8<еГІ0ГІ5{ 15 БиЬМаіПіа ііПегіпебіа піеіііаІБ Аралык медналдық заттек Медиальное промежуточное вещество
Артқы мүйіздІң ұшы Верхушка заднего рога Сари( согпіі* Лог$аіі$ [ро8іегіогі$[ 16 БііЬяаіПіа ііПегіпеіііа іаіегаііз Аралық латералдык заттек Латеральное промежуточное вещество
Артқы мүйіздің басы 17 \цс1. (һогасіспч
Головка заднего рога Кеуделік ядро
Сегұіх согпи$ Лог$аіі$ Грудиоеядро
[рояіегіогік] Артқы мүйІздің мойны Шейка заднего рога Ғоппа(іо ге(ісиІагі$ 18 "Чисіеіні ргоргііь согпи ро$(егіог Артқьі мүйІздің меишікті ядросы Собствеиное ядро заднего рога
Торлык түзІлІс Ретикулярная формация Ғипісиіиз 1а(егаІҺ 19 Согпи ро$(егіи$ Артқы мүйІз Задний рог
Бүйірлік жіпше Боковой канатик Согпи Іаіегаіе 20 \исІеи$ ”е|а(іпо$а СілІкпетәрізді ядро Студенистое ядро
Бүтіірлік мүніз Боковой рог Согпи ап(егііь 21 /опа $ропціо$а Кеміктік аймақ Губчатая зона
Алдыңғы мүйіз Передний рог Ғипісиіиз ап(егіог 22 7.опа (егпііпаіь Жиектік аймак Краевая зона
Алдыңғы жіпше Передиий каиатик 23 Ғипісиіи$ ро$(егіог Арткы жіпше Задний канатик
7 - суретп. Жүлынныц ақ заітектегіндегі өткізгіш жолдар меп
сүр заттегіндеп ядролардың орналасу ұлгісі
1 Ғачс. §гасі1І8
Жінішке буда
Тонкий пучок
2 Ғачс. сипеаіич
Сынатәрізді буда
Клиновидный пучок
3 Гг. «ріпосегеЬеІІагія ііогчаіһ
Жұлын-мишыктық артқы жол
Задний спннно-мозжечковый
путь
4 Тг. сог(ісо$ріпа1І8 ҺПегаІіч
Қыртыс-жұлындық латералдық
жол
Латеральный корково-
спинномозговой путь
5 Гг. гиһгочріпаііч
Қызылядро-жұлындық жол
Красноядерно-спинномозговой
путь
6 Іг. ьріпо(һа1аіпісіь 1а(егаІҺ
Латералдык жұлын-таламустық
жол
Латеральный спинногала-
мический путь
7 Тг. үеч(іһіі1о<іріііа1һ
Кіреберіс-жұлындық артқы жол
Задний преддверно-
спинномозговой путь
8 Тг. зріпосегеЬеІІагів аіПегіог
Жұлын-мипықтық алдыңғы
жол
Передний спинно-мозжсчковый
путь
9 Тг. чріпоІес(аІіч
Жұлын-жамылғылык жол
Спинно-покрышечный ггуть
10 Тг. оііүозріпаііз
Олива-жұлындық жол
Оливо-спинномозговой путь
11 Тг. геІісиІочріпаІА
Торлык-жұлындьіқ жол
Рстикулярно- спинномозговой
путь
12 Тг. үеч(іһііІо$ріпа1І5
Кіреберіс-жұлындык жол
Преддверно-спинномозговой
путь
13 Тг. '»ріпо(һа1аіпіси'і апіегіог
Жұлын-таламустық алдынғы
жол
Передний спинно-таламический
путь
14 Тг. согГісочріпаІь апіегіог
Қыртыс-жұлындық алдыңғы
жол
Передиий корково-
спннномозговой путь
15 Гг. (есіочріпаііч
Жамылғы-жұлындық жол
Покрышечно-спинномозговой
путь
16 ІЧксІ. аіКегоіпеіііаІіч
Алдыңғымедиалдық ядро
Переднемедиальное ядро
17 ІЧксІ. роч(егоіпе(1іаІА
Арткы медиалдық ядро
Заднемедиальное ядро
18 ІЧксІ. сеікгаііч
Орталык ядро
Центральное ядро
19 ^исі. апІего1а(ега1һ
Латералдық алдыңғы ядро
Переднелатеральное ядро
20 ІЧисІ. роИе1а(ега1і'»
Латералдық артқы ядро
Заднслатеральное ядро
1 2
\оос
21 Мисі. іп(егтегііо1а(ега1І5
Латералдық аралық ядро
Промежуточно-латеральное
ядро
22 ІЧисІ. йкегпіеіііоіпеіііаіь
Медиалдық аралық ядро
Промежуточно-медиальное ядро
23 СапаІҺ сепігаііч
Орталық өзек
Центральный канал
24 ІЧисІ. (һогасісив
Кеуделік ядро
Г рудное ядро
25 Мисі. ргоргіиз
МеншІктік ядро
Собственное ядро
8 - сурет. Ми. Жоғарыдан көріпісі
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Роіиз Ггопіаіһ
Маңдайлык шет
Лобный полюс
Ғіяяига Іопдйиіііпаііч сегеЬгі
Үлкен мндың бойлык саңылауы
Продольная щель большого
мозга
Супі$ Ггопіаіів зирегіог
Маңдайлық жоғарғы қатпар
Верхңяя лобная извилииа
$иІ. ГгоітҒаІі*. іпіегіог
Маңдайлық төменгі -жүлгс
Нижняя лобная борозда
$иІ. ргесепСгаІіч
Орталыкалдылық жүлге
Предцентральная борозда
Сугик ргесепігаііз
Орталыкалдылық қатпар
Предцентральная извилииа
$и1. сепігаііз
Орталық жүлге
Центральная борозда
Сугия ро$(сеп(га1і$
Орталықартылык қатпар
Постцентральная извилина
$иІ. роЫсеіі(га1іЧ
Орталықартылык жүлге
Постцснтральная борозда
$и|. іпігарагіегаіһ
Шекеішілік жүлге
Внутритемениая борозда
Роіиз оссірйаііз
Шүйделік шет
Затылочный полюс
12 ЬоЬик оссірііаіія
Шүйделік үлес
Затылочная доля
13 $іі1. рагіеіооссірііаііч
Шеке-шүйделік жүлге
Темеино-затылочная борозда
14 Сугиз апциіагіч
Бұрыштық қатпар
Угловая извилина
15 І.оЬич рагіеіаііз
Шекелік үлес
Т еменная доля
16 Сугия ыіргаіпагдіпаіь
ЖнекүстІлік қатпар
Надкраевая извилина
17 $и1.1а(ега1і$
Латералдык жүлге
Латеральная борозда
18 $и1. сепігаіһ
Орталық жүлге
Центральная борозда
19 Сугиа Ггопіаіһ теііііи
Маңдайлык ортаңғы қатпар
Средняя лобная нзвилина
20 ЬоЬия ігопіаіі*
Маңдайлық үлес
Лобная доля
21 Сугиз Ггопіаіія мірегіог
Маңдайлық жоғарғы қатпар
Верхняя лобиая нзвилина
1
2
9 - сурет, Мн. Төменнен қарағандағы көрінісі
1 Ғіззнга ІопңйшііпаШ сегеЬгі 14 N егунв үе8(іЬнІососһ1еагі$( VIII)
Үлкен мндың бойлық сащ>ілауы Продольная щсль большого мозга 15 Кіреберіс-ұлулық жүйке (VIII) Преддверно-улитковый нерв (VIII) Хегүцч §1о$$орһагуп§еи$ (IX)
2 8и1. о1Гас(огііі8 Тіджұтқыншактық жүйке (IX)
Иіс сезу жүлгесі Обонятельиая борозда 16 Языкоглоточный нерв (IX) Хегүцз уа§и$ (X)
3 Виіһич оіГас(огііі*> Кезбе жүйке (X)
ИІс сезу буылтығы Обонятельиая луковица 17 Блуждаюший нерв (X) Хегуц$ ассе$$огіи$ (XI)
4 Тг. оІГасіогінв Қосымша жүнке (XI)
Иіс сезу жолы Обонятельный тракт 18 Добавочный нерв (XI) Хегуи$ $иЫіп§иаІі$
5 Хегти* ор(ісііч (II) Тіластылык жүйке
Көру жүйкесі (П) Зрительный нерв (II) 19 Подъязычный нерв Меііиііа оһіопцаіа
6 Сһіавта ор(ісит Сопақша ми
Көру кнылысы Зрительный перекрест 20 Продолговатый мозг Сегеһеіііііп
7 Нурорһу$і$ ' Мншык
Г ипофнз Гипофиз 21 Мозжечок Үегті8 сегеһеШ
8 Мегуия осиІоіпо(огіи$ (III) Мишықтың құрты
Көз қозғалткыштық жүйкелер (III) Глазодвигательный нерв (III) 22 Червь мозжечка Ругаті$ (іпеііиІІаеоЫопцаіае)
9 Хегмь (госһІеагЬ (IV) Пирамида (сопақша мидың)
10 Шығырііықтық жүйкелер (IV) Блоковой нерв (IV) Мегуия (гіцеіпіпіі$ (V) 23 Пирамида (продолговатого мозга) Оііұа
11 ҮштІк жүйке (V) Тройничный нерв (V) Ропв 24 Олива Олива Ғ1осси1и$
12 Көпір Мост ГСегұиз аһііисет (VI) 25 Жырым Клочок Согри$ іпашіііаге
13 Әкететін жүйке (VI) Отводящий нерв (VI) Хегүия Гасіаііз (VII) 26 ЕмІзІктәрізді дене Сосцевидное тело Суги$ рагаһірросатра!і$
Беттік жүйке (VII) Лицевой нерв (VII) Гиппокампжанылық қатпар Парагиппокампальная извилииа
27 Сугия оссірі(о(етрога!і$1а(ега1і$
Шүйде-самайлық латералдық
қатпар
Латеральная затылочно-
висоңная извнлина
28 8иІ. (ешрога1і$ іпГегіог
Самайлық төмеигі жүлге
Нижняя височная борозда
29 8иІ. Іа(ега1і$
Латералдық жүлге
Латеральная борозда
30 Роіи« (ешрога|і$
Самайлық шет
Височный поліос
31 Сугі огЬі(а!е$ ІоЬі Ггоп(а1і$
Маңдайлық үлестІң көзұялық
қатпарлары
Глазничные извнлины лобной
доли
32 8и11. огЬі(а1е$ ІоЬі Ггоп(а1і$
Маңдайлық үлестің көзұялық
жүлгелерІ
Глазничные борозды лобной
доли
33 Суги$ ғесіи$
Тік қатпар
Прямая извилина
10 - сурет, Мндын орталық кесіндісіндегі мндын сол жақтық сыңары,
мншық және мндыи сабауы. Оң жағынан қарағандагы корінісі.
1 8іі1. сепһ аІҺ
Орталық жұлге
Центральная борозда
2 8иІси$ согрогіз саІІо$і
Сүйелдік дененің жүлгесі
Борозда мозолистого тела
3 Согрііз саііозшп
Сүйелдік дене
Мозолистое тело
4 Тһаіашиз
Таламус
Таламус
5 Ғогпіх
Күмбез
Свод
6 $ер(шп реііисіііііпі
Мөлдір қалқа
Прозрачная перегородка ,
7 Ғог. іп(егүеп(гісіі1аге
Қарыншааралық тесік
Межжелудочковое отверстие
8 Сепи согрогіз саііогі
Сүйелдік дененін иіиі
Колено мозолистого тела
9 Но$(гшп согрогія саііозі
Сүйелдік дененің қүстұмсығы
Клюв мозолистого тела
10 Агеа $ііһсаІІо$а
Сүйеластылық алаң
Подмозолистое поле
П Соішпһмзга го$(а1І8 [ап(егіог|
Алдыңғы дәнекер
Передняя спайка
12 АЛҺе$іо іп(ег(һаІашіса
Таламусаралық дәнекер
Межталамическое сращение
13 Супік рага(егшіпаІі$
Шекаражанылық қатпар
Паратермииальная извилина
14 Оіепсераіоп
Аралық ми
Промежуточный мозг
15 Сһіазіпа оріісінп
Көру қиылысы
Зрнтельный перекрест
16 Нурорһуві»
Г ипофнз
Г ипофиз
17 Согрііз ташіііаге
ЕмІзІктәріздІ деие
Сосцевидное тело
18 Ме$епсерһа1оп
Ортаңғы ми
Средний мозг
19 РОПЗ
Көпір
Мост
20 Ацііеіііісһі* шезепсерһаіі
Ортанғы мидың суқұбыры
Водопровод среднего мозга
21 Уеішп іпеііиііагс мірегіич
Милық жоғарғы желкеи
Верхний мозговой парус
22 МеЛііІІа оЫоп@а(а
Сопақша ми
Продолговатый мозг
23 Үеп(гісііІііз <ріаг(и$
IV қарынша
IV желудочек
24 Уеішп шеііиііаге іп(егіи$
Милық төменгІ желкен
Нижний мозговой парус
25 СегеЬеІІшп
Мишық
Мозжечок
3 4
1
2
26 Ғквііга (гапзүегва сегеЬгі
Үлкен мидьің көлдеиең
саңылауы
Поперечиая щель болыпого
мозга
27 $іі1. саісагіпиэ
Топшылық жүлге
Шпорная борозда
28 ЬоЬіів оссірііаііч
Шүйделік үлес
Затылочиая доля
29 Сііпеіи
Сына
Клии
30 Тесішп ше$епсерһа1і
Ортаңғы мидың төбесІ
Крыша средиего мозга
31 Зріепішп (согрогів саііочі)
Буылтык (сүйелдік дененің)
Валик (мозолистого тела)
32 $и1. рагіеіооссірйаіі*
Шеке-шүйделік жүлге
Темеино-затылочная борозда
33 Ргесшіеив
Сыиаалды
Предклинье
34 Согріів ріпеяіе
Томпакдеие
Шишковндное тело
11 - сурет. Үлкен мндың сол жактык сыңарының жоғаріы-бүнірлік беғі.
Сол жақтык бүйірінен карағандағы көрінісі.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
ЧиІ. ргесепігаііз
Орталыкалдылық жұлге
Предцентральная борозда
Сугих ргесепігаііз
Орталықалдылық қатпар
Предцентральная извилииа
Чііі. сепігаііз
Орталық жүлге
Центральная борозда
Сугп$ ро5ісепіга1І5
Орталықартылық қатпар
Постцентральная извилина
8п1. розісепігаііз
Орталықартылық жүлге
Постцентралыіая борозда
Орегсііһіт Ггопіорагіеіаіе
Маңдай-шекелІк жамылғы
Лобио-темепная покрыліка
Сугиз зпргатаг^іпаііз
ЖиекүстІлІк қатпар
Надкраевая нзвилипа
8п1. іпігарагіеіаііз
ШекеІшІлІк жүлге
Внутритеменная борозда
Сугііх ап§п1агія
Бұрыштық қатпар
Угловая извилипа
ЬоЬпІпз рагіеіа1І5 зпрегіог
ШекелІк жоғарғы ұлесше
Верхняя теменная долька
ЬоЬпІпз рагіеіаіік іпГегіог
ШекелІк төмепгІ ұлесше
Нижняя теменная долька
8пІ. рагіеіооссІрКаІіз
Шеке-шұйделік жүлге
Теменно-затылочная борозда
Сугі оссірііаііз
ШүйделІк қатпар
Затылочная извилниа
14 РоІп5 оссірііаііз
Шүйделік шет
Затылочный полюс
15 Сугііз іетрогаііз іпГегіог
Самайлық төмепгІ қатпар
Нижняя внсочная нзвилина
16 8п1. іешрогаііз іпГегіог
Самайлық төменгі жүлге
Нижняя височная борозда
17 Сугпз іетрогаііз теііііь
Самайлық ортаңғы қатпар
Средняя височпая извилина
18 БпІ. іетрогаіів зпрегіог
Самайлық жоғарғы жүлге
Верхняя внсочпая борозда
19 Сугпя іетрогаііз зпрегіог
Самайлық жоғарғы қатпар
Верхняя височная извилина
20 8п1. Іаіегаііз
Латералдық жүлге
Латеральиая борозда
21 Патпз азсепЛепз зпі. Іаіегаііз
Латералдық жүлгенІң
жоғарылағаи тармағы
Восходящая ветвь латеральной
борозды
22 Патпз апіегіог зпі. Іаіегаііз
Латералдық жұлгенІң алдыңғы
тармағы
Передпяя ветвь латеральиой
борозды
23 Раг5 огЬііаІіз
Көзүялық болік
Глазпичиая часть
24 Роіпз ГгопІа1і8
Маңдайлық шет
Лобный полюс
25 Рагзігіапдиіагй
Үшбұрыштық бөлІк
Треугольная часть
26 Сугіія Ггопіаіһ мірегіог
Маңдайлық жоғарғы қатпар
Верхняя лобная извилина
27 8ііІ. Ггопіаіія мірегіог
Маңдайлық жоғарғы жүлге
Верхняя лобная борозда
28 Сугнв Ггопіаіія шеііііь
Маңдайлық оргаңғы қатпар
Средняя лобная извилина
29 8и|. Ггопіаіів іпГегіог
Маңдайлық төменгі жүлге
Нижняя лобная борозда
30 Сугнз Ггопіаіія іпГегІог
Маңдайлық төменгі қатпар
Ннжняя лобная извнлнна
12 - сурет. Үлкен мидын ара.піі>ікгі>ік үлесі. Оң жакіан карагандагы
корінісі. Самайлык бөлік гоменге қарай ығыстырылган, шекелік
және мандайлык үлесгердіц төмеигі бөліктері алынгаи.
1 8и1. сепігаіь
Орталық жүлге
Центральная борозда
2 Сугиз ргесеп(гаІі$
Орталықалдылық қатпар
Предцентральная извилнна
3 8и1. ргесеіКгаІіч
Орталықалдылық жүлге
Предцеитральная борозда
4 8и1. сігсиіагія іішііае
Аралпықтың дөңгелек жүлгесі
Круговая борозда островка
5 Сугпв ГгоіПаІҺ зирегіог
Маңдайлық жоғарғы қатпар
Верхняя лобиая нзвилина
6 8и1. Ггоп(аІі8 кирегіог
Маңдайлық жоғарғы жүлге
Верхняя лобная борозда
7 Сугііз Ггоіі(а1і$ теЛіик
Маңдайлық ортаңғы қатпар
Средняя лобная нзвилина
8 8и1. ГгоіПаІіх іпГегіог
Маңдайлық тәменгі жүлге
Нижпяя лобиая борозда
9 8и1. сепігаііз іпяпіае
Орталық аралшықтық жүлге
Центральная борозда островка
10 Сугі Ьгеұев іпяиіае
Аралшықтын қысқа қатпарлары
Короткие извилины островка
П Супв Іоіі£іі5 іішііае
Аралшықтың үзын қатпары
Длпнная извилина островка
12 Сугиз (ешрогаііч $ирегіог
Самайлық жоғарғы қатпар
Верхняя височная извилина
13 8и1. (епірогаІЬ эдрегіог
Самайлық жоғарғы жүлге
Верхняя височная борозда
14 Сугі (еіпрогаіез (гаішегм
Самайлық көлденең қатпарлар
Поперечные височные
нзвилнны
15 Сугиз (еіпрогаіи іпеіііиз
Самайлық ортаңғы қатпар
Средияя внсочная извилина
16 ЬоЬиз оссірйаііч
Шүйделік үлес
Затылочная доля
17 Сутиа ап§и1агі$
Бүрыштық қатпар
Угловая извилина
18 ЬоЬиІив рагіеіаііч іиГегіог
Шекелік төменгі үлесше
Нижняя теменная долька
19 ЬоЬиІиз рагіеіаііч мірегіог
ШекелІк жоғарғы ұлесше
Верхняя теменная долька
20 8пІ. ііПгарагіеІаІҺ
ШекеІшілік жұлге
Внутритеменная борозда
21 Сугиз 8ііргаіпаг§іпаІі8
ЖиекұстІлІк қатпар
Надкраевая извилнна
22 Сугик рО8(сеп(гаІі8
Орталықартылық қатпар
Постцентральная извилина
13 - сурет. Үлкен ми сыцарыиың медиалдық бетіидегі белдік,
парагиппокамптық жәие баска да кыртыстар.
1 $и1. сепігаііз 13 $и1. оссірііоіешрогаіһ
Орталық жүлге Шүйде-самайлық жүлге
Центральная борозда Затылочно-внсочная борозда
2 Зиі. сіп§и!і |сіп§и1а(и$) 14 Сугиз оссірһоіетрогаіія
Белдеулік жүлге Шүйде-самайлық медиалдық
Поясная борозда қатпар
3 Сугиз сіп§и!і [сіп§и!а(и^] Меднальная затылочно-
Белдеулік қатпар височная извилина
Поясная нзвилина 15 8и1. со11а!ега1і$
4 Биісия согрогһ са!1о$і Жанама жүлге
Сүнелдік дененІң жүлгесі Коллатеральная борозда
Борозда мозолнстого тела 16 Сугив рагаһірросатраіія
5 Ғогпіх Гнппокампжанылык қатпар
Күмбез Парагиппокампальная нзвнлина
Свод 17 Сугич бепіаіиз
6 Бріепішп (согрогіз саііозі) Тістік қатпар
Буылтық (сүнелдік дененін) Зубчатая нзвилнна
Валик (мозолистого тела) # 18 Сугия рагаһірросатраііа
7 Ргесипеия Гнппокампжанылық қатпар
Сынаалды Парагиппокампальная извнлина
Предклинье 19 Ппси$ £угі һірросатрі
8 $и1. рагіеіооссірііаіһ Гиппокамп қатпарының ІлмегІ
Шске-шүнде.іік жүлге Крючок извилнны гнппокампа
Теменно-затылочная борозда 20 Вояігиш согрогһ саііокі
9 Сипеия Сүйелдік дененін құстұмсығы
Сына Клюв мозолнстого тела
Клин 21 Сепи согрогіз саііозі
10 8и1. саісагіпия Сүнелдік дененің иіні
Топшылық жүлге Колено мозолнстого тела
Шпорная борозда 22 Соһшіпа Еогпісія
11 Сугиз 1іп§иа1і$ Күмбездін бағанасы
Тілдік катпар Столб свода
Язычная нзвилина 23 Тгипс. согрогів саііозі
12 І$(һти$ £уті сіп§иіі [сіи§и!а(и^| Сүйелдік дененің сабауы
Белдеулік қатпардың қылтасы Ствол мозолнстого тела
Перешеек поясной извилины 24 ЬоЪиІиз рагасепігаІЬ
Орталықжанылық үлесше
Парацентральная долька
24
1 2
3 4
21
14 - сурет. Милық сынарлардың төменгі беті. Төменгі жағынан
қарағандағы көрінісі. Милык сабаудың артвд>і бөлігі
(көпір мен сопақша мн)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
II
12
13
Суги$ гесіи$
Тік қатпар
Прямая извилина
8н1. оИас(огіи$
Иіс сезу жүлгесІ
Обонятельная борозда
Сугі огЬііа1е$
Көзұялық қатпарлар
Глазничные извилины
8и11. огЬі(а!е$
Көзұялық жүлгелер
Глазннчные борозды
Тг. оИас(огіи$
ИІс сезу жолы
Обонятельный тракт
Роіи$ <етрога!і$
Самайлық шет
Внсочный полюс
Тгі§опиш оИасСогіиш
Иіс сезу үшбұрышы
Обонятельный треуголыпік
8и1. гһіпа!і$
Мүрындық жүлге
Носовая борозда
Спси$ §угі рагаһірросатра1і$
Парагнппокамптык қатпардын
ілмегІ
Крючок извнлнны гнппокампа
8нІ. рагаһірросатра!і$
Г иппокампжанылық жүлге
Парагиппокампальная борозда
8и1. со11а(ега1і$
Жанама жүлге
Коллатеральная борозда
Суги$ рагаһірросашра1і$
Гиппокампжанылық қатпар
Парагиппокампальная извилина
Сугиз іешрогаіів $ирегіог
Самайлық жоғарғы катпар
Верхняя височная извилина
14 Сугиз оссірі(о(етрога1і$
1аіега1і$
Шүйде-самайлық латералдық
қатпар
Латеральная затылочно-
височная извилина
15 8иЬ$(ап(іа регіога(а ро$(егіог
Тесіктелген арткы заттек
Заднее продырявленное вещество
16 $и1. са!сагіпи$
Топшылық жүлге
Шпорная борозда
17 Суги$ оссірі(о(етрога!і$ тебіа1і$
Шүйде-самайлық медиалдық
қатпар
Медиальная затылочно-
височная извилина
18 Суги$ сіп§и1і
Белдеулік қатпар
Поясная нзвнлнна
19 8р1епіиш (согрогі$ са!1о$і)
Буылтық (сүнелдік дененін)
Валнк (мозолнстого тела)
20 Ацие(1исСи$ сегеЬгі
Мидын суқұбыры
Водопровод мозга
21 Ме$епсерһа1оп
Ортанғы ми
Средний мозг
22 ГСисі. гиЬег
Қызыл ядро
Красное ядро
23 Согри$ шатіііаге
ЕмІзіктәрізді дене
Сосцевидное тело
24 ТііЬег сіпегешп
Сұр төмпе
Серый бугор
25 ЗиЬзІапГіа регГогаіа апіегіог
Тесіктелген алдыңғы заттек
Переднее продырявленное
вещес^во
26 8ігіа оМасіогіа 1аіега1і$
Иіс сезудің латералдық жолағы
Латеральная обонятельная
полоска
27 8ігіа оНасіогіа ше(1іа1і$
Иіс сезудін медиалдық жолағы
Медиальная продольная
полоска
28 Сһіа$та оріісит
Көру киылысы
Зрительный перекрест
29 Ро1и$ Ғгопіа1і$
Маңдайлық шет
Лобный полюс
30 Ғі$$ига 1оп§іһі(1іпа1і$ сегеЬгі
Үлкен мидын бойлық санщлауы
Продольная щель болыпого
мозга
15 - сурет. Үлкен ми сынарынын қыргысында
фуикционалдық орталыктардың орналасу үлгісі.
Сол жақтан қярагаидаі ы көрінісі.
1 Жалпы және проприоцептнвтІк
сезімталдыктың ядросы
(орталығы)
2 Заттарды сипап сезІп тануға
жауапты аналнзатордың ядросы
3 Күрделі бағытты қозғалыстарды
бақылаупы қимылдық
анализатордың ядросы
4 Ауызша сөйлеудІң есту
анализаторынын ядросы
5 Жазудың көру аналнзаторының
ядросы
6 Көру анализаторының ядросы
(көру жады)
7 Есту аналнзаторынын ядросы
8 Ән антумен байланысты сөз
сөйлеудің анализаторы
9 Жазудың қнмылдық
аналнзаторының қимылдық
ядросы
10 Бас пен көздІ қатар бұру
аналнзаторының ядросы
11 Ерікті қнмылдар
аналнзаторының ядросы
(орталығы)
16 - сурет. Жалпы сезімталдықтың кыртыстық орталығы (сезімталдык
гомункулус, В. Пенфилд меи И. Рсмуссен бойынша). Адам денесі
бөліктерінін жалпы сезімталдық орталыгына (ядросыиа) проекциясы.
Үлкен мн сынарынын фронталдық жазықтықтағы кесіндісі.
1 Бас 9 Тіл
2 Қол 10 Жұтқыншақ
3 Қол басы 11 Жыныстық ағзалар
4 Саусақтар 12 Табан
5 Көз 13 Аяқ
6 Бет 14 Жамбас
7 Еріндер 15 Тұлға
8 Жақсүйектер мен тІстер 16 Мойын
17 - сурет. Үлкен мн кыртысынын қимылдық орталыгы (қнмылдык
гомункулус, В. Пенфнлд мен И. Рсмуссеи бойынша). Адам денесі
бөліктерінің жалпы қимылдық орталыгына (идросына) проекцнясы.
Үлкеи мн сынарының фронталдық жазықтықтағы кесіидісі.
1 Мандай 8 Табан
2 Көз және қабақтар 9 Аяқ
3 Бет 10 Жамбас
4 Мимикалық бұлшықеттер 11 Тұлға
5 Жақсүйек 12 Қол
6 Тіл 13 Қол басы
7 Жұткыншақ 14 Саусақтар
18 - сурет. Үлкен мңдың базалдық ндролары, Жоғарыдан қарағандағы
көрінісі. Сұйелдік дене және таламус деңгейінде жасалған
мидың горизонталдьіқ кесіндісі.
1 Ғіззига 1оп§ійнііпа1і5 сегеЬгі
Үлкен мидын бойлық саңылауы
Продольная шель болыцого
мозга
2 Сариі (писі. саисіаіі)
Бас (құйрықтық ядрода)
Головка (хвостатого ядра)
3 Сги$ ап(егіи$ сарзиіаеіпіегпае
Ішкі қапнықтың алдыңғы
аяқшасы
Передняя ножка внутренней
капсулы
4 Сіаизігшп
Шарбақ
Ограда
5 РиСагпеп писі. ІепбГогті
ЖасымықтәріздІ ядронын
қабығы
Скорлупа чечевицеобразного
ядра
6 СіоЬия раііібиз іаіегаііч
Латералдық бозғылт шар
Латеральный бледный шар
7 СІоЬия раіНби$ шеШаІіз
Медналдық бозғылт шар
Меднальный бледный шар
8 Сги$ розіегіиз сарзиіае іпГегпае
ІшкІ қапшықтың артқы аяқшасы
Задняя ножка внутренней
капсулы
9 Тһа1аши$
Таламус
Таламус
10 Нірросашриз
Г иппокамп
Г иппокамп
11 Ріехик сһогоійеиз тепігісиіі
Іаіегаіік
Бұйірлік қарыншаның
тамырлық өрІмі
Сосуднстое сплетение бокового
желудочка
12 Согпи рокіегіи» үепітісиіі
ІаіегаіЬ
Бүйірлік қарыншаның артқы
мұйізІ
Задний рог бокового желудочка
13 Зріепіиш согрогіз саііозі
Сұйелдік дененін буылтығы
Валик мозолистого тела
14 Зиі. саісагіиия
Топшылық жүлге
Шпорная борозда
15 8иЬ$ІапІіа аШа сегеЬгі
Үлкен мндың ақ заттегі
Белое вещество большого мозга
16 СогГех сегеЬгі
Үлкен мидың қыртысы
Кора большого мозга
17 Ьаш. тебиііагіч теШаІів
Медиалдық мнлық табақша
Медиальная мозговая пластинка
18 Гагп. теЛиІІагіз 1а(ега1і$
Милық латералдық табақша
Латеральная мозговая
пластинка
19 Сарзиіа ехіегпа
Сыртқы қапшык
Наружная капсула
20 Согіех іпкиіае
Аралшықтың қыртысы
Кора островка
1
21 Сарзиіа ехігета
Ең сыртқы қалшық
Самая наружная капсула
22 Үеп1гіси1и$ іегііиз
ПІ желудочек
III карынша
23 Соішппа Ғогпісія
Күмбездің бағанасы
Столб свода
24 $еріиш реііисійит
МөлдІр қалқа
Прозрачная перегородка
25 Согпи апіегіив үепігісиіі
Іаіегаііз
Бүнірлік қарыишаның алдыңғы
мүйізі
Передннй рог бокового
желудочка
19 - сурет. Кұйрыктық ядро. Жоғарыдан карағандағы корінісі.
Үлкен мидың сүйелдік дене нінінін деңгейіндегі горнзонталдық
кесіндісі. Үлкен ми сынарларынын арткы бөлігі алынған.
1
2
3
4
5
6
7
8
8ер(игп реііисігіит
МөлдІр қалқа
Прсзрачная перетородка
Согпи апіегіик үепігісиіі
Іаіегаіія
Бүйірлік қарыншаның алдыңғы
мүйізІ
Переднин рог бокового
желудочка
Сариі (писі. саигіаіі)
Бас (қүйрықтық ядрода)
Головка (хвостатого ядра)
Соіишпа Гогпісһ
Күмбездің бағанасы
Столб свода
8(гіа шегіиііагһ іһаіаші
Таламустың милық жолақтары <
Мозговая полоска таламуса 1
Тһаіашиз
Таламус
Таламус
Риітінаг (һаіагпі
Таламустық жастык
Подушка таламуса
Соііісиіия яірегіог іесгі шеяеи
серһаіі
Ортаңғы мндың төбесінін
жоғарғы төбешІгі
Верхннй холмнк крыши
среднего мозга
СоШсиІик іпГегіог Іесіі шевеп
серһаіі
Ортаңғы мидың төбесінің
төменгІ төбешІгІ
Нижний холмик крышн
среднего мозга
10 Нетіярһегіиш сегеЬеІІі
Мншықтың сынары
Полушарие мозжечка
11 Үегшіз сегеЬеІІі
Мншықтың қүрты
Червь мозжечка
12 Согрия рінеаіе
Томпакдене
Шишковидное тело
13 ТҮі§опиш һаЬепиІае
[һаЬепиІагів]
Жүгеннің үшбүрыпы
Треугольник поводка
14 Үепігісиіив Іегііия
111 желудочек
Ш қарынша
15 Саигіа (писі. саигіагі)
Қүнрық (қүйрықтық ядроның)
Хвост (хвостатого ядра)
16 Согри$ (писі. саигіагі)
Дене (қүйрықтық ядроның)
Тело (хвостатого ядра)
17 СарШ (иисі. саигіагі)
Бас (қүйрықтық ядроның)
Головка (хвостатого ядра)
18 Сепи согрогія саііокі
СүйелдІк дененің иіні
Колено мозолистого тела
20 - сурет. Үлкен мидын бадамшатәрізді денесі және баска базалдык
ядролары. Артынан караіандаіьі көрінісі. Сұнелдік дененін алдынты бөлігі
деңіейіиде жасаліан фронталдык кесінді.
1 Согри$ саііозиш
СүйелдІк дене
Мозолистое тело
2 Зерһіш реііисісіит
Мөлдір калқа
Прозрачная перегородка
3 СаріИ (писі. сашіаГі)
Бас (құйрықтық ядроның)
Головка (хвостатого ядра)
4 РиСагпеп писі. ІепГіГогіпі
Жасымықтәрізді ядроның
қабығы
Скорлупа чечевицеобразного
ядра
5 Сіаиаігит
Шарбақ
Ограда
6 Гат. тесіиііагік Іаіегаііз
Милық латералдық табақша
Латеральная мозговая
пластинка
7 Іаш. іпе<іиІ1агі$ тебіаііх
Милық медналдық табақша
Медиальная мозговая пластинка
8 Соттіявига гочігаііч |ап(егіог|
Алдыңғы дәнекер
Передняя спайка
9 Тг. орСісич
Көру жолы
Зрительный тракт
10 Сһіавша орСісшп
Көру қиылысы
Зрительный перекрест
11 Үепігісиіиз ГегСінь
ПІ желудочек
Ш қарынша
12 Тііаіашиз
Таламус
Таламус
13 Согриз ату^йаіоібеиіп
Бадамшатәрізді дене
Миндалевндное тело
14 Сарзиіа ехігета
Ен сыртқы қапшық
Самая наружная капсула
15 Согіех іпвиіае
Аралшықтың кыртысы
Кора островка
16 Сарвиіа ехДегпа
Сыртқы қапшық
Наружная капсула
17 Сарзиіа іпіегпа
Іщкі қапшық
Внутренняя капсула
18 Согпи апіегіив ұеіИіісиІі
Іаіегаіія
Бүйірлік қарыншаның алдыңғы
мүйізі
Передний рог бокового
желудочка
19 Ғі$$ига 1оп§іІшіта1і$ сегеЬгі
Үлкен мидың бойлық санылауы
Продольная щель большого
мозга
19
1
2
2] - сурет. Есту, көру және басқа да өткізгіш жолдардың үлкен мидын
ішкі кашіығындағы орналасу үлгісі. Сүйелдік дене буылтығы
денгейінде жасалган горнзонталдык кесінді.
2
3
4
5
6
7
8
9
Согпи апіегінв уепітісніі
Іаіегаііз
Бүйірлік қарыншаның алдыңғы
мүйізі
Передний рог бокового
желудочка
Тг. ГгопСоіһаІатісиз
Маңдай-таламустық жол
Лобно-таламнческий путь
Тг. Ггопіоропііпик
Маңдай-көпірлік жол
Лобно-мостовой путь
ЬоЬи$ іпвиіагіз [Іпчиіа|
Аралпықтық үлес [Аралпық]
Островковая доля [Островок]
Тг. согіісописіеагіз
Қыртыс-ядролық жол
Корково-ядерный путь
Тг. согіісовріиаііз (ругаіпібаіі»»)
уепігаіһ |ап(сгіог|
Қыртыс-жүлындық
(пирамидалық) алдыңғы жол
Передний корково-
спинномозговой (пирамицный) путь
Гг, $ріпо!һа1атіси$ Іаіегаіія
Латералдық жүлын-таламустық
жол
Латеральный спинно-
таламический путь
Тг. согіісоіһаіатісиз
Қыртыс-таламустық жол
Корково-таламнческий путь
8иІ. рагіеіо-оссірі1ароп1іпи$
Шеке-шүйде-көпірлІк жол
Теменно-затылочно-мостовой
путь
10 Тг. асикГісик еі (г. оріісиз
Есту және көру жолдары
Слуховой и зрительный пути
11 Согпн ро5і(егіич үеп(гіси!і
Іаіегаііз
Бүйірлік қарыншанын артқы
мүйізі
Задний рог бокового желудочка
12 Зріепішп (согрогіз саііогі)
Буылтық (сүйелдік дененің)
Валнк (мозолистого тела)
13 УеііігІсиІиз (ег(іич
Ш желудочек
Ш қарынша
14 Сгикрогіегіиксаркиіаетіегпае
Ішкі капіпықтың артқы аяқшасы
Задняя ножка внутренней
капсулы
15 Сепи сар$и!ае іп(егпае
Ішкі қапшықтың иІні
Колено виутренней капсулы
16 Сгиз апіегіиз сар$и1аетіегпае
ІшкІ қаппықтың алдьіңғы
аяқшасы
Передняя ножка внутренней
капсулы
17 Соіишпа Гогпісіч
КүмбездІң бағанасы
Столб свода
18 Ғікяига 1оп£І(и<1іпа1й сегеһгі
Үлкен мидың бойлық саңылауы
Продольная щель большого
мозга
12
22 - сурет. Мидын кұмбезі. Бүйірінен карағандағы көрінісі
1
2
3
4
5
6
7
Сгиз Гогпісһ
Күмбездің аяқшасы
Ножка свода
Согриа саііоміт
СүйелдІк дене
Мозолистое тело
Согриз Гогпісв
Күмбездің денесі
Тело свода
Соштіз$ига гояіаіік [апГегіог|
Алдыңғы дәнскер
Передняя спайка
Соішппа Гогііісів
Күмбездің бағанасы
Столб свода
Согрш ташіііаге
Емізіктәрізді дене
Сосцевидное тело
Суги» НепіаГп^
Тістік қатпар
Зубчатая извилина
8 Сугик рагаһірросатраііз
Гиппокампжанылық қатпар
Парагнппокампальная извилина
9 Нірросатрш
Гнппокамп
Гиппокамп
10 Согпи іпГегіпч үепігісиіі
іаіегаііз
Бүйірлік қарыншаның томенгі
мүйІзі
Нижний рог бокового
желудочка
11 Таепіа [Гепіа] Гогпіск
Күмбездің таспасы
Лента свода
12 ҒіЬгіа һірросашрі
Гиппокамп шашағы
Бахромка-гнппокампа
13 Соттіззига Гогпісһ
Күмбездің дәнекері
Спайка свода
1
9
8
23 - сурет. Мидын кұмбезі. Жоғарыдап қарағандағы көрінісі.
Горизонталдық кесінді. Бүйірлік қарыишалар ашылған.
1 Согпи апіегіиз уепігісиіі Іаіегаііх Бүйір қарыншаның алдыңғы мүйізІ Псредний рог бокового желудочка 10 11 Соішпівзига Гогпісіз Күмбездің дәяексрі Спайка свода ВиІЬш согпих рохіегіогіх (уепГгісііІі Іаіегаіія) Артқы мүйіздІң буылгығы
2 Согриз Гогпісһ Күмбездің денесІ Тело евода (бүйІрлік карыншаның) Луковица заднего рога (бокового желудочка)
3 Спі8 Гоглісіз Күмбсздін аяқшасы Ножка свода 12 РІехих сһогоібеих хепігісиіі ІаіегаІі$ БүйІр қарыншаның
4 Нірросатрнз Гиппокамп Гиппокамп тамырлық өрімі Сосудистос сплстсние бокового желудочка
5 Таеиіа |Гепіа| Гогпісіч Күмбездің таспасы 13 Таеліа |(епіа| 1оглісі$ Күмбездің таспасы
Лента свода } Лента свода
6 Тгі§опшп соііаіегаіе Жанама үшбұрыні Коллатеральный треугольник 14 Согпи іпГегіих сепігісиіі ІаТегаІіч Бүйір қарынпіаның төмені і
7 Саісаг аүів Құстық топшы Птичья шпора мүйізі Нижннй рог бокового желудочка
8 Согпи розіегіиа үепітісиіі іаіегаіһ БүйірлІк қарыншанын артқы 15 СариГ писі. саибаіі Бас (кұйрықтық ядронын) Головка хвостатого ялра
мүйізі Задний рог бокового желудочка 16 Гагп. $еріі реіһісібі Мөлдір калканыңтабақшасы
9 Зріепішп согрогь саііозі Сүйелдік дснснін буылтығы Валик мозолистого тсла I Іластинка прозрачной перегородки
10
24 - сурет. Ііүйір карынша.іар. Жогарыдан карағандағы корінісі.
Үлкен мидың горизонталдык кесіндісі.
1 Ко^ігніп согрогі» саііочі 7 Согіш іпГегііь ұепігісиіі
2 Сүйелдік дененің құстұмсығы Клюв мозолистого тела Согпн апіегіиз үепігісиіі ІаГегаІіз Бүйір қарыншаның төменгі мүйізі
Іаіегаііч Бүйір карыншаның алдынғы мүйізі 8 Нижний рог бокового желудочка Согпи рочіегіич сеійгісиіі
3 Передний рог бокового жслудочка Сарні писі. санііаіі Іаіегаііз Бүйірлік қарыншаның арткы мүйізі
Бас (кұйрықтык ядроның) Головка (хвостатого ядра) 9 Задний рог бокового желудочка Чріепініп согрогіч саііом
4 Раг$ сенігаііч \еп1гісн1і ІаГегаІЬ Сүйелдік дененін буылтығы
Бүйір карыншаның орталық бөлігі 10 Валик мозолистого тела Тһаіаппь
5 Центральная часть бокового желудочка Бігіа Гегпііиа1і$ , 11 Таламус Т аламус Согрик Гогпісіч
6 Шекаралық жолақ г Терминальная полоска Ріехиз сһогоі(1еіі$ у епігісніі 12 Күмбездіңденесі Тело свода Ьаіп. меріі реііисіііі
ІаІегаІҺ БүйІр қарыншаның тамырлық өрімі Мөлдір қалқаның табақшасы Пластинка нрозрачной перегородки
Сосудистое сплетение бокового
желудочка
I
25 - сурет. Бүйір қарыншанын төменгі мүйізі мен гиппокамп.
Жоғарыдан қарагандағы көрінісі
1 Роіпз іеіпрогаіь
Самайлық шет
Височный полюс
2 Реч ііірросапірі
Гиппокамптың аяқшасы
Ножка гиппокампа
3 Нірросапіриз
Гишюкамп
Гиппокамп
4 Таепіа |іепіа| Гогпісһ
Күмбездің таспасы
Лснта свода
5 ҒіЬгіа һірросапірі
Гиппокамп шашағы
Бахромка гиппокампа
6 ЕпііненГіа соііаіегаіһ
Жанама томпак
Коллатеральное возвыпісние
7 Согпп розіегіиз үепігісніі
Іа(ега1І5
Бүйір қарыншаның артқы
мүйізі
Задний рог бокового желудочка
8 Согнп інГегінк үелігісніі
Іаіегаіһ
Бүйір қарыншаның төменгі
мүйізі
Нижний рог бокового
желудочка
I
26 - сурет. Ьүйір карынпіанын тамырлық өрімі. Жоғарыдан
карағандағы көрінісі. Сүйелдік дене мен мидын күмбезі
кесіліп аргка тартылып алынған
1 Согпп аіііегіич уенігіспіі ІаГегаІіз Бүйір қарыншаның алдыңғы 7 Ғогпіх Күмбез Свод
мүйізі Передний рог бокового желудочка 8 Согрич саііочіпіі Сүйелдік дене Мозолистое тело
2 Бігіа (еппіпаііз Шекаралык жолақ Терминальная полоска 9 Уепа сегеһгі та§па Милық үлкен вена Большая мозговая вена
3 Рагз сенігаіів үспігісіііі Іаіегаііз Бүйір қарыишаның орталық бөлігі 10 А. сһогіоііеа Тамырлық өрімнің артсриясы Артерня сосудистого сплетения
Центральная часть бокового желудочка 11 Тһаіапіиз Таламус
4 РІехпз сһогоійеиз үепігісиіі Таламус
Іаіегаіія Бүйір қарыншаның тамырлық өрімі < 12 Уепае сегеһгі іпіегпае Милық Ішкі веналар Внутренние мозговые всны
Сосудиетое сплетение бокового желудочка 13 Соішпна ГогпісЬ Күмбездің бағанасы
5 Согни іпГегіич ұеіКгісиІі Столб свода
1а(ега1і$ Бүйір қарыншанын төменгі мүйізі 14 ІЧисІ.саш1аіи$ Құйрықтық ядро Хвостатое ядро
Нижний рог бокового желудочка 15 І.аіп. $еріі реііисіді Мөлдір қалқаның табақшасы
6 Согіш ро$(егіи$ ұеіНгісиІі Іаіегаііз Пластника прозрачной перегородки
Бүйір қарыншаның артқы
мүйізі
Задний рог бокового желудочка
1
9
27 - сурет. Бүйір карьіншалардын үлкен мн сыңарларының бегіне
проекциясьі. Жогарыдап карагандаіы көрінісі
1 Роіич ГіопіаІҺ 8 8и1. рагіеІооссірііаШ
Маңдайлық іпет Лобный полюс Шеке-шүйделік жүлге Теменно-затылочная борозда
2 Ғі£5ііга Іоп£І(іи1іпаІі.ч сегеЬгі Үлкен мндың бойлық саңылауы Продольная щель болыпого 9 Үепігісиіиа (ціагіич IV қарынша IV желудочек
мозга 10 Арегіига Іаіегаіі» үепігісиіі
3 Согпн апіегіиз уепігісиіі Іаіегаііч Бүйір қарыншаның алдыңғы мүйізі Передний рог бокового диагіі IV қарыншаның латералдык тесігі Латеральная апертура IV желудочка
желудочка 11 Ацнеі1ис(и$ іпечепсерһаіі
4 Раг» сепігаіік үепігісиіі Іаіегаііз Бүйір қарыншаның орталык Ортаңғы мидың суқұбыры Водопровод среднего мозга
бөлігі Центральңая часть бокового желудочка ' 12 Уепігісиіиз (егііич 111 желудочек III қарынша
5 Соппі іпГегіи$ ұеіКгісиІі Іаіегаіія Бүйір қарыншаиын төменгі 13 Сугия рояісепігаііч Орталықартылық қатпар Постцснтральная извилина
мүйізі Нижний рог бокового желудочка 14 8иІ. сеіНгаІҺ Орталық жүлге Центральная борозда
6 Согпи рояіегіия ұепігісиіі ІаГегаІіз Бүйір қарыншаның артқы 15 Сугих ргесенігаііз Орталықалдылық қатпар Предцентральная извилина
мүйізі Задний рог бокового желудочка 16 Сугик ГгоіНаІіч зирегіог Маңдайлық жоғарғы катпар
7 Роіиз оссірйаіһ ШүйделІк шет Затылочный полюс Верхняя лобная извилина
1
2
28 - сурет. Адамныи мнындағы бүйір, үпіінші және төртінші
қарынпіалардың қалпы. Бүйір жағынан корінісі.
1 Рагз сепігаіһ сепігісиіі Іаіегаііч 8 Согпи ініегіиз тенігісиіі
2 Бүйір қарыншаның орталық болігі Центральная часть бокового желудочка Уен(гісиІн$ (егііиз Іаіегаііз Бүйір қарыншаның төмснгі мүйізі Ннжний рог бокового желудочка
111 қарынша 9 Кесеххич іпіиікііһиіі
3 III желудочек Адиесіисіив іпечепсерһаіі Құйғыпітың үңғылы Углубление воронки
Ортаңғы мидың суқұбыры 10 Кесеххих ниргаорііси»
4 Водопровод среднего мозга Үепігісиһь (|ііаПіь Көруүстілік ұңғыл Супраоптическое углубление
IV қарынша 11 Согпи апіегііь ұеіКгісиІі
5 IV желудочек Арегіига Іаіегаііх үепігісніі Іаіегаііч ііехіег е( ыпічег Оң жәие сол жақтық бүйір
циагіі IV қарыншаның латералдық тесігі * Латеральная апертура IV желудочка 12 қарыншалардың алдынғы мүйіздері Передннй рог правого и левого бокового желудочка Ғог. іпіегуепігісиіаге
6 АреПига іпеіІіапаүеіНгісиІі Қарыншааралық тесік
ңиаНі IV қарыншаның орталық тесігі 13 Межжелудочковое отверстие Абһехіо іпіеНһаІаіпіса
Средннная апертура IV желудочка Таламусаралық дәнекер Межталамнческое сращение
7 СанаІІз сенітаіі»
Орталық өзек
Центральный канал
29 - сурет. Аралық мн. Жоғарыдан карағандағы көрінісі.
1 Соіитпа ГогпісІ»
Күмбездің бағанасы
Столб свола
2 ІЧисІ.саисІаіиз
Қүйрыктык ядро
Хвостатое ядро
3 (опнпітіга гочігаііч іапіегіог]
Алдынғы дәнекер
Передняя спайка
4 ТиЬегсиІиш апіегіиз іһаіапіі
Таламустың алдынғы төмпеішгі
Передний бугорок таламуса
5 81гіа (егіпіпаіһ
Шекаралык жолақ
Терминальная полоска
6 І.аіп. аГГіха
БекітІлген табақша
Прикрепленная пластинка
7 Риһіпаг
Жастық
Подушка
8 Уепігісиіия ГегҒіиз
111 қарынша
III желудочек
9 Соіііеиіич ыірегіог (шезепсерһаіі)
Жоғарғы төбешік (ортаңғы
мидың)
Верхний холмик(среднего
мозга)
10 Согриз ріпеаіе
Томпакдене
Шишковидное тело
11 (оііісиііь іпГегіог (те$епсерһаІі)
Төмснгі төбсшік (ортаңгы
мидың)
Нижний холмик (срсднего
мозга)
12 Сопіті$$ига һаһепиіагит
[һаЬепи!агі$|
Жүгендер дәнекері
Спайка поводков
13 Ггіоопніп һаһепиіае
[һаЬепиІагізІ
ЖүгеннІң үшбұрыпы
Треугольник поводка
14 Таепіа [1епіа[ сһогоігіеа
Тамырлық таспа
Сосудистая лента
15 8(гіа іпеііііііагһ (һаіаші
Таламустын милык жолақтары
Мозтовая полоска таламуса
1
2
30 - сурет. Таламуста ядролардың орналасу үлгісі.
1 ^ігіа (егіпіпаііч
Шекаралық жолақ
Терминальная полоска
2 Хіісіі. ровіегіогез
Артқы ядро
Задние ядра
3 Хисі. үепігаііз Іаіегаіів
Вснтралдық латералдық ядро
Латеральное вентральное ядро
4 ХисІ. сеііігаііч іпеіііаін
Орталық медиалдық. ядро
Медиальное центральное ядро
5 ІМисІ. рагагаасісиіагіз
Будажаныдык ядро
Парафасциркулярнос ядро
6 ХисІІ. іпеіііапі
Медиалдық ядролар
Медиальные ядра
7 8ігіа іпеііиііагіч іһаіапіі
Таламустың милық жолақтары
Мозговая нолоска таламуса
1
31 - сурет. Мидыи фронталдык^көлденен кесіндісіндегі таламусастылык
аймак жоне таламус. Артынан карағандагы корінісі.
1 (огроч саііояпт 8 ІЧисІ. гиЬег
Сүйелдік дене Мозолистое тело Қызыл ядро Красное ядро
2 ҰеіКгісиІи* Іаіегаіів Бүйір карынша Боковой желудочск 9 БиЬзІапііа пі£га Қара заттек Чсрное вешеетво
3 Сарвніа іпіегпа Ішкі қапшык Сыртқы каіішық 10 Үепігісніия Гегііиз III карынша 111 желудочек
Наружная капсула 11 ^нсі. ІепііГогті»
5 Саряніа ехігепіа Ең сыртқы қапіпық Жасымықтәрічді ядро Чсчевицеобразное ядро
Самая наружная капсула 12 (Іаичігшп
6 Аііһечіо іпіегіһаіаіпіса Т аламусаралық дәнскер Шарбақ Ограда
Межталамическое срашенис 13 (ашіа (иисі. саіиіа(і)
7 ХисІ. $иЬ(һа1атіси$ Құйрық (құйрықтык ядроның)
Таламусастылық ядро Хвост (хвостатого ядра)
Субталамическое ядро 1 14 Ғогпіх Күмбсз Свод
14
1
32 - сурет. Метаталамустың иіндік латералдык және медналдык
денелері. Он жақтан карағандағы көрінісі.
1 Тһаіапіпк
Таламус
Таламус
2 Согриа ^епісиіаіипі Іаіегаіе
Иіидік латералдык дене
Латсральное коленчатое тело
3 (огрич ^енісиіаһіпі іпегііаіе
Иіндік медиалдық дене
Мсдиальное коленчатое тсло
4 Гг. оріісш
Көру жолы
Зрительный тракт
5 Регіинсиіи» сегеЬгі [сегеЬгаІВІ
Милық аяқша
Ножка мозга
6 Ропз
Көпір
Мост
7 Касііх негхі (гі^епнпі
Үштік жүйкенің түбіршіі і
Корешок тройничного нерва
8 Ругаіпі» (іпесІиІІаеоЫопдаІае)
Пирамида (сопақша мидың)
Пирамида (продолговатого
мозга)
9 Оііта
Олнва
Олива
10 Ресіипсиіиз сегеЬеІІагЬ пкчіінм
[ роп( іпи*>|
Мишықтык ортаңғы аяқша
Средняя мозжечковая ножка
11 СоІІісиІиз саисіаіһ |іпі’егіог|
Төменгі төбепіік
Нижний холмик
12 Соііісиіик сганіаіһ [$ирегіог|
Жоғарғы төбсшік
Верхний холмик
2
33 - сурет. АраіЫк мн. Ми п.пі III қарыншасыныи куысы жагынан
корінісі. Милық сабаудыц сагитталдьщ кесіндісі.
1 Соіитпа (огпісйі
Күмбездің бағанасы
Столб свода
2 Ғог. іпіегүепігісиіаге
Қарыншааралық тесік
Межжелудочковос отвсрсгие
3 АгіЬеяіо ііНегіһаІашіса
Таламусаралык дәнекер
Межталамическое срашение
4 Тһаіапіиз
Таламус
Таламус
5 РІехиа сһогоһіеіь ұепігісиіі
(егііі
III қарыншанын тамырлық орім
Сосудистос сплетение III
желудочка
6 8и1. Һуро(һа1аіпісіі5
Гипоталамусі ын
(таламусастынын) жүлгесі
Гипоталамичсская борозда
7 Ггі»опіпіі һаһепиіае
[һаЬениІагіз]
Жүгсннің үшбұрЫІІЫ
Треуголыіик поводка
8 Кесемдь ріпеаіһ
Томнақтың үнгылы
Шишковиднос углубление
9 Чріепініп (согропТ саііозі)
Буылтық (сүйслдік деиенің)
Валик (мозолистого тела)
10 Согрик ріпеаіе
Т омпақ дене
Шишковидное тело
11 ТесГипі піекепсерһаіі
Ортаңғы милын төбесі
Крыша срсднсго мозга
12 Адиесіисіиз теяепсерһаіі
Ортаңғы мидың суқүбыры
Водопровод среднсго мозга
13 Уеішп піеііиііаге сгапіаіе
Милык жоғарғы желксн
Верхний мозговой парус
14 Үепігісиіиз і|ііаг(іь
IV қарынша
IV желудочск
15 СегеЬеІІиіп
Мишық
Мозжечок
16 Усіипі піеііиііаге саіціаіе
Милық іөменгі желкен
Нижний мозговой нарус
17 МегіиІІа оЫоп§аіа
Сопақша ми
Продолговатый мозг
18 Сотткзига роМегіог
Артқы дәнекер
Задняя спайка
19 Роп$
Көпір
Мост
20 Кагііх п. осиіопюіогіі
Кезкозғалткыш жүйкснің
түбіршігі
Корешок глазодвигатсльного
нерва
21 8иЬ8Іап1іа реіТогаІа
ііНегреіІипсиІагһ
Тесіктелгсн артқы заггек
Заднее продырявлеиноевещество
22 Согриз ташіііаге
ЕмІзіктәрізді дене
Соспевидноетело
23 Несе8$и8 іпіиікііһиіі
[ іиіиікііһиіа гіз]
Қуйғыштың үңғылы
Углубление воронки
24 Нурорһузіз
Гицофиз
Гипофиз
17
25 IпГііпіІіһиІиііі
Құйғыіп
Воронка
26 Сһіазіпа оріісиш
Көру киылысы
Зрительный перекрест
27 Аесезхия зиргаоріісиз
Коруүстілік ұнғыл
Супраоптическое углубление
28 Ьатіпа (егтіпаіів
Шекаралық табақша
Терминальная пластинка
29 Соішпһзига гояіаіія |ап(егіог|
Алдыңғы дәнекер
Передняя спайка
30 Сепіі согрогіз саііові
Сүйелдік дененің иіні
Колено мозолистого тела
31 Яокігит согрогһ саііові
Сүйелдік дсненің құстұмсьн ы
Клюв мозолистого тела
32 8ер(иш реіііісіііипі
Мөлдір қалқа
Прозрачная перегородка
33 Тгипс. согрогіз саІІо$і
Сүйелдік дененің сабауы
Ствол мозолистого тела
34 - сурет. Ортаңі ы ми, көлденең кесінді.
1 Гесіиіп гпезепсерһаіі
Ортаңғы мидың төбесі
Крыша среднего мозга
2 Геоіпепіиіп тевепсерһаіі
Ортаңғы мидың жамылғысы
Покрышка среднего мозга
3 Ва$і$ реііипсиіі сегеЬга!і$
Ми аяқшасыньің негізі
Основание ножки мозга
4 МисІ. гиЬег
Қызыл ядро
Красное ядро
5 8иЬ$іап(іа пі^га
Қара заттек
Черное вещество
6 \ис1. п. осиіотоіогіі
Көз қозғалтқыш жүйкенің
ядросы
Ядро глазодвигательного нерва /
7 N^«1. осиіотоіогіия ассеваогіик
Көз қозғалткңіш жүйкенің
қосымша ядросы
Добавочное ядро
глазодвигательного нерва
8 Веси$$аііопе$ (ещпепіі
Жамылғының қиылыстары
Перекресты покрышки
9 №гұи$ осиІотоіогіи$ (111)
Көз қозғалткыштық жүйкелер (Ш)
Глазодвигательный нерв (III)
10 Тг. ітоніоропііпиз
Маңдай-көпірлік жол
Лобно-мостовой путь
11 Тг. еоііісописіеагіе
Қыртыс-ядролық жол
Корково-ядерный путь
12 Тг. согіісо$ріпа!і$ (ругатігіаііз)
Қыртыс-жұлындық
(пирамидалық) жол
Корково-спинномозговой
(пирамидный) путь
13 Тг. оссірііоіепірогорагіеіороійіпие
Шүйде-самай-шекс-көпірлік
жол
Затылочно-височно-тсменно-
мостовой путь
14 Ьетпйсиз теіііа1і$
Медиалдық ілмек
Медиальная петля
15 Вгасһіит соііісиіі іпГегіогіз
Төменгі төбсшіктін сабы
Ручка нижнего холмика
16 Мисі. ігасіи$ шевеп- серһаіісі
пегүі ігі£епііпі
Үштік жүйкенін ортаңғы милық
жолының ядросы
Ядро среднемозгового пути
тройничного нерва
17 СоІІісиІиз мірегіог
Жоғарғы төбешік
Верхний холмик
18 Адиес1псПі$ те$епсерһа1і
Ортанғы мидың суқұбыры
Водопровод среднего мозга
19 8иЬ$иіНіа £гі$еа сепітаІі$
Орталық сұр заттек
Центральное серое вешество
35 - сурет. Көпір (мидын). милық жоғарғы желкеп
деңгейінде жасалған колденең кесінді.
1 Уеіит тегіиііаге *>ирегіи$ 10 МисІ. п. аЬ(1исепіі$
2 Милық жоғарғы желкен Верхний мозговой парус Регіипсиіиз сегеЬе11агі$ іпГегіог 11 Әкететін жүйкенің ядросы Ядро отводящего нерва Үегұич Гасіа1і$ (VII)
3 Мипықтык төменгі аяқша Нижняя мозжсчковая ножка Ға$с. 1оп£Йи(1іпа1і$ <1ог*>а1іч 12 Беттік жүйке (VII) Лииевой нерв (VII) \'ег\и*> 1гІ£етіпи$ (V)
4 Бойлық артқы буда Задний продольный пучок Тг. 1е£тепіа1і$ сепігаіі» 13 Үштік жүйкелер (V) Тройничный нерв (V) Мисі. тоіогіи$ пегуі ігі^етіпі
5 Жамылғылық орталық жол Центральный покрышечный путь Ьетпі$си$ 1а(ега1і$ Үштік жүйкепің козғалткыш ядросы Двигательное ядро тройничного нерва
Латералдьіқ ілмск 14 1\ис1. $а1іуа(огіи$ $ирегіог
6 Латеральная петля Ьетпі$си$ те<ііа1і$ Сілекей бөлетіи жоғарғы ядро Верхнее слюноотделительное
Медиалдық ілмек ' Медиальная петля 15 ядро Мисі. ропгіпи$пег¥І Ғгі^етіпі
7 Ға$с. ругаті(1а1і$ Үштік жүйкенің коггірлік ядросы
8 Пирамидалык буда Пирамидный пучок ІЧегуи$ аЬйисепя (VI) 16 Мостовое ядро тройничного нерва ІЧисІ. $о!Һагіи$
9 Әкететін жүйке (VI) Отводящий иерв (VI) Мисі. іі. Гасіа1і$ 17 Жеке жолдың ядросы Ядро одиночного пути Үеп(гісиІи$ диагіи$
Беттік жүйкеиің ядросы Ядро лицевого нерва IV қарынша IV желудочек
36 - сурет. Мииық және мидын сабауы.
Оң жақтаи қарағаидағы көрінісі.
1 ТесЦіпі шевепсерһаіі 9 ТопзіІІа сегеЬеІІі
2 Ортаңғы мидың төбесі Крыша среднего мозга РиІҮІпаг 10 Мишықтың бадамшасы Миндалина мозжечка ҒІоссиІи$
3 Жастық Подушка Согрив зепісиіайіш піесііаіе 11 Жырым Клочок ЬоЬиІи$ Ьіүепіег
4 Иіндік медналдық дене Медиальное коленчатое тело Согри$ £епісііІаіит Іаіегаіе 12 Қосқарыншалық үлесше Двубрюшная долька ҒІ88ііга йог$оІаіегаІі$
5 Иіндік латералдық дене Латеральное коленчатое тело Ме$епсерһаІоп 13 Артқы латералдық саңылау Задняя латеральная щель ЬоЬиІиз $ешІІипагі$ $ирегіог
6 Ортаңғы мн Средний мозг РОПЗ 14 Жартыайлық жоғарғы үлесше Верхняя полулунная долька Ғі$$ига ЬогІ2ОПіаІі$
7 Көпір Мост РейипсиІи$ сегеЬеІІагі$ тесіііі» 1 15 Горизонталдық санылау Горизоитальная щель ЬоЬпІи$ $етіІипагі$ мірегіог
8 Мишықтық ортаңғы аяқша Средняя мозжечковая иожка МесІиІІа оЫоп^аіа 16 Жартыайлық жоғарғы үлесше Верхняя полулунная долька ЬоЬиІи$ $ііас1гап£іі1агі$
Сопақша мн Продолговатый мозг Төртбұрышты үлесше Четырехугольная долька
2 3 4
37 - сурет. Мипі.іқ. Жогарыдан қарагандагы көрінісі.
1 ЬоЬиІиз сепігаіія
Орталық үлесше
Центральная долька
2 Уегшіз сегеЬеІІі
Мишықтың құрты
Червь мозжечка
3 Нетічрһегіит сегеЬеШ
Мишыктын сыңары
Полушарие мозжечка
4 Ғі$$ига һогіхопіаііз
Горизонталдық саньілау
Горизонтальная щель
5 ЬоЬиІив четіһіпагіч іпГегіог
Жартыайлық томенгі үлесше
Нижняя полулунная долька
6 ЬоЬиІив чепіііипагі.ч чирегіог
Жартыайлық жоғарғы үлесше
Верхняя полулунная долька
7 ЬоЬиІия чепіііипагіч чирегіог
Жартыайлык жоғарғы үлесше
Верхияя полулунная долька
38 - сурет. Мииықтық төменгі беті. Аідыиаи жәие төменнен
қарагандагы қөріиісі. Минж.ік мидын сабауынан бөлініп а іышан.
1 ЬоЬиһіз сеіНгаІіч
Орталық үлесше
Центральная долька
2 Аіа ІоЬиІі сегКгаІіч
Орталык үлесшенің қанаты
Крыло центральной дольки
3 Гоһиһіч £ііас1гап£ііІагіч
Төртбұрышты үлесше
Четырехугольная долька
4 Ғіоссиіич
Жырым
Клочок
5 ЬоЬиһік Ьіүепіег
Қосқарыншалық үлесше
Двубрюшная долька
6 ҮаІІесиІа сегеЬеШ
Мишықтың алқапшасы
Долинка мозжечка
7 Аосіиіич
Түйіншік
Узелок
8 Пүиіа уегтія
Құрттын ТІЛШІГІ
Язычок червя
9 Ғіччига Һогі/оп(а1іч сегеЬеІІі
Минықтың горизонталдық
саңылауы
Горизонтальная щель мозжечка
10 Ресіипсиіиз сегеһеііагіч тесііич
Мншықтык ортаңғы аякша
Средняя мозжечковая ножка
11 Ресіипсиіиз сегеЬеІІагіз
зирегіог
Мишықтық жоғарғы аяқша
Верхняя мозжечковая ножка
12 Үеіит тесіиііаге $ирегіи$
Милық жоғарғы желкен
Верхннй мозговой парус
39 - сурет. Минв.іктың артқы төменгі беті. Төменнен жәие
артынан қарағандағы көрінісі. Көпір мен сопақша мидыи
артқы бөліктері алыиып тасталған.
1 Ресішниііь сегеЬеІІагіз піесііш 8 Ругаті$ уегтіз
2 Мишыктық ортаңғы аякша Средняя мозжечковая ножка Ғіоссиіиз 9 Құрттың пирамидасы Пирамнда червя Пұиіа уегппз
3 Жырым Клочок Уосіиіш 10 Құрттың тілшігі Язычок червя Ресіиисиіші Поссиіі
4 Узелок Түйіншік Ғіззига һогі/оиіаііч сегеЬеШ 11 Жырымның аяқшасы Ножка клочка Уеіипі тесіиііаге іпГегіик
Мипықтың горизоиталдық саңылауы Горнзонтальная щель мозжечка 12 Милық төмеигі желкен Нижний мозговой парус Рес1ипси1и$ сегеЬеІІагія
5 ЬоЬиІик Ьіуепіег вирегіог
6 Қосқарыншалық үлесше Двубрюшная долька ЬоЬиІиз зетііипагіз іпГегіог г' 13 Мишыктық жоғарғы аяқша Верхняя мозжечковая ножка Уеіипі гпесіиііаге $ирегіи$
7 Жартыайлық төменгі үлесше Нижняя полулунная долька Топкіііа сегеЬеІІі 14 Мнлык жоғарғы желкен Верхний мозговой парус Ропч
Мишықтың бадамшасы Миндалииа мозжечка Көпір Мост
40 - сурет. Мнпвлқіын орталық кесіндісі. Медиалдық жағынан
көрінісі. Әріптермен құрттыц бөліктері белгілеиген.
А Сиітеп Ұш Вершина Д ІІҮиІа уегтів Құртгың ТІЛШІГІ Язычок червя
Ә Весііүе Ылди Скат Е ІЧосІиІив Узелок Түйіншік
Б Ғоііит үегтів Құртгың жапырағы Листок червя Ж Ьіп^иіа Тілшік Язычок
В ТиЬет тегтія Құрттың төмпесі Бугор червя 3 ЬоЬиІия сепігаіі» Орталық ұлесше Центральная долька
Г Ругашів ұеггпи Құрттың пирамидасы Пирамнда червя 4 Теіа сһогоісіеа үепітісиіі іегііі III қарыишаның тамырлық негізі Сосудистая основаІП желудочка
1 Үегті® сегеЬеШ Мишықтын құрты Червь мозжечка 5 Уеіит тедиііаге іпГегіиз Милык төменгі желкен Нижннй мозговой парус
2 3 Ьатіпае аІЬае Ақ жолақтар Белые полоски Нетіврһегіит сегеЬеІІі Мишықтың сыңары 6 Үеіит тесінііаге $ирегіи& Милық жоғарғы желкен Верхиий мозговой парус
Полушарие мозжечка
1
41 - сурет. Мипиқтың ядролары. Жоіарыдаи қараіандағы коріпісі.
Мипінк горизонталдық жазыкіыкіа кесіліеи.
1 ҮеіИгісиІич диаг(іі$
IV қарынша
IV желудочек
2 Ресіипсіііші сегеһеііагі^
«ирегіог
Мишыктык жоғарғы аяқша
Верхияя мозжечковая ножка
3 ^исі. Га$іі£Іі
Шатыр ядросы
Ядро шатра
4 \ис|. §ІоЬо$и$
Шартәрізді ядро
Шаровидное ядро
5 І\ис1. ешЬоІИогтіз
Тығынтәрізді ядро
Пробковидное ядро
6 \ис|. (іеп(а(и$
Тістік ядро
Зубчатое ядро
7 Согіех сегеЬеШ
Мншықтың қыртысы
Кора мозжечка
8 Уегтів сегеЬеІІі
Мншықтың құрты
Червь мозжечка
42 - сурет. Соиақша мн, көлденең кесінді.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Уепігісиіик сріагіич
IV қарынша
IV желудочек
ІЧисІ. <1ог8а1І5 пегуі уа£і |Мис1е
из үа^аіік сіогміііч]
Кезбе жүйкенің арткы ядросы
Заднее ядро блуждающсгонсрва
МисІ. уеяііЬиІагея
Кіреберістік ялролар
Вестибулярные ядра
\ис|. зоШагіиз
Жеке жолдың ядросы
Ядро одиночного пути
Гг. зріпосегеЬеІІагів сіогяаііч
[розіегіог]
Жұлын-мшпыкгық артқы жол
Задний спинио-мозжечковый
путь
\нс1. кріпаііз |іпГегіог| пегұі
(гіоепііпі
Үштік жүйкенің жұлындық
жолының (төменгі) ядросы
Ядро [нижнее] спинномозгового
пути тройничного нерва
Тг. $ріпа1і$ пегуі ігі^епііпі
Үштік жүйкенің жұлындық
жолы
Спинномозговой путь нерва
тройничного
ІЧисІ. пегуі һурооіозэі
Тіластылық жүйкенің ядросы
Ядро подьязычного нерва
ІЧисІ. оііүагіз
Оливалык ядро
Оливное ядро
10 Оііуа
Олива
Олива
11 Тг. согіісо$ріпа1і$ (ругатісіаіһ)
Қыртыс-жұлындық
(пирамидалық) жол
Корково-спинномозговой
(пирамидный) путь
12 Ьетпізсиз тесііаііч
Медналдык ілмек
Медиальная петля
13 \егси5 Ііп^иаік
Тілдік жүйке
Язычный нерв
14 ҒіЬгае агсиаіае ехіегпе
апіегіогез
Доғатәрізді сырткқі алдыңғы
талшықтар
Передние наружиые
дугообразные волокна
15 МисІ. атЬі^иия
Қос ядро
Двойное ядро
16 Тг. зріпоіесіаіһ еі Сг.
$ріпоіһаІатіси$
Жұлыи-таламустык жол және
жұлын-жамылғылық жол
Спинно-таламический путь и
спинно-покрышсчиый путь
17 Хегұиз уа^ив (X)
Кезбе жүйке (X)
Блуждающий нерв (X)
18 Тг. зріпосегеЬеІІагів апіегіог
Жүлын-мишықтык алдыңғы
жол
Передний спинно-мозжечковый
путь
12
11
43 - сурет. IV қарынта төбесінің алдынғы-жоғарғы және арткы-төменгі
беті. Жоғарыдаи қарағаидағы көрінісі. Мнив.ік алынған.
1 Ғгепиіит ұеіі тесіиііагһ зирегіи» Милық жоғарғы желкеннін 9 Арегіига тесііапаұепііісиіі диагіі IV қарыншаның орталык тесігі
жүғеншігі Уздечка верхнего мозгового Срединная апертура IV желудочка
паруса 10 Месіііііа оһіопоаіа
2 Уеіит шесіиііаге $ирегіи$ Милық жоғарғьі желкен Сопақша ми Продолговатый мозг
Верхний мозговой парус 11 Тиһегсиіит ^гасііе
3 Ресіііпсіііііч сегеЬеІІагіз $ирегіог Жіңішке ядроньің төмпешігі Бугорок тонкого ядра
Мишықтық жоғарғы аяқша Верхняя мозжечковая ножка 12 ТиЬегсиІііпі сипеаіит Сынатәрізді ядроның төмпешігі
4 Уепігісиһі» диагіиз Бугорок клиновндного ядра
IV қарынша IV желудочек 13 Рес1ііпсііІіі$ Поссиіі Жырымның аяқшасы
5 Ресіипсіііиз сегеЬеііагі$ піесііи$ Ножка клочка
Мишықтык ортаңғы аяқша / Средняя мозжечковая ножка 14 Ьіп£и1а ЬоЬи$ апіегіог сегеЬеІІі Мнпьіқтың алдыңғы үлесінің
6 ҒІоссиІи$ Жырым тілшігі Язычок передней доли мозжечка
Клочок 15 \еіУіі$ (госһІеагі$ (IV)
7 Р1ехи$ сһогоісіеіі$ гепігісиіі циагіі Шығырпықтық жүйкелер (IV) Блоковой нерв (IV)
IV қарыншаиың тамырлық өрімі Сосуднстое сплетеннеIV желудочка 16 СоШсиІиз іпГегіог те$епсерһаІі Ортаңғы мидың төменгі төбешігі
8 Уеіиш тесіиііаге іпГегіи$ Милық төмеигі желкен Нижний мозговой парус Ннжиий холмик средиего мозга
1
44 - сурет. Ромбтәрізді нгұнкыр. Жоғары жагынан қарағандағы көрінісі.
Минык. төртінші қарыншаиың төбесі алынған.
1 Ресһіпсиһіз сегеһеііагіз
кирегіог
Мишыктық жоғарғы аяқша
Верхняя мозжечковая ножка
2 Ресһіпсиіич сегеЬеІіагһ
вирегіог
Мишықтык жоғарғы аяқша
Верхняя мозжечковая ножка
3 Ғіззига шесііапа Го$$ае гһогп
һоісіеае
РомтәрІзді шұңқырдың орталық
саңылауы
Срединная щель ромбовидной
ямки
4 Соііісиіиз Гасіаііз
Беттік төмпешік
Лицевой бугорок
5 8и1. Іітііапз
Шекаралық жүлге
Пограничная борозда
6 Мгіае иіес1иІІаге$
Милық жолақтар
Мозговые полоски
7 Регіипсиіия сегеЪеІІагк іпГегіог
Мипьіктык төменгі аяқша
Ннжняя мозжечковая ножка
8 Тгі^опипі пегуі һурО£Іо$$і
ТІластылық жүйкенің
үшбұрышы
Треугольннк подъязычного
нерва
9 ОЬех
Ысырма
Задвижка
Ю Тгі^опит пегүі таеі
Кезбе жүнкенің үінбұрыиы
Треугольник блуждающсго
нерва
П Агеа те$ііЬи1агі$
Кіреберістік алаң
Вестнбулярное поле
12 Ресіипсиіш» сегеЬеІІагіз іпегііиз
Мишықтық ортаңғы аяқша
Средняя мозжечковая ножка
13 Етіпеиііа тесііаііз
Медиалдық томпақ
Медиальное возвышение
14 Үеіит тесіиііаге $ирегіи$
Милық жоғарғы желкен
Верхннй мозговой парус
15 СоІІісиІі $ирегіог еі іпГегіог
те$еисерһа1і
Ортаңғы мидың жоғарғы жәнс
төменгі төбешігі
Верхние и нижние холмик
среднего мозга
15
45 - сурет. Бассүйектік ядролардыц ромбторізді
шүңкырдың бегіне проекциясы.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Уеішп шесіиііаге кирегіиз
Милық жоғарғы жслкен
ВсрхпиЙ мозговой парус
Річіііпеііііь сегеЬеІІагіз
зирегіог
Мишықтык жоғарғы аяқша
Верхняя мозжечковая ножка
ІЧисІ. шоіогіия пегүі ігі^етіпі
Үштік жүйкенің қозғалтқыш
ядросы
Двигательное ядро тройничного
нерва
]\исһ зепзогіиз п. ігі^етіпі
Үштік жүйкенің сезімталдық
ядросы
Чувствитсльное ядро
тройничноіонсрва
>іісі. п. аЬгІисепііз
ӘкстетІн жүйкенің ядросы
Ядро отводяіцего нсрва
ІЧисІ. п. Ғасіаіія
Бетгік жүйкенің ядросы
Ядро лицевого нерва
І\ис|. теаііЬиІаге»
Кіребсрістік ядролар
Всстибулярные ядра
І\ис|, сосһіеагел
Ұлулық ядролар
Улитковыс ядра
1\исІ. пегті һуро^Іоям
Тіластылық жүйкснің ядросы
Ядро подъязычного нсрва
\ііс!. атһІ£ииз
Қос ядро
Двойнос ядро
ІЧисІ. зоШагіиз
Жеке жолдың ядросы
Ядро одиночного пути
12 І\исІ. сІогчаІК пегүі ұа^і
Ксзбе жүйкспің артқы ядросы
Заднее ядро блуждаіошсго перва
13 І\ис1. $ріпа1ь пегуі (ті£етіпі
Үштік жүйкенің жұльшдьк
жолының ядросы
Ядро спинномозгового пути
тройничного нерва
14 1\ис1. пегті ассеявогіі
Қосымша жүйкенің ядросы
Ядро добавочного нерва
15 Тгі^опит пегті үа§і
Кезбе жуйкенің үшбүрьшы
Треугольник блуждаюшего
нсрва
16 Тгі^опит пегұі һуро^іочы
ТІластылық жүйкенің
үшбүрышы
Треугольннк подъязычного
нсрва
17 8<гіае тегіиііагев
Милық жолақтар
Мозговые полоски
18 Ғікзига пктііапа (хтае гһот
Ьойіеае
Ромтәрізді іпүңқырдың орталық
саңылауы
Срединная шель ромбовидной
ямки
19 Агеа те$ІіЬиІагі8
Кіребсрістік алаң
Вестибулярное полс
20 Соііісиіиз Гасіаіі»
Беттік томпешік
Лиңевой бугорок
21 Етіпепііа тесІіаІҚ
Медиалдык томпақ
Мсдиальное возвышение
1
2
46 - сурет. Үлкен мидын ұзын ассоииативтік жолдары.
Үлкен мидыи бойлық үзыи және ілмектәрізді будалары.
Сол жақтан карағандағы көрінісі.
1 І.оһич ГгопіаІҺ
Маңдайлық үлес
Лобная доля
2 Ға$с. Іоп^іііісііпа Ііз зирегіог
Бойлық жоғарғы буда
Верхний продольный пучок
3 ЬоЬик рагіеіаііз
Шекелік үлес
Теменнаядоля
4 І_.оһіі5і оссірііаііз
Шүйделік үлес
Затылочиая доля
5 Роінм оссірйаИз
Шүйделік інет
Затылочный полюс
6 һ.оһііч Геіпрогаііч
Самайлық үлес
Височная доля
7 Ғома ІаГегаІів сегеЬгі
Үлксн мидыи латералдық
шұңкыры
Латеральная ямка большого
мозга
8 Роіия іеіпрогаіһ
Самайлық шет
Височный полюс
9 Ғазс. ипсіпаһіз
ІлмектәрІзді буда
Крючковидиый пучок
10 Ро1н$ ГгоіПаІВ
Маңдайлық шст
Лобный полюс
2
7
47 - сурет. Үлкеп мидың ұзын ассоииаі ивтік жолдары.
Үлкен мидың бойлык гоменгі будасы. Медиалдық
жактан қарағандаіы көрінісі.
1 5ңіІ. ееіПгаІіч 8 ЬоЬн$ іетрогаіһ
Орталык жүлгс I Існтрал ьная борозда Самайлык үлес Височная доля
2 КеигоПЬгае §угі сіпңніі БелдеулІк қатпардың жүйкелІк талшыктары 9 Нпсн8 Ілмек Крючок
Нервные волокна поясной извилнны 10 Ғогпіх Күмбез
3 Согриз саііояит Свод
Сүйелдік денс Мозолистое тело 11 Роіич ГгоійаІҺ Мандайлық шет
4 8и1. са]сагііш$ Лобный полюс
Топшылық жүлге Шпорная борозда 12 Биісііч согрогіа саііозі Сүйслдік дененің жүліесі
5 Роіия оссірііаіі» Борозда мозолистого тела
Шүйдслік шет Сугих сііщніі |сіпои|аіи5і|
Затылочный полюс Бслдеулік қатиар
6 Бріепіиіп (согрогік саііоч) Поясная извилина
Буылтық (сүйелдік дененің) Валик (мозолистого тела) 14 8н|. сіп^иіі [сіп£и]аһі$| Белдеулік жүлге
7 Ғаас. 1оп£Йис1іпаІі$ іиГегіог Бойлық томенгі буда Нижний продольный пучок Поясная борозда
14
1
48 - сурет. Сүйелдік денеиіц дәиекер іа.тиыкгары.
Жогарыдан карағандагы корінісі. Үлкен мидыц мандаіілық,
шекелік және шүйделік ү.іеегердін
1 Ғогсер» ГгоіИаІБ [птаіог]
Мацдайлық кысқаіитар [Үлкен
кыскаштар]
Лобные шипцы [Болыпие
щипцы]
2 Согрна еаііомнп
Сүйелдік дене
Мозолистое тело
3 Бігіа Іоп^ііисІіпаІБ іпесііаіһ
Бойлық медиалдық жолақ
Медиальиая продольная
полоска
4 8(тіа Іоп^ІГисІіпаІіч ІаГегаІіх
Бойлық латералдық жолак
Латеральная продольная
полоска
5 Ғогсегв оссірііаіі» | іпііюг |
Шүйделік қысқаштар [Кіші
қысқаштар]
Затылочные шипцы [Малые
шипцы]
1
5
48^
49 - сурет. Ауыру сезіміпін, темпера гуралық, сипап сезу, кысымдық
сезім галдықтың откізгіш жолдары. Лагералдық және алдыңгы
жұлыц-таламусгык жолдар. Бағытшалармен жүйкелік
импульстың жүру жолы көрсетілген.
1 Тг. кріпоіһаіатісия Іаіегаіһ
Жүлын-таламустық латералдык
жол
Латеральный сңинно-
галамический путь
2 Тг. зріпоіһаіатісиз апіегіог
Жүлын-таламустық алдыиғы
жол
Передний спинно-таламический
пугь
3 Тһаіатия
Таламус
Т аламус
4 Ьетпксиз іпесііаіі*»
Медиалдық ілмск
Мсдиальная петля
5 Мекепсерһаіоп (чесііоп Ігаіп»
үегзаііз)
Ортаңғы мидып көлдснең
кесіндісі
Поперечный разрез срсднего
мозга
6 Ропя (хесГіоп ігап$уег8а1І8)
Копірдің көлденен кесіндісі
Поперсчный разрез моста
7 МеіһіІІа оЫоп^аГа («есііоп
ітапкүегяаіія)
Сопақша мидын көлденең
кесіндісі
Поперсчный разрез
продолговатого мозга
8 Сап£І. чріпаіе
Жұлындық түйін
Спинномозговой узел
9 МесһіПа ^ріпаііқ (чесііоп Ігаш»
үегзаііз)
Жұлынның колденең кссіндісі
Попсречный разрез спинною
мозга
6
50 - сурет. Қыртысгық багыттағы проприоиептивтік
сезімталдыктың өткізгіш жолы. Багытшалармен жүйкелік
импульстың жүру жолы көрсетілгеи. Үлгі.
1 СапцІ. чріпаіе 6 Тһаіатик
2 Жүлындык Түйін Спинномозговой узел МесІиІІа кріпаіік (чесііоп (гапч 7 Таламуе Таламус Мечепсерһаіоп (чесііоп (гапч
3 уегяаіія) Жүлынның колденен кесіндісі Поперечный разрез спинного мозга Ғипісиіич сіогчаііч |роч(егіог| уегхаіік) Ортаңғы мидың колденен кесіндісі Поперечный разрсз среднего мозга
іпесіиііае зріпаііз 8 Роп8 (яесСіоп Һ*ап5ұег5а1і8)
4 Жүлынның арткы жіпшесі Задний канатик спинного мозга ҒіЬгае агспаіае ехіегпе 9 Көпірдің көлденең кесіндісі Поперечный разрез моста МесІпІІа оЫогщаіа (чес(іоп
5 еепігаііч |ап(егіогеч| Догатәрізді сыртқы алдыңғы талшықтар Передңие иаружные / дугообразные волокна І.еіппічсич іпесііаііч 10 (гапччегчаііч) Сопақша мидың көлдснсң кесіндісі Поперечный разрез продолговатого мозга ҒіЬгае агсиаіае еМегпае йог
Медиалдык ілмск Мсдиальная петля чаіеч |роч(егіогеч| Доғатәрізді сыртқы арткы талшықтар Задние наружныс дугообразные
волокна
5/ - сурет. Қыртыс-ядролык және кыртыс-жұлындык жолдар.
Бағытшалармен жүйкелік импульстың
жүру жолы корсетілгел. Үлгі.
1 Сугиз ргесепГгаІЬ 7 Оесияааііо ругашісіит
2 Орталықалдылық катпар Предиентральная извилина Тһаіашиз 8 Пирамидалардың қиылысы Псрскрест пирамид Тг. согГісо8ріпа1і8 (ругоілЫаІҺ)
3 Таламус Таламус Тг. согГісописІеагіз Іаіегаііз Қыртыс-жүлындык (пирамидалық) латералдық жол
4 Қыртыс-ядролық жол Корково-ядерный иуть Мезепсерһаіоп (зесііоп ігапа Латсральный корково- спипномозговой (пирамидный) путь
усгздік) 9 МесІиІІа чрінаііч (аесііоп <гап$
5 Ортанғы мидыңкөлденең кесіндісі Поперечпый разрез среднсто мозга Ропя (зесгіоп (гапзүегзаііз) 10 уегхаіік) Жұлыннын колдснсң кесіндісі Поперечный разрез спинного мозга Тг. согіісозріпаіһ (ругатіііаіія)
Көпірдің колденсң кесіндісі тепітаіік [апіегіог]
Поперечный разрез моста і Қыртыс-жұлындық
6 Мейиііа оЫоп^аіа (яесііоп (пирамидалық) алдыңғы жол
ігапзуегзаіі») Сопакша мидың көлденең кесіндісі Поперечный разрез продолговатого мозга Персдний корково- спинномозговой (пирамидный) путь
52 - сурет. Қызылядролык жұлындык жол. Бағытшалармен
жүйкелік импульстың жүру жолы көрсетілген. Үлгі.
1 Меаепсерһаіоп (зесііоп ггапч
үегяаііз)
Ортаңғы мидын көлдеиең
кесіндісі
Поперечный разрез среднего
мозга
2 ГЧисІ. гиЬег
Қызыл ядро
Красное ядро
3 Тг. гиЬго$ріпаіі$
Қызылядро-жүлындык жол
Красноядерно-спинномозговой
путь
4 Согіех сегеЬеІІі
Мишықтың қыртысы
Кора мозжечка
5 \исІ. (к'іі[а(іі'і
Тістік ядро
Зубчатое ядро
6 Месіиііа оЫоп^аІа (зесгіоп
Ігап8үег8а1і8)
Сопақша мидың колденсң
кесіндіеі
Поперечный разрез
продолговатого мозга
7 Месіиііа чріпаііқ (аесііоп Ігап;
тегзаііз)
Жұлынның колденең кесіндісі
Поперечный разрез спинного
мозга
53 - сурет, Мидың каггы қабығы және оиың өсінділері: ү.ікен мидың
орағы, минықтың шатыры, мипықтың орағы. Ои жақтаи
қарағаидағы көрінісі. Бассүйек күмбезіиің оң жағы алыиғаи.
Милық қатты қабықгыи қойңаулары көрінеді.
1 $іші5 5а§ігіаІІ5 внрегіог
Жоғарғы сагиттальды қойиау
Верхний сагиттальный синус
2 $іпи5 5а£ІСіа]І5 іпіегіог
ТөменгІ сагиттальды қойнау
Нижиий сагиттальиын синус
3 $іпи5 іпіегсауегпоч
Үңгіраралық қойнаулар
Межпещернстые синусы
4 Оіарһгацпіа $е!1ае
Ертокымиын көкеті
Диафрагма седла
5 Сгі$іа §а1һ
Әтсштік айдар
Петушиный гребень
6 $іпп5 саүегповпв
Үңгірлі қойнау
Пещернстый сниус
7 $іпп5 реіго5п$ вирегіог
Жоғарғы тастық қойиау
Верхиий камеиистый сииус
8 8ІПП5 5І§тоійеи5
Сигматәрізді койиау
Сигмовидный сниус
9 Тепіогішп сегеЬеііі
Мишыктың шатыры
Намет мозжечка
10 $іші$ <гап$үег$е$
Көлденең қойнау
Поперечиый синус
11 СопПпеп$ $іпііііііі
Қойиаулық науа
Синусиый сток
12 8іпи$ гесіи$
Тік қойнау
Прямой синус
13 Үепае сегеЬгі $ирегіоге$
Милық жоғарғы веиалар
Верхиие мозговые вены
14 Ғаіх сегеЬгі
Үлкеи мидың орағы
Серп большого мозга
1
2
12
11
10
5
8
7
6
54 - сурет, Мидың капы қабығының сагитталдык жоғарғы
жәие көлдеиең қойнаулары. Артыиан және бүйіріиеи
қарағандағы көріиісі. Қатты қабықтыи бөлігі
1 Біппз $а£ІСіа1і$ аирегіог
Жоғарғы сагитталдык қойнау
Верхний сагиттальный синус
2 Ьасипае Іаіегаіез
Бүйір шұңқыршалар
Боковые лакуиы
3 Уепае сегеһгі япрегПсіаІек
Милық беткей веиалар
Поверхиостиые мозговые вены
4 Агіегіа сегеһгі піейіа
Милық ортаңғы артерия
Средияя мозговая артерия
5 Біпиз (гап^ұегчеч
Көлдеиең қойнау
Поперечный сииус
6 СопПиепх мпииіп
Қойиаулық науа
Сииусиый сток
7 $ііш$ оссірііаііч
Шүйделік қойнауы
Затылочный синус
8 Вііга піаіег епсерһаіі
Мидың қатты қабығы
Твердая оболочка головного
мозга
1
2
3
7
6
55 - сурет. Мидың торлық қабығьь Жоғарыдан
қарағандағы корінісі.
1 Ғізвнга Іогщйщііпаіь сегеһгі
Үлкен мидың бойлық саңылауы
Продольная щель болыпого
мозга
2 Сгапиіаііопея агасһпойіеаіез
Торлык қабықтын түніріпіктері
Грануляцни паутинной
оболочкн
3 Агасһпойіеа (піа(ег) $ріпа!і$
Жұлынның торлық қабығы
Паутинная оболочка спинного
мозга
4 Үепае сегеһгі $ирегГісіа!е$
Мнлық беткей веналар
Поверхностные мозговые вены
1
56 - сурет. Торлық қабықастылық кеңісгік пен мндын торлық жәие
жұмсақ қабықтарынын өзара қарым-қатынасы (үлгі).
1 Сатііая зиһагасһпоһіеаііз
Торлық қабықастылық кеңістік
Подлаутинное пространство
2 Оига піаіег $ріпа!і$
Жұлынның қатты қабығы
Твердая оболочка спннного
мозга
3 Агасһпойіеа (піаіег) епсерһаіі
Мидың торлық қабығы
Паутинная оболочка головного
мозга
4 Іачсісиіі Іехіих соппесііте
(агасһпоціеа піаіег еі ріа піаіег)
Торлық және жұмсақ
қабықтарды байланыстыратын
дәнекер тіннің будалары
Пучки соедннительной ткани.
сосдинящие паутинную и
мягкую оболочки
5 Агіегіае
Артериялар
Артерни
6 Ріа піаіег $ріпа!і$
Жұлыннын жұмсақ қабығы
Мягкая оболочка спинного
мозга
7 Еасіех епсерһаіі
Мидың беті
Поверхность головного мозга
8 Ғі$$ига Іопцйисііпаіһ сегеһгі
Үлкен мидын бойлық саңылауы
Продольная щель болыпого
мозга
1
2 3
57 - сурет. Адамнын шеткі жүйкелік жүнесі. Үлгі.
1 Р!ехи$ сегуісаііз
Мойындық өрім
Шейное сплетенне
2 Р!ехи$ Ьгасһіа!і$
Иыктык өрім
Плечевое сплетение
3 АегҮич $ирга$сари!агі$
Жауырынүстілік жүйке
Надлопаточный нерв
4 Р!ехи$ !итһа!і$
Белдік өрім
Поясничное сплетение
5 Мегүцк га(ііа1і$
Қар жіліктік жүйке
Лучевой нерв
6 Мегүцз Гетога!і$
Сандьж: жүйке
Бедренный нерв
7 Ріехня $асга!і$
Сегізкөздік өрім
Крестцовое сплетение
8 Аегуц$ і$сһіа(ііси$
Шонданайлық жүйке
Седалнщный нерв
9 Мегті (Іщйаіеч (Іог$а!е$
Саусақтардың сырткьі
жүйкелері
Тыльные пальцевые нервы
10 Мегуця регопеиз ІГіһиіагіз I
соішпипіз
Кіші жіліктік жалпы жүйке
Общий малоберцовый нерв
11 Мегти$ $арһеіш$
Теріастылық жүйке
Подкожный нерв
12 Аегтич регопеи$ [ГіЬи!агі$]
$ирегІісіа!і$
Кіші жіліктік беткей жүйке
Поверхностнын малоберцовый
нерв
13 КегүцБ регопеи$ [ПЬи!агі$] рго
Гип(1и$
Кіші жіліктік терең жүйке
Глубокнй малоберцовый нерв
14 Мегүі (іі§Иа!е$ (іог$а!е$ ре(іі$
Бақайлардың сырткы жүйкелері
Тыльные пальцевые нервы
стопы
15 \егуі (ІІ£ііа!е$ ра!таге$ согп
типе$
Саусақтардың алакандық жалпы
жүйкелер
Общне ладонные пальцевые
нервы
16 Кегүцз га(ііа!і$
Қар жіліктІк жүйке
Лучевой нерв
17 Мегүц$ и!пагі$
Шынтактық жүйке
Локтевой нерв
18 Мегуи$ ше(ііапи$
Орталық нжүйке
Средннный нерв
19 МеГ¥и$ ти$си1оси(апеи$
Бұлшықет-терілік жүйке
Мышечно кожный нерв
14
58 - сурет. Шеткі жүйке қүрылысынын үлгісі.
1 Согпн розіегіиз тейііііае
зріпаііз
Жұлынның артқы мүйізі
Задний рог спинного мозга
2 Сапці. $ріпа!е
Жүлындық түйін
Спинномозговой узел
3 Ргосе$8іі5 (сіегиігйипі) пецгосуіиа
чепмігіае
Жүйкелік сезімталдық
жасушаның өсіндісі (дендриті)
Отросток(дендрнт)
чувствительной нервной клетки
4 МенгоГіһга піуеііпаіа
Миелиндік жүйкелІк талшық
Миелнновое нервное волокно
5 Гегпііпайо пеигозепзогіа
Жүйкелік-сезімталдық ұш
Нервно-чувствительное
6 Тегпііпаііо пеиготизсиіагіз
Жүйкелік-бүлшықеттік ұш
Нервно-мышечное окончанис
7 Мегуик чріпаііч
Жұлындық жүйке
Спинномозговой нерв
8 Касіісе^ пп. зріпаіез
Жұлындық жүйкелердің
түбірлері
Корешки спинномозговых
нервов
9 Соти апіегіиз [теЛиііае зріпаііз ]
Жұлынның алдыңғы мүйізі
Передний рог спинного мозга
окончание
1
2
59 - сурет. Жұлындық жүйкенін кұрылысы.
1 Месіиііа чріпаіһ
Жұлын
Спинной МОЗГ
2 Касііх рохіегіог піеііиіһіе
$ріпаіі$
Жұлыннын артқы түбіріпігі
Задний кореіпок спннного мозга
3 Каіііх апіегіог піеііиііае
$ріпа1і$
Жұлыннын алдыңғы түбіршІгІ
Передний корешок спинного
мозга
4 Сапці. $ріпа!е
Жұлындық түнін
Спинномозговой узел
5 \егхи$ $ріпа!і$
Жұлындық жүйке
Спинномозговой нерв
6 Кати$ соттипісап$ а!һп$
ДәнекерлІк ақ тармақ
Белая соединнтельная ветвь
7 (іапціі. (гипсі $упіра(һісі
Симпатикальіқ сабаудың
түйІндері
Узлы снмпатического ствола
8 Еріпеигіиін
Эпнневрнй
Эпиневрий
9 Регіпепгіит
Периневрий
Пернневрий
10 Ға$сісп!і пеигоПһгае
ЖүйкелІк талпықтардын
будалары
Пучки нервных волокон
11 Катп$ апіегіог п. $ріпа!і$
Жұлындық жүйкенің алдынғы
тармағы
Передняя ветвь
спинномозгового нерва
12 Кати$ ро$іегіог п. $ріпа!і$
Жұлындық жүйкенің артқы
тармағы
Задняя ветвьспннномозгового
нерва
13 Катп$ тепіпцеи* п. $ріпа!і$
Жұлындық жүйкенін
менингеалдық тармағы
Менингеальная ветвьспинномозго-
вого нерва
14 Ріа таіег $ріпа!і$
Жұлынның жұмсақ қабығы
Мягкая оболочка спинного
мозга
15 Лгасһпоісіеа (таіег) епсерһаіі
Мндың торлық қабығы
Паутинная оболочка головного
мозга
16 Эпга піаіег $ріпа!!$
Жұлынның қатты қабығы
Твердая оболочка спиниого
мозга
60 - сурет. Мндың негізінде бассүйектік жүйкелердін нығу орындары.
Төменнен карағандагы көрінісі.
1 Ғіз$ига Іопцііиіііпаіһ сегеЬгі
Үлкен мидын бойлық сацылауы
Продольная щель болылого
мозга
2 ВиІЪич оІГасіогіиз
Иіс сезу буылтығы
Обонятельная луковица
3 Хегүи8 орНсия (11)
Кору жүйкесі (II)
Зрителъный нерв (11)
4 Хегұич оси!отоІогиі$ (III)
Көз козғалтқьшггык жүйкелер (III)
Глазодвигательный нерв (111)
5 ІЧегұиз Ігосһіеагіз (IV)
Шығырцықтык жүйкелер (IV)
Блоковый нерв (IV)
6 ІЧегүц» ігщепііпиз (V)
Үіптік жүйкелер (V)
Тройничнын нерв (V)
7 ІЧегуцз аіиіисеіь (VI)
Әкететін жүнке (VI)
Отводящий нерв (VI)
8 1Чегүи$ Гасіа1І8 (VII)
Беттік жүйке (VII)
Лицевой нерв (VII)
9 Хегзщ ¥е$(іЬи1ососһ1еагі$(ҮІ11)
Кіреберіс-ұлулық жүйке (VIII)
Преддверно-улитковый нерв (VIII)
10 ІЧегүия £ІО88орһагуп£еи8 (IX)
Тілжұтқыншақтық жүйке (IX)
Языкоглоточный нерв (IX)
11 Хегүиз ұаціь (X)
Кезбе жүйке (X)
Блуждающий нерв (X)
12 ІЧегүиз ассеззогіив (XI)
Қосыміпа жүйке (XI)
Добавочнын нерв (XI)
13 1\еГҮН8 ҺурО£ІО88П8 (XII)
Тіластылық жүйке (XII)
Подьязычный нерв (XII)
14 Мейиііа зріпаііз
Жүлын
Спннной МОЗГ
15 Оеси$за1іо ругапіціипі
Пирамидалардың қнылысы
Перекрест пирамид
16 Мейиііа оЫоп£аіа
Сопакіпа ми
Продолговатый мозг
17 СегеЬеІІнт
Мншық
Мозжечок
18 Ропв
Көпір
Мост
19 Сап£І. ігі^етіпаіе
Үштіктік түйін
Тройннчный узел
20 Ре<1ипси1и8 сегеЬгі [сегеЬга1і$|
Милық аяқша
Ножка мозга
21 Тг. орііси8
Көру жолы
Зрительный тракт
22 НурорҺу8І8
Гнпофиз
Гнпофиз
23 $пЬ8Іапііа регГогаГа апіегіог
Тесіктелген алдыңғы заттек
Переднее продырявленное
вещество
24 Тг. о1Гасіогіи8
Иіс сезу жолы
Обонятельный тракт
1
2
61 - сурет. Иіс сезу жүйкелері. Мұрыннын қуысы арқылы жасалған
иарасагнтталдық кесінді. Медналдық жағынан карағандағы
көрінісі. Бастың сол жағы алыніан.
1 Тг. оИасІогіич
Иіс сезу жолы
Обонятельный тракт
2 Капіі па$а!е$ роЧегіоге*
чирегіогеч !а<ега!е$
Мұрындық артқы жоғарғы
латералдық тармақтар
Латеральные верхние задние
носовые ветви
3 Раіаіипі (Іигипі
Қатты таңдай
Твердое небо
4 №егуц$ пазораіаііпиз
Мұрынтаңдайлық жүйке
Носонебный нерв
5 Сапаііз іпсічіұіь
Күректістік өзек
Резцовый канал
6 8ер<ит па$і
Мұрынның қалқасы
Перегородка носа
7 ІЧегұи* еіһпіойіаіһ апіеғіог
Торлық алдыңғы жүйкелер
Передний решетчатый нерв
8 8іпиз Ггопіаііз
Маңдайлық қоннау
Лобная пазуха
9 Спвіа £а!!і
Әтештік айдар
Петушиный гребень
1
9
6
2
62 - сурет. Көру жүйкелері. Теменнеп қарағандаі ы көрінісі.
1 Ви1Ьи$ осиіі 8 Мегұиз осиіошоіогіиз (111)
Коздік алма Глазное яблоко Көз қозғалтқыштық жүйкелер (III)
2 Мегуц» оріісиз (II) Глазодвигательный нерв (III)
Көру жүйкссі (11) Зрительный нерв (11) 9 Согриз татіііаге ЕмізіктәріздІ дене
3 Сһіазта оріісит Сосцевндное тело
Көру қиылысы Зрнтсльный перекрест 10 8иЬ$іап(іа регіогаіа апіегіог Тесіктелген алдыңғы заттек
4,5 Тг. оріісич Көру жолы Переднее продырявленное вещество
Зрительный тракт 11 Нурорһу$і$
6 Ациесіисіиз сегеЬгі Мидың суқұбыры Г ипофиз Гипофиз
Водопровод мозга 12 Тг. оИасіогіич
7 ЗиЬзіапііа регГогаіа роЫегіог Тесіктелген артқы заттек Иіс сезу жолы Обонятельный тракт
Заднее продырявленноевещество 1 13 Ви!Ьи$ о!Гасіогіи$ Иіс сезу буылтығы Обонятельная луковица
63 - сурет. Үштік жүйке мен онын тармақгары. Көзұяныц латералдық
кабырғасы, бетсүйектік доға, төменгі жақсүйектің бөлігі,
шайнаулық меншікті бүлігыкет алынған.
I Мегүиз Ггопіаіік 1! Мегұив аіұеоіагіз іпГегіог
Маңдайлык жүйкслік Лобный перв Ұяпықтық гөменгі жүйке Нижний альвеолярный нерв
2 №гүи8 Іасгішаіһ Көзжастық жүйке Слезный нерв 12 №егүи$ Ііпциаіһ Тілдік жүйке Язычный нерв
3 Сап&1. сіііаге Кірпіктік түйін Ресничный узел 13 Мегміч тепіаіһ Иектік жүйке Подбородочный нерв
4 \егуц>і орһіһаіпіісич Көздік жүйкелік Глазной нерв 14 ГСегүиз Ьиссаіія Ұрттык жүйке Щечный нерв
5 ІЧсгүцб іпахіПІагіз Жоғарғы жақсүйсктік жүйкс Верхнечелюстной нерв 15 Саііцііоіі р(егу£ораІа£іпит Қанаттаңдайлық түйін Крылонебный узел
6 >ег\и$ таікііЬиІагһ Төменгі жақсүйсктік жүйке ‘ Нижнечелюстной нерв 16 ! ІЧегуиз іпГгаогЬііа1і$ Көзұяастылық жүйке Подглазничный нерв
7 Сапці. (гіцетіпаіе Үштіктік түйін Тройннчный узел 17 ГСегүцз /у£опіаііси$ Бстсүйектік жүйке Скуловойнерв
8 Мегұия реігозиз та]ог Тастық үлкен жүйке Большой каменистый нерв 18 Ви!Ьи$ осиіі КөздІк алма Глазное яблоко
9 »егұн5 Гясіа!і$ (VI!) Беттік жүйке (VII) Лицевой нерв (VII) 19 С1. ІасгішаІП Козжастық без Слезная железа
10 Мегүнз аигісиіаіетрогаііь
Құлақ-самайлык жүйке
Уіпно-височный перв
1 2
3
13
64 - с-урет. Көздік жүйкс мен оиың гармактары. Жоғарыдап көрінісі.
Коздіктің жоғарғы қабырғасы алынғап.
1 Пати$ гпесІіаІК ңегұиз
$иргаогЬі(аІі$
Көзұяүсгілік жуйкснің
медиалдық іармағы
Меднальная ветвь
надглазничного нсрва
2 Пати$ Іаіегаііз пегтиз
міргаогһйаІК
Козұяүсгілік жұйкснін
латералдық гармағы
Лагсральцая вствь
надглазничного нерва
3 Агіегіа зиргаогһііаік
Көзұяүстілік артериясы
Иадглазничная артерия
4 М. Іеұаіог раіреһгае зирегіогіз
Жоғарғы қабақты көтсретін
бұлшыкст
Мыпіца, поднимающая верхцее
веко
5 М. гесіия зирегіог
Тік жоғарғы бұлшыкет
Всрхняя прямая мышца
6 Мегуиз Іасгіиіаііз
Козжастык жүйке
Слсзный нсрв
7 М. гесіиз ІаіегаІҺ
Тік латерзлдық бұлшықет
Латсральная прямая мышца
8 ^егуик орһіһаітіси!»
Коздік жүйкелік
Глазной перв
9 Мегұиз тахіШагһ
Жоғарғы жақсұйсктік жүйке
Верхнечелюстной перв
10 Агіегіа тепіпееа тейіа
Мецццгсалдық ортанғы артерця
Средняя менингсальиая артерия
11 ^егхих тапйіЬиІагія
Томеигі жақсүйекгік жүйкс
Иижнсчслюстиой нерв
12 Сап£І. ігі^епшіаіе
Үштіктік түйін
Тройничный узел
13 Мегұих ігі&епііпи8 (V)
Үштік жүйкслер (V)
Тройничный нерв (V)
14 Мегүцз аһ(іисеп$ (VI)
Әкететін жүйке (VI)
Отводящий нерв (VI)
15 ІХегұиз (госһіеагік (IV)
Шығырііықтык жүйкелер (І\д
Блоковый иерв (IV)
16 ІЧеггив осиіотоіогіик (III)
Көз қозғалтқыштық жү іікслср (11 і _
Глазодвигатсльный нсрв (Ш)
17 Агіегіа сагоіів іпіегпа
Ұйкылық ішкі артерпясы
Внутренняя сонная артерия
18 ІЧегұиз оріісив
Көру жүйкесІ
Зрительный нерв
19 Агіегіа орһіһаігпіса
Көздік артерия
Глазная артерия
20 Мегуиз памйасгііпаІК
Козжас-мұрындық жүйкс
Носослезный нерв
21 М. гесіиз тейіаіі»
Тік мсдиалдық бұлшыкст
Мсдиальная прямая мышца
22 Мегуиз яиргаігосЫеагіз
Шыкыршықұстілік жұйкс
Надблоковый нерв
1
65 - сурет. Жоғарғы жақсүйектік жүііке мен оның тармақтары.
Он жақтан қарагандағы корінісі. Бетсүйектік доға мен
козұяның латералдық кабырғасы алынган.
1 Вапніч соттипісапз (сінп
іі./уңоіпаіісо)
Дәнекерлік тармақ (бетсүйектік
жүйкемен)
Сосдннительная ветвь(со
скуловым нервом)
2 М. гесінв Іаіегаій
Тік латералдық бүлшықст
Латеральная прямая мышца
3 №гүіі8 ху£отаііси8
Бетсүйектік жүйке
Скуловой нерв
4 №егүи8 іпҒгаогЬііаІік
Көзұяастылық жүйке
Подглазничный нерв
5 Ваіші* /уцотаНсоГасіаІІ8
Бстсүйек-беттІк тармақ
Скулолицевая ветвь
6 Каіпі аіусоіаге^ зирегіогез
ровіегіоге»
Ұяшықтық жоғарғы артқы
тармақтар
Задние верхние альвеолярные
ветви
7 ГСегүив іпахіІІІагБ
Жоғарғы жақсүйектік жүйке
Верхнсчелюстной нерв
8 №еі*уі раіаііпі іпіпогес
Таңдайлық кіші жүйкелер
Малые небные нервы
9 Сапцііоп ркіуцораіаііііоіп
Қанаттаңдайлық түйін
Крылонебный узел
10 Хегхих сапаіһ ріегу^оійеі
Қанаттәрізді өзектің жүйкесі
Нерв крыловидного канала
11 \ег¥іиі тапШЬиІагіз
ТөменгІ жақсүйектік жүйке
Нижнечелюстной нсрв
12 \егуи>> Ігі^еіпіпич (V)
Үштік жүйке (V)
Тройничный нерв (V)
13 ^еггия Ігосһіеагіч (IV)
Шығыриықтық жүйке (IV)
Блоковый нерв (IV)
14 \ег\и8 осиіоіпоіогіш (111)
Көз қозғалтқыштық жүйке (III)
Глазодвигательный нерв (111)
15 Агіегіа орһіһаһпіеа
Көздік артерия
Глазная артерия
16 №гги£ орһіһаітісик
Көздік жүйке
Г лазной нерв
17 \егміч пахосіііагіх
Мұрынкіриіктік жүйке
Носоресничный лерв
18 \егуи*і Ггопіаіів
Мандайлық жүйкелік
Лобный нерв
19 ГОеггив Іасгііпаііч
Көзжастық жүйке
Слезный нерв
20 С1. ІасгііпаІБ
Көзжастық без
Слезная железа
66 - сурет. Жогарғы жақсүйектік жәнс төменгі жаксүйектіқ жүйкелер мен
олардыц тістік тармақтары. Он жақтап қарағандағы көрінісі. Жоғаргы
жаксүйектін және төменгі жақсүйеқтін сыргқы қабырғалары алынган.
1 ]Мегуи$ піахіШагіз 7 №гун8 шепіаіһ
Жоғарғы жақсүйектік жүйке Верхнсчелюстной нсрв Иектік жүйке I Іодбородочный нерв
2 \егұі аісеоіагея $ирегіогек Үянықгық жоғарғы жүйкелер Верхние альвеолярные первы 8 РІехи» сіепіаіік іпГегіог Тістік төменгі өрім Нижнее зубное сплетенис
3 Ваіпич аһеоіагіч чирегіог іиеііііь Ұяшықтық жоғарғы ортацғы 9 Вапіі (іепіаіеч іпҒегіоге Тістік томенгі тармақтар Нижние зубные вегви
гармақ Средняя верхняя альвсолярная ветвь 10 \егүпн аһеоіагь іпГегіог Ұяшяқтық төмснгі жүйкс Нижний альвеолярный нерв
4 \егміч інГгаогЬііаІік Көзұяастылык жүйке Полглазничный нсрв 11 ^егүіі8 Ііпциаіһ Тілдік жүйке Язычный иерв
5 Каші аісеоіагеч эдрегіогез апіегіогез / Ұ^яшықтык жоғарғы алдыңғы 12 №гуіі8 таікііЬиІагіч Төменгі жаксүйектік жүйкс Нижнечелюстной нерв
тармақтар Передние верхние альвеолярные ветви 13 \егұи\ ігіцеіпііиі* (V) Үштік жүйке (V) Тройннчный нерв (V)
6 Ріехнз <1еп(а1І5 яцрегіог Тістік жоғарғы орІм Верхнсс зубное сплетение 14 Сап£І. ігі^етіпаіе Үштіктік түйін Тронничный узел
14
1
67 - сурет. Қанаггаңдайлық түйін меп онын тармактары. Медиалдық
жағынап көрінісі. Бастыц сагитталдық кесіндісі.
Қанатәрізді медиалдық бүлшықет алынғап.
1 Сап£І. ігі§етіпа1е
Үштіктік түйін
Тройничный узел
2 \егуц$ тахіІПагік
Жоғарғы жаксүйектік жүйке
Верхиечелюстной нерв
3 Мегүи? сапаІҚ ріегу£окіеі
ҚанаттәріздІ өзектІң жүйкесі
Нерв крыловидного канала
4 №гуіі8 іпГгаогЬііаІіз
Көзұяастылық жүйке
Подглазничный нерв
5 К.аті цапцііопагеч
Түйіндік тармақтар
Узловые встви
6 Каіпі па$а1е$ розіегіоге»
зпрегіоге» ІаіегаІе$
Мұрындык артқы жоғарғы
латералдық тармақтар
Латеральные верхиие задние
носовые ветви
7 Саіщііоп ріегу£ораІа<іпит
Қанаттандайлық түйІи
Крылонебный узел
8 Каіпі па$а]е$ розіегіогез
іпГегіогез
Мұрындык артқы төменгі
тармақтар
Нижнне задние носовые ветви
9 \еггц!> па$ора1аііпи$
Мұрынтандайлық жүйке
Носонебный нерв
10 №гүиз раІа(іпп$ та]ог
Тандайлық үлкен жүйке
Болыной нсбный нерв
11 Мпмлііиз ту1оһуопіеи$
Жақсүйек-тІластылык
бұлшықет
Челюстно-подъязычная мышца
12 \егтич ти$си1і (епмніч
\е!і раіаііпі
Таңдай пердесін керетін
бүлшыкеттің жүйкесі
Нерв мышцы, напрягающей
небную занавеску
13 ^егтп$ ріетуйоійеик тейіаіі»
Қанаттәрізді медиалдык жүйке
Медиальный крыловидный нерв
14 ГОегупз туіоһуоійепх
Жақсүйек-тіластылық жүйке
Челюстно-подъязычный перв
15 Мизсп1и$ р(егу£оісіеи$ ішчііаіһ
ҚанаттәріздІ медналдык
бұлшықет
Медиальная крыловидная
мышца
16 Аегміч а|үео1агі$ іпҒегіог
Үяігыктык төменгі жүйке
Нижний альвеолярный нерв
17 \егмі$ 1ігщііаІі$
ТІлдік жүйке
Язычный нерв
18 Сапцііоп сегұісаіе яирегіик
Мойындық жоғарғы түйін
Верхний шейный узел
19 Агіегіа тахіііагіз
Жаксүйектің жоғарғы
артериясы
Верхнечслюстиая артсрия
20 Сһоічіа іутрапі
Дабылдық Ішек
Барабанная струна
21 Аегұич апгіспіоіетрогаіһ
Құлақ-самайлық жүйке
Ушно-височный нсрв
22 №гүіі8 ұа£іі8 (X)
Кезбе жүйке (X)
Блуждающий нсрв (X)
23 Үегұи* аигісиіагі^
Құлақтық жүйке
Ушной нерв
24 №гуіі8 іиашііЬііІагіч
ТөменгІ жақсүйектік жүйке
Нижнечслюстной нерв
25 №гуіі8 Ігіёеіиіпиз (V)
ҮштІк жүйкелер (V)
Тройничный нерв (V)
68 - сурет. Томеніі жаксүйектік жүйке және бас пен
мойынның басқа да жүйкелері.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
\егұи8 ігіцеіпіпи* (V)
Үштік жүйке (V)
Тройничный нерв (V)
Мегүив орһіһаітісик
Көздік жүйкс
Глазной нерв
Хег\и8 зпргаогЬііаІіз
Көзұяүстілік жүйке
Надглазничный нерв
Хегзиз Ғгопіаіі»
Мандайлық жүйке
Лобный нерв
№гұи8 зиргаігосһіеагі^
Шығырныкүстілік жүйке
Надблоковый нерв
\сг\ті8 іпахіПагія
Жоғарғы жаксүйек жүйке
Верхнсчелюстный нерв
\ег\ич іпГгаогЬііаІіз
Көзұяастылық жүйке
Подглазничный нерв
Хег\и8 ташііЬиІагіз
Томенгі жақсүйектік жүйке
Нижнечелюстной нерв
\егуііч Ьоссаііч
Үрттық жүйкс
Щечный нерв
Хегзик Ііп£иаІі$
Тілдік жүйке
Язычный нерв
Гіпдиа
Тіл
Язык
\ег\и8 аісеоіагіч іпҒегіог
Үяиыктық төменгі жүйке
Нижний альвсолярный нсрв
Сапдііоп чиЬтапйіһиІаге
Төменгі жақсүйекастылық түйін
Подннжнечелюстной узел
14 Хегұнч туіоһуокісив
Жақсүйек-тіластылық жүйке
Челюстно-подъязычный нерв
15 О§ һуоідеитп
Тіластылык сүйек
Подъязычная кость
16 Хегұич һуро£ІО88и8 (Х11)
Тіластылық жүйкс (XII)
Подьязычный нерв (XII)
17 Касііх зирегіог пегұі һуро£ІО58І
Тіластылык жүйкенің жоғарғы
түбіршігі
Верхний корсшок подъязычного
нерва
18 ^егұиз рһгепісиз
КөкеттІк жүйке
Диафрагмальный нерв
19 Агіегіа сагоіІ8 соттипІ8
Ұйқылық жалпы артсрия
Общая сонная артерия
20 Үепа | ициІагН ехіегпа
Мойындырықтық сыртқы вена
Наружная яремпая вепа
21 Агіегіа сегұісаііз азсепдепз
Мойындык жоғарылаған артерия
Восходящая шейная артерия
22 Ріехиз ЬгасһіаІІ8
Иықтық орім
Плечевое сплетение
23 ІМегүі зиргасіаүісиіагсв
Бұғанаүстілік жүйкслер
Надключичныс нсрвы
24 Үепа |и^иІагі8 іпіегпа
Мойындырықтық ішкі вена
Внутренняя яремная вена
25 Ріехия сегұіса1і8
Мойындық өрім
Шейное сплетение
3 4
26 ^сгү ич ассеззогіик (XI)
Қосымша жүйке (XI)
Добавочный нерв (XI)
27 Хегуиз ГаеіаІі$ (VII)
Беттік жүйке (VII)
Лицевой нерв (VII)
28 Хегұиз апгісиіоіеіирогаііз
Құлақ-самайлық жүйке
Ушно-височный нерв
69 - сурет. ТІлдік жүйке мен оның тармактары. Медиалдык
жағынан қарагандагы көрінісі.
1 \егун8 ІіпдиаІҺ 9 Агіегіа сагоіі» ехіегпа
2 Тілдік жүйке Язычпый нерв Сһопіа іушраиі 10 Үйқылық сырткы артерия Наружная сонная артсрия Агіегіа еі ұепае Ііпциаііч
3 Дабылдык ішек Барабанная струна Агіегіае е< уепае іетрога|е$ 11 Тілдік артерия мен веналар Язычная артерия и вены Мичсіііііч һуоціо^иь
знрегГісіаІек Самайлық беткей веналар мен артериялар 12 Тіласты-тілдік бұлшықет Подъязычно-язычная мышца Кашия соішпипісапз (сіпп п.
4 Поверхностные височные артерии и вены Мимшіия 'Нуіоціо^ич ҺурО£ІО88и5) ДәнекерлІк тармақ (тіластылық жүйкемен)
5 Біз-тілдік бұлшықет Шнлоязычная мышца Каші цапцііопаге* 13 Соединительная ветвь (с подъязычным нервом) Мизсиіиз цепіоһуоніеич
6 Түйіндік тармақтар Узловые ветви • СанцІ. міЬіпаінііЬиІаге Иек-тіластылык бұлшықет Подбородочно-подъязычная мышца
Төменгі жаксүйекастылык түйін 14 Ваші Ііпциаіе*
7 Поднижиечелюстной узел \ег'ич чііЫіпциаІіч Тілдік тармақтар Язычные ветви
Тіластылық жүйке 15 І.іпциа
8 Подъязычный нерв Уепа іициіагһ ііНегпа ТІл Язык
Мойындырықтық ішкі вена
Внутренняя ярсмная всна
1
2
3
70 - сурет. Беттік жүйқе мсн оның тармақтары. Латералдық жақтан
карағандағы корінісі. Беттік жүйкс өзегінің,, канаттәрізді өзектің және
дабылдық қуысгың латералдык қабырғасы алынган.
1 Хегұиз Гасіаііз (VII)
Бетгік жүйке (VII)
Лицевой нсрв (VII)
2 Сепісиіит (п. Гасіаііз)
Иін (беттік жүйкенін)
Коленис (лицевого нерва)
3 Хегұич реіго^ик та|ог
Тастық үлксн жүйке
Большой каменистый нсрв
4 Мегуця реігочи* ініпог
Тастық кіші жүйке
Малый каменистый нсрв
5 Хсгуші реігози$ ргоГйшіия
Тастық терең жүйке
Глубокий каменистый нерв
6 ІЧегуик сапаік ріегу£ОІ(іеі
Қанатторізді өзектің жүйкесі
Нерв крыловидного канала
7 Сапцііоп рісгуцораіаііпцт
Қанаттандайлық түйін
Крылонебный узел
8 ГСегүик іиГгаогЬіІаІіч
Көзұяастылық жүйке
Полглазничный нерв
9 Каіні аіүеоіагез зирегіогек
рокіегіогез
Үяшықтык жоғарғы артқы
тармактар
Заднне всрхние альвеолярные
встви
10 ТиЬа ашійіуа
Есту түтігІ
Слуховая труба
11 №егуи« сагоіісиз іпіегпи$
Ұйқылық ішкі жүйке
Внутренний сонный нсрв
12 Агіегіа сагоіія іпіегпа
Үйқылық ішкі артерия
Внутренняя сонная артерия
13 ГСегуик ціоч^орһагупцеич (IX)
ТІлжұтқыншақтық жүіікс (IX)
Языкоглоточный нерв (IX)
14 ^егуиз үа^их (X)
Кезбе жүйке (X)
Блуждаюіций нерв (X)
15 Хегүия Гутрапісиз
Дабылдық жүйке
Барабанный нерв
16 Сһогсіа Гутрапі
Дабылдық ішек
Барабанная сзруиа
17 М. зіарейіия
Үзеңгілік бұлшыкет
Стременная мыпща
18 Сауііаз іуіпрапі
Дабылдық куыс
Барабанная полость
8
7/ - сурет. Беттік жүйке және оныц тармақтары.
()н жактан карағандағы корінісі.
1 Уег\и8 1асіаІІ8 (VII) 12 РІаГуяпіа
Беггік жүйке (VII) Лицсвой нерв (VII) 2 Каті іетрогаіев Мойышіыц теріасіылық бүлшықеті Подкожная мышца шеи
Самайлық тармақтар 13 Ап8а сег\ісаІІ8 8ирсгГісіаІІ8
Височные ветви 3 №гүіі8 зиргаогЬИаІҺ Мойындық беткей ілмек I Іоверхностная шейная нетля
Көзұяүстілік жүйке 14 \ег\іі8 1гап8уег8и8 соііі
Надглазничный нерв 4 Уегхи* Ггопіаік Мойынның көлденең жүйке Поперечный нерв шеи
Маңдайлық жүйке . 15 Катіі8 соііі
Лобный перв 5 \ег\ті8 8иргаігосІі1еагІ8 Мойындык тармақ Шейная ветвь
Шығырнықүстілік жүйке 16 \ег\И8 аигіси1агІ8 та£пи8
Надблоковый нерв 6 Каші /уцотаіісі Құлақтық үлкен жүйке Большой ушнон нерв
Бетсүйектік тармақтар 17 СІаікіиІа рагоініеа
Скуловые ветви , Шықшыт без
7 '\егмі5 ігіігаогі)і(аІІ8 * Околоушная желсза
Козұяастылық жүйке 18 Каіпиэ аигісиІагІ8
Подглазничный нсрв 8 Каті ЬиссаІе8 Қүлақтык тармак Ушная ветвь
Ұрттық тармақгар 19 ІЧегуив оссірііаІІ8 іпіпог
Щечные встви 9 Мизсиінв шаьчеіег Шүйделік кіші жүйкс Малый затылочный нерв
Шайнаулық бүлшықст 20 ?іегүи8 аигісиІагІ8 та£іШ8
Жевательная мышца 10 ІМегун» теп(аІІ8 Құлактық үлкен жүйкс Болыпой ушной нерв
Иекгік жүйке 21 Катіі8 оссірііаііз
Подбородочный нерв 11 Кати8 тагціпаШ татііЬиІае ШүйделІк тармақ Затылочная ветвь
Томеші жаксүйсктің жиектік
тармағы
Краевая веівь нижней челюсти
2
1
14
13
72 - сурет. Кіреберіс-үлулық жүйке және оның болікіері.
Алдынан карағандағы көрінісі.
1 Меаінз асиМісич ехіегпиз
Естудің сыртқы өтісі
Наружпый слуховой проход
2 Аигіз іпесііа
Ортаңғы құлақ
Среднееухо
3 Уе^ІіЬиІиш аигіз ііііегпі
Ішкі қулақтын кІреберісі
Преддверие внутрсннего уха
4 Пиеііі', 'іешісігсиіагеч
Жартылайдөңгелектік түтіктер
Полукружные протоки
5 Раг5 хеМіЬиІагі* (пег¥и$
үезііЬиІососһІеагіз)
Кіреберістік бөлік (кіреберіс-
ұлулық жүйкенін)
Преддверная часть (преддверно-
улиткового нерва)
6 №гұи8\е*іііЬиІі>еоеһІеагіч(\ІІІ)
Кіреберіс-ұлулық жүйке (VIII)
Прсддверно-улитковый нерв (УІІГ)
7 Рагя сосһіеагь
Ұлулық бөлік
Улитковая часть
8 І)исіи5 сосһіеагіч
Ұлулық түтік
Улитковый проток
9 АцгІ5 ігНегпа
Ішкі құлақ
Внутреннее ухо
10 Тиһа аінійіуа
Есту түтігі
Слуховая труба
11 Оззісиіа аийііиз [ашШогіа)
Есту сүйекшелері
Слуховые косточки
12 МетЬгапа іутрапі
Дабылдық жарғақ
Барабаниая перепонка
73 - сурет. Тілжүтқыншактык, кезбе жәпе тіластылық жүйкелер
мен олардын гармакгары. Оң жақтан қараі андаі ы корінісі.
Төменгі жақсүйектін оң жақіык жартысы мен мойынның
бегкей бүлшықеттері алынған.
1 »егүн8 £Іо!і*іорһагуп£еи$ (|Х) 8 МегұиБ уа£Н8 (X)
Тілжұткыншактық жүйке (IX) Языкоглоючный нсрв (IX) Кезбе жүйке (X) Блуждаюпіий нсрв (X)
2 Агіегіа сагоіік ехіегпа Үйқылык сыріқы артсрия Наружная сонная артерия 9 Ггипсіь хутраіһісив Симпатнкалық сабау Симпатичеекий ствол
3 Агісгіа Ііп^иаііх Тілдік артерия Язычная артсрия 10 Агіегіа сагоіі» іпіегпа Ұйқылық ішкі артерия Внутренняя сонная артерия
4 ІМсгти» Һур0^І088Ң8 (XII) Тіластылық жүйкс (XII) Подьязычный нерв (XII) 11 Мегұі сагоіісі іпіегпі Ұйқылық сыртқы жүйкелср Наружные сонные нсрвы
5 СІопшз сагоіісит Үйқылық шумак Сонный гломус 12 Сап£І. іпГегіиз пегүих хаці Ксзбе жүйкенің төменгі түйіні Нижпий узел блуждающего
6 Агіегіа сагоіі» соішпнпіз / нерва
Ұіікылык жалпы артерия Обіцая сонная артерия 13 ІЧегүиа сагоіісиз іп(сгпц!і Ұйкылық ііпкі жүйке
7 Хегұнк сапііасиз сегүісаііз Внутренний сопный нерв
мірегіог Жүректік мойындык жоғарғы жүйке 14 Ріехик сагоііси8 іпІегпи$ Ұйкылық ішкі орім Внутреннее сонное сплстснис
Верхний иіейный сердечный
нерв
74 - сурет. Мойын анмағында және кеуде қуысыпдагы кезбе жүйкелер.
Алдынан карағандагы корінісі. Үйқылық артернялар,
мойындырықтық және басқа да веналар алынған.
1 ГСегүнз үа£іі8 зіпізіег (X)
Кезбе сол жақтык жүйке (X)
Левый блуждающий нерв (X)
2 Хегүн» Һуро£іо88и8 (XII)
Тіластылык жүйке (ХП)
Подьязычный нерв (XII)
3 Хегүнв Іагуіщеи* чирегіог 8ІпІ8(ег
Комейлік жоғарғы сол жақтық
жүйке
Левый верхний гортанный нерв
4 Хегун8 сапііасич сегүісаііз
знрегіог
Жүректік мойындық жоғарғы
жүйке
Верхний шейный сердечный
нерв
5 Ьагунх
Көмей
1 'ортань
6 Хетүіь сапііасіі8 внрегіог 8ІпІ8Іег
Жүректік жоғарғы сол жақтык
жүйке
Левый верхний сердсчный нерв
7 (Лагніиіа гһугоіііеа
ҚалқапшатәріздІ без
Щитовндная жслсза
8 Ггипсич 8утраіһіси8
Симнатикалық сабау
Симпатичсский ствол
9 Яатн8 сагсііасич іпГегіог ыпКіег
Жүректік гомеіп і сол жактық
іармак
Левая нижняя сердечная ветвь
10 1Чегуи81агун£еи8 іпГегіог 8ІпІ8іег
Көмейлік төменгі сол жақтык
жүйкс
Левый нижний гортанный нерв
11 Агіегіа сагоііч соттипІ8 8ІпІ81ег
Ұйқылык жалпы сол жактык
артсрия
Левая общая сонная артерия
12 Агси8 аогіае
Қолқаның догасы
Дуга аорты
13 Тгипси8 риіпіопаііч
Өкпслік сабау
Легочный ствол
14 Уепа сата 8ирегіог
Қуыстық жоғарғы вена
Верхняя полая вена
15 Тгипсиз Ьгасһіосерһаіісих
Иық-бастық сабау
Плечеголовной ствол
16 Агіегіа зиЬсІахіа дехіег
Бұғанаастылық оң жактык
артерия
Правая подключичная артерия
17 Тгасһеа
Ксңірдек
Трахея
18 Хегхи* іагуіщеич вирегіог ііехіег
Көмейлік жоғарғы оң жақтық
жүйке
Правый верхний гортанный нсрв
19 Р1ехи8 Ьгасһіаііч
Иықтык орім
Плечевое сплетение
20 Мизси1и8 8саІепи8 апіегіог
Сатылык алдыңғы бұлнықет
Передняя лсстничная мыпіца
21 Михсиіих 8саІепи8 шеіііііч
Сатылық ортаңгы бұлшыкет
Средңяя лестничная мыппіа
22 Хегұив уа£іі8 дехіег (X)
Кезбе оң жақтық жүйке (X)
Правый блуждающий нерв (X)
23 Мизсиһіз (һугоһуоійеи^
Қалқаншатіластылық бұлшықет
Щитоподъязычная мышпа
24 Хегти* Іагуіщеи* вирегіог сіехіег
Көмейлік жоғарғы оң жақтык
жүйке
Правый верхний гортанный нсрв
25 Хегүик зиЫііщиаІіз йехіег
Тіластылық оң жактық жүйке
Правый подъязычный нерв
75 - сурет. Кезбе жүіікелердің кеуделік және іпп ік бөлімдсрі.
Алдынан караі андағы көрінісі.
1 Хегұи8 уа^их 8ІпІ8іег (X) 9 Ваші §а8ігісі аніегіоге8
2 Кезбе сол жақтық жүйке (X) Левый блуждающий нерв (X) Тгасһеа 10 Асқазандық алдыиғы гармақтар Передние желудочные ветви ХегүІ Іпіегсо8іа1е8
3 Ксңірлск Трахея Агсн» аогіае 11 Қабырғаралық жүйкслер Межрсберные нервы Тгипси8 8упіра1һіси8 (Іехіег
4 Қолқаның доғасы Дуга аорты Хегүия 1агуп§ен8 геснггенк 12 Симпатикалық оң жақтық сабау Правый симпагический ствол Вгопсһи8 ргіпсіра1І8 (Іехіег
8ІПІ8ІСГ Көмейлік қайырылма сол жақтық жүйке 13 Басты оң жактық бронх Правый главный бронх Агіегіа чііініэүіз гіехіег
5 Левый возвратный гортанный нерв ВгОПсҺп8 ргІПСІра]І8 8ІПІ8<еГ Бұғанааетылық оң жақтык артерия Правая подключичная артерия
Сол жақтық басты бронх 14 Мегуик 1агуп§еи8 гесиггеп8
6 Лсвый главный бронх » ТГНПСН8 8уПіраіҺІСП8 8ІПІ5ІеГ (Іехіег Комейлік қайырылма оң жактық
7 Сол жақтык симпатикалық сабау Левый симпатический ствол Рагв гіе8сеп(іеп8 аогіае 15 жүйке Правый возвратный горганный нерв Хегсив ұа§и8 гісхіег (X)
8 Қолқанын төмендеген бөлігі Нисходяшая часть аорты Р1ехи8 е8орһа§еи8 Өнеш і ік өрім Пищеводное сплетение Кезбе оң жақтық жүйкс (X) Правый блуждаюший нерв (X)
76 - сурет. Адам денесінін сегменттік жүйкеленуінін проекциясы.
А ~ алдынан қарагандағы көрінісі.
8е§теп(ит сегуісаІеяС^-С^
С -С -- мойындық сегменттер
С^-С^ - ІІІСЙНЫС ссгмснты
8е§шепіа Іһогасісае Тһ -Тһ 2
Тһ, -Тһ , - кеуделік сегменттер
ТҺрТҺ^- грудныс ссгмснты
Ә - артынан қарагандағы көрінісі
8е§тепіит Штһагае Ц-Ц
Ь -Ь - бслдік сегменттер
Ц-Ц - поясничные сегменты
8е§тепйіт часгаіае 8,-85
8^-8^ - сегізкөздік сегменттер
8 -85- крестцовые сегменты
77 - сурет. Жұлындык жүйкелердін арткы тармактары.
Артынан карагандаіы көрінісі.
1
2
3
4
5
6
7
8
Хегұих оссірііаііз тарг
Шү йдслік үлкен жүйке
Большой затылочный нерв
Мнксиіи» гесіиа сарйіч
розіегіог ма]ог
Бастың тік артқы үлкен
бұлшықеті
Задняя большая прямая мышца
головы
Негүцк оссірііаік пііпог
Шүйделік кіші жүйкс
Малый затылочный нерв
Каіпі сіогчаіеь пегсі (һогасісі
Кеуделік жүЙкелердің арткы
гармактары
Задние ветви грудных нсрвов
Миксиіиз Іоп^інчігпнч
Аса ұзын бүлшыкеі
Длиннейшая мышпа
№гуи8 сиіапеих Ьгасһіі
һИегаІҺ зирегіог (тегущ
ахі11агі8-тан)
Иықтың жоғарғы латералдық
терілік жүйкесі (қолтықтық
жүйкеден)
Верхний латеральный кожный
нерв нлеча (от гтодмышечиого
нерва)
№гүи$ сіиапеих һгасһіі
ровіегіог (пегұиз гайіаіһ-тан)
Иықтың артқы терілік жүйкесі
(кар жілІктІк жүйксден)
Задний кожный нерв илеча
(лучевого нерва)
ГСегұиз сіИапеих һгасһіі
іпеіІіаІБ
Иықтың терілік медиалдық
жүйкесі
Медиальный кожиый нерв плсча
9 Хп.сіипіипі іпГегіогся (гаті
гіогзаіея пегұі ІитЬаІіит-неіі)
БөксснІң төмснгі жүйкелері
(белдік жүйкелсрдің арткы
тармақтарыиаи)
Нижние нервы ягодиц (от задних
вствсй поясничных нервов)
10 Ми$си1и$ ^ІіИсиь іпахіпііи
Бөкселік үлкеи бүлиықст
Болыная ягодичная мышңа
11 Хегхі сіиніипі тегііі(гаті гіог
хаіе* пегті $асгаІіит-нен)
Бөксснің ортаңгы тармақтары
(сегізкөздік жүйкелердің арткы
тармақтарынан)
Среднне ветви ягодиң(от задних
вствсй крестцовых нервов)
12 Паті ііогхаіех пегті Іитһаііит
Белдік жүйкслсрдің арткы
тармақтары
Заднис встви поясиичных нсрвов
13 Мизсиіиз Іаііххіпіих ііог.чі
Арқанын аса жалпақ бұлшықе гі
Широчайшая мышііа спины
14 Мичсиһіх (Іеііоніеих
ДельтатәрІзді бұлшыкеі
Дельтовидная мышца
15 Папіиз сиһіпеііх Іаіегаііх (гапіі
ііогхаіех пегүі Іһогасісогитіі
ит-нен)
Терілік латералдық тармақ
(кеудслік жүйкелердің артқы
тармактарынан)
Латеральная кожная ветвь (от
задних ветвей ірудных нсрвов)
1
16 Папшз сиіапеи$ Іа1егаІім(іапіі
ііогьаіе* пегүі сегуісаііит-нен)
Тсрілік латералдық тармақ
(мойындық жүйкелердің арткы
тармактарыиан)
Латсралыіая кожная ветвь(от
задннх ветвсй шейных нсрвов)
17 Мег¥іі$ аигісиіагіа та^пив
Құлақтық үлкен жуйке
Большой ушной нерв
18 №гүи$ оссірііаііз пііпог
Шү ЙДСЛІК кіші жүйкс
Малый затылочный нерв
78 - сурет. Мойындык орімніц түзілу үлгісі.
Алдынан карағандағы көрінісі.
1 Каті апіегіогез пегуі сегүісаіек
с5-с8
С5-Ср мойындык жұлындьіқ
жүйкелердің алдышы тармақтары
Передние ветви шейных
спинномозговых нервов С -С8
2 Агіегіа ұегіеЬгаІіз
Омырткалық артерия
Позвоночная артерня
3 Агіегіа зиһсіаүіа
Бұғанаастылык артерия
Подключнчная артерия
4 СІаүісиІа
Бұғана
Ключица
5 РІехнч һгасһіаііч
Иықтық өрім
Плечевое снлетение
6 РІехия сегүісаііа
Мойындық ерім
Шейное сплетение
7 Каті апіегіогез пегуі сегсісаіез
сгс4
С,-С4 мойындық жұлындық
жүйкелердің алдыңғы тармақтары
Передние ветви шейных
спинномозговых нервов СдС^
79 - сурет. Монындык орім, көкетіік жүііке. Сол жақтан қарағандагы
көрінісі. Мойыппыц беіксіі бүліпықеттері меп мойыпдырықі ық
ііпкі сол жакгык вепа алынтан
I Үена ]ицн1агІ8 іпіегпа
Мойындырықтык ішкі всна
Внутреняяя ярсмная вена
2 Мегтиз ассехчогіих (XI)
Қосымша жүйке (XI)
Добавочный нсрв (XI)
3 Михсиіііх МегпосІейІогпаМоісІещ
Тос-бұғана-емізіктік бұлшықет
Грудино-ключично-сосцевидная
мышца
4 Хегұиз оссірйаііч тіног
Шүйделік кіші жүйке
Малый затылочный нерв
5 Тгипсі ріехиз сегүісаііі;
Мойындық өрімнің сабаулары
Стволы шейиого сплетения
6 Капіі піихсіііагех
Бұлиіыкеттік тармақтар
Мышечцые вегви
7 Мегұиз рһгепіснз
Көкеттік жұйке
Диафрагмальный нсрв
8 РІехи^ һгасһіаІҚ
Иықтык орім
Плечевое сплетснис
9 Михсиіи.х $са1епик апіегіог
Сатылық алдыңіы бұлцықст
Передняя лестничная мышца'
10 АіТегіа міһсіасіа
Бұғанаастылык артерия
Подключичная артерия
11 Хегүия хііргассариіагі'»
Жауырыиүстілік жұйкс
Надлопаточный нсрв
12 Сіаүісиіа
Бүғапа
Ключица
13 Агіегіа ітапаүегаа соііі [ссгтісія]
Мойыннын көлденең артериясы
Попсрсчная артсрия шеи
14 Тгипси^ Іһугосегуіса1І5
Қалканша-мойындық сабау
ІЦитошейный ствол
15 Агіегіа үегіеһгаіһ
Омыртқалық артерия
Позвоночная артерия
16 Агіегіа сагоііх сопіпніпіх
Үйқылык жалпы артерия
Общая сонная артерия
17 Агіегіа а8сепг1еп$
Жоғарылаған артерня
Восходяшая артерия
18 ІЧегтиа ұа^их (X)
Ксзбс жүйке (X)
Блуждаюший нерв (X)
19 Агіегіа (һугоігіеа яирегіог
Қалқаншаторізді жоғарғы
артерия
Верхняя щитовидная артерия
20 О$ һуоіііеипі
Тіластылық сұйск
Подъязычная кость
21 1Чегүи$ чиһІііщиаІБ
Тіластылық жуйкс
Подъязычный нерв
22 СИапііііІа хиһпіаінііһиіагіх
Томенгі жаксүйскастылық без
Поднижнечелюстная железа
13
80 - сурет. Мойындык орімпін беткей (терілік) жүйкелері. Сол жактаіі
карағандагы крінісі. Мойынныц іеріасгылық бүлшыкеті мен
мойып.іык іііаіі п.ір іын беткей табақшасы.
I Хегұіь ангісніагіч гнарінь
Құлакіык үлкен жүйкс
Болыпой ушной нерв
2 Хегүиз оссірііаІІ» шіпог
Шүйделік кіпіі жүйкс
Малый затылочный нерв
3 і\егүиа оссірйаііз та]ог
Шү йделік үлксн жүйкс
Болыиой чатылочный нерв
4 Негуиз ассекзогіия (XI)
Қосымніа жүйке (XI)
Добавочный нерв (XI)
5 Мегүиз киһсіаүіиз
Бүіанаастылық жүйкс
I Іодключичпый нерв
6 Сіахісиіа
Бүғана *
Ключица
7 \епа ігапвұегза соііі
Мойынның колденец венасы
Поперечная вена шеи
8 Мегтиз (гапзүетзи* соііі
Мойынның колденец жүйкесі
ІІоперечпый нерв шеи
9 Мизсиіиз кіегпосіеігіопіа^іоігіеи*;
'Гос-бүғана-еміііктік бүлшықст
Грудино-ключично-сосііевидная
мышца
10 Агси$ тепози$ ]и£иІі
Мойындырықтық всналық дога
Яремная венозная дуі а
II Уепа ]и£иІагІ8 апіегіог
Мойындырықтық алдыңғы вена
Передняя яремная вена
12 Уепа (іщиіагіч ехіегпа
Мойындырықтык сыртқы вена
Наружная яремпая вена
13 Үепа (асіаіів
Бсттік вена
Лицевая вена
14 Уепа іеІгопіапгііЬиІагііі
Төменгі жақсүйекартылык вена
Занижиечеліостная всна
15 Успа аигісиіагік рокіегіог
Құлақтық арткы вена
Задняя ушная всна
I
81 - сурет. Мойыидык орімпін кұры.іу үлгісі. А.ідынан
караіандаіі.і корінісі.
1
2
3
4
5
6
7
8
Агіегіа үегіеЬгаІІ!;
Омыртқалық артерия
Позвоночная артсрия
(іап^Ііоп сегсісаіе шеіііиіп
Мойындық оріаңғы түйін
Срсдний шсйный узсл
Гғиіісіь хуіпраіһісих
Симнатикалык сабау
Симпатичсский ствол
Сап^Ііоп сегуісоіһогасісиіп
(зіеііаіит)
Мойынксудслік (жұлдыздық)
түйін
Шейногрудной (звезлчатый)
узсл
Тгипсих аирегіог ріехнч
Ьгасһіаіһ
Иықтық орімнің жоғарғы
сабауы
Всрхний ствол плечсвого
сплетения
Ггипсіь іпсіііш; ріехііь Ьгаеһіаііз
Иықтық өрімнің ортаңғы сабауы
Средний ствол плечевого
сплстения
Тгипсия іпГегіог ріехнх Ьгасһіаіь
Иыктық орімиіп төмепгі сабауы
Иижний ствол плсчсвого
сплетения
Тгипеих іһугосегүісаііз
Қалқанша-мойындық сабау
Щитошейный ствол
9 Агіегіа зиЬсІахіа мпШег
Буганастылық сол жақтық
артсрия
Левая подключичная артерия
10 Хегміч рһгепісиз кіпікіег
КөксттІк сол жақтык жүйкс
Левый диафрагмальный нерв
11 Агіегіа сагоііч соштипіз зіпізісг
Ұйқылық жалпы сол жақтық
артерия
Левая обшая сонная артерия
12 Тгипсиз Ьгасһіосерһаіісик
Иык-бастық сабау
Плсчсголовной ствол
13 ^егүиз рһгепісиз ііехіег
Көкеттік оп жакіық жүйке
Правый диафрагмальный нсрв
14 Агіегіа іһогасіса іпіегпа
КеуделІк ішкі артерия
Внутренняя грудная артсрня
15 Соаіа ргііпа (I)
БірІнші қабырға
Первое ребро
16 Ап$а виһсіаұіа
Бұғанаастылық ілмск
Подключичная петля
17 Ріехик Ьгасһіаіі»
Иықтық өрім
1 ілечевое сплетение
18 Мизсиіиз $еа]сіш$ аіпсгіог
Сатылық алдынғы бүлшықет
Передняя лестничная мышца
82 - сурет. Иыкгык өрім мен онын іармакіарьі. Л.цынан караі ан.іагы
корінісі. Бүіана, бұғанаастылық аргерия мен вена а.іыніан. кеуле.іік
ү.ікен бүлшықет кесі.ііп. меіиа.ііык жакка карай іаріы.ііан.
1 Ріехи» сегүісаіі»
Мойындьіқ өрім
Шейпое сплетеиие
2 №гүіі$ үа§іі5 (X)
Кезбе жүйке (X)
Блуждающий нерв (X)
3 Агіегіа сагоіі» сотішіпіз
Ұйқылық жалпы артерия
Общая сонная артерия
4 Ріехиз Ьгасһіаік
Иықтық орім
Плечевое сплетеиие
5 Сіаұісиіа
Бұіана
Ключипа
6 Уепа зиЬсІаүіа
Бұғанаастылық вепасы /
Подключичная всна
7 Созіа ргіта (1)
Бірінші қабырқа
Первос рсбро
8 Мизсиіиз ресІогаІҚ та]ог
Кеуделік үлкен бұлшықег
Большая грудная мышца
9 Хегуи^ ресіогаііь піеіііаііч
Кеуделік мсдиалдық жүйке
Медиальный грудной нсрв
10 Хегұик іһогасіспч 1оп§из
Ксудслік ұзын жүйке
Длинный грудной нерв
11 Хегүі іпіегсозіоЬгасһіаІез
Қабырғааралык-иЫқтық жүйкслср
Межреберно плечевые нервы
12 Ғазс. іпеіііаііч
Медиалдық буда
Медиальный пучок
13 Ға$с. Іаіегаіһ
Латералдық буда
Латеральный пучок
14 Агіегіа ахШагіз
Қолтықтық артерия
Подмышечная артерия
15 Агіегіа міһсіасіа
Бұғанаастылық артерия
Подключичная артерия
16 Хегуиз рһгепісиз
Көкеттік жүйке
Диафрагмальный нерв
17 Ми$сиІиз чсаіеппч апіегіог
Сатылық алдыңғы бұлшыкет
Псрсдняя лестничная мыіппа
1
83 - сурет. Иықтык орімнік ұзын тармактарынын коллы
жүйкелендіру үлгісі.
А - алдынан карағандағы көрінісі
I
2
3
4
5
6
1
2
Мсгүі (һогасісі
Ксуделік жүйкелср
Грудные нервы
Аегуич сн(апеи$ Ьгасһіі тейіаіів
Иыктың терілік медиалдық
жүйкесі
Медиальный кожный нерв плеча
\ег\ич сиіапеик апіеһгасһіі
пнчііаііч
Білсктің терілік мсдиалдық
жүйкесі
Медиальный кожпый нерв
предплсчья
Каішіһ раІшагЬ п. иіпагін
Шынтақтық жүйкенің
алакандық тармағы
Ладонная ветвь локтевого нерва
Паши$ раііпагіч п. пкчііапі
Орталық жүйкенің алакандык
тармағы
Ладонная вствь срединного нсрва
Каіпич $ирегПсіа1і$ п. гаШаІіз
Қар жіліктік жүйкенің беткей
тармағы
Поверхностная ветвь лучевого
нерва
Ә - артынан қарагандағы көрінісі
ГСегұі зиргасіаүісиіагеа
Бұғанаүстілік нервтер
Надключнчные нервы
\егхш сШапеич һгасһіі
Іаіегаіін чирегіог (пегуи»
ахіііагһ-тен)
Иыкгын жоғарғы латералдық
терілік жүйкесі (қолтықтық
жұйкеден)
Верхний латеральный кожный
нерв плсча (от подмышечного
нерва)
7 №егүи$ сиіапеич апІеЬгасһіі
Іаісгаііз
Білсктің терілік латералдық
жүйкесІ
Латеральный кожный нерв
предплечья
8 ^егұиа сиіапеиз Ьгасһіі
Іаіегаііч іпГегіог (петүик
гайіаііч-тап)
Иықтың төмені і латералдық
терілік жүйкссі (кар жіліктік
жүйкеден)
Нижний латеральный кожный
нерв плеча (от лучевоі о нерва)
9 ГСегұиз сиіапеиа Ьгасһіі
ІаіегаЙ!» $ирегіог (пегуиз
ахіііагіч-тен)
Иыктың жоғарғы латералдық
терілік жүйкесі (қолтықтық
жүйкеден)
Верхннй латеральный кожный
нерв плеча (от подмышечного
нерва)
10 \егуі $иргас]ауіси1аге<>
Бұғанаүстілік жүйкелер
Надключичные нервы
3 Аегұи*. сиіапеив Ьгасһіі
Іаіегаіі» іпГегіог (тіегүи^
гагііаіік-тан)
Иықтың төмснгі латералдық
тсрілік жүйкесі (қар жіліктік
жүйкеден)
Нижпий латеральный кожный
нерв плеча (от лучевого нерва)
I
9
4 \егтич спіапеич Ьгасһіі
Іаісгаіі» розіегіог (пегүиз
гагііаііз-тан)
Иықтың арткы латералдык
терілік жүйкесІ (қар жіліктік
жүйкеден)
Нижиий латеральный кожный
нерв плеча (от лучевого нерва)
5 Каіпич мірегПсіаІіч п. гасііаііз
Қар жіліктік жүйкенің беткей
тармағы
Поверхностная вствь лучсвого
нсрва
6 капшч еіогчаіің п. ніпагіч
Шынтақтық жүйкснің сырткы
тармағы
Тыльная ветвь локтевого нерва
7 Мегтиз сиіапеич апІеЬгасһіі
іпеіііаіі*
Білсктің тсрілік мсдиалдық
жүйкесі
Медиальный кожный нерв
прсдплсчья
8 \сгуііч сиіапеич Ьгасһіі
іпейіаіһ
Иықтың тсрілік медиалдық
жүйкесі
Медиалыіый кожный нерв илеча
9 Капшч си1апеи*> Іаіегаііч |\ег\і
ііНегсо<>1аІеч|
Терілік латералдық тармак
[кабыргаралық жүйкелер]
Латеральная кожная ветвь
[Межреберные нервы]
84
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
II
12
13
14
- сурет. Иықтық орімиіц үзып гармақтары. Алдыңғы-медиалдык
жағынан қарағандагы коріиісі. Үлкен және кіші кеуделік
бұлшықегтер кееіліп, алынған.
Ға$с. Іаіегаііз
Латералдык буда
Латсральньгй пучок
Ғазс. розіегіог
Артқы буда
Задний пучок
Ғачс. іпсчііаііч
Медиалдық буда
Медиальный пучок
Агіегіа ахіііагһ
Қолтыктық артерия
Подмышечная артерия
\егміч $иһ$сариІагі$
Жауырыпастылық жүйке
Подлопаточный нерв
Мнзсиінз чііһчсарпіагі'»
Жауырынастылық бұлшыкегі
Подлопаточная мышца
Агіегіа міЬ^сариІагіч
Жауырынастылық артерия
Подлопаточная артерия
Агіегіа сігситПеха зсариіае
Жауырынды айналатын артерия
Артерия, огибаюшая лонатку
\егмі5 (һогасоіІогчаІА
Кеудеаркалық жүйке
Г рудоспинной нерв
Агіегіа (һогасойогчаііч
Кеуде-арқалык артсрия
Грудосиинная артерия
Мнзсиіия Іаі іччігпіі!ч ііогЛ
Арқаның аса жалпак бұлшықеті
Широчайшая мышца спнны
\егуич сиіапеич һгасһіі тейіаііч
Иықтың терілік медиалдық
жұйкесі
Медиалыіый кожный нсрв плеча
\егуііч гайіаііч
Қар жіліктік жүйке
Лучевой нерв
Агіегіа ргоГипгіа һгасһіі
Иыктық терең артерия
Глубокая артерия плеча
15 Мичсиііь ігісерл Ьгасһіі
Иықтың үшбасты бұлшықсіі
Трехглавая мышца плеча
16 ГСегүиз иіпагі»
Шынтақтық жүйке
Локтевой нерв
17 Хегтиз сиіапсиз апіеһгасһіі
шегііаііз
Білектіи терілік медиалдық
жүйкесі
Мсдиальный кожный перв
предплечья
18 Ерісошіуіиз теіііаіһ
Медналдык айдаршықүсті
Медиальный надмышелок
19 Мегүиз сиіапеиз апіеһгасһіі
Іаіегаіі»
Білектің терілік латералдык
жүйкесі
Латеральиый кожный нерв
прсдплечья
20 Мизсиіик Ьісерч һгасһіі
Иықтың екі басты бұлшыкеті
Двуглавая мышца плеча
21 Агіегіа соііаіегаііч иіпат
зирегіог
Жанама шынтақтық жоғарғы
артерия
Верхияя локтевая
коллатеральная артерия
22 Хегүиа тейіапи»
Орталық нерв
Срединный нерв
23 Агіегіа һгасһіаііз
Иыктық артерия
Плечевая артерия
24 Ми$сиІиз согасоһгасһіаііч
Құстұмсық-иықтык бұлшықет
Клювовидно-плечевая мышна
25 Ми$сиІиз ресіогаііч та]ог
Кеуделік үлкен бұлпықет
Большая грудная мышца
26 №егуи$ ахіііагія
Қолтык жүйке
Подмьішечный нерв
27 ^егеиз іпичсніосіііапеші
Бұлшыкет-терілік жүйке
Мышечно кожный нерв
28 Ми$си1и$ ііейоійеич
Дельтатәрізді бұлшықет
Дельтовидная мышца
29 Ми$сиІи$ ресіогаііз пііпог
Кеуделік кіші бұлпықеті
Малая грудная мышца
30 Кати$ іісііоііісші (агіегіа
ІһогасоасготіаІі$-тен)
Дельтатәрізді тармақ (кеуде-
иықтык өсінділік артериясынан)
Дельтовидная ветвь (от
грудоакромиальной артерии)
31 Агіегіа 1һогасоасготіаІі$
Кеуде-иықтык өсіиділік артерия
Грудоакромиальиая артерия
85 - сурет. Он жақтык иыкіын медиалдық жүлгедегі ор галық және
шянтакдык жүнкелер. Медиалдык жағынан карагандағы көрінісі.
1 Ми$сиІи$ $иһ$сари1агі$
Жауырынастылық бұлшықеті
Подлонаточная мышца
2 Миасиінз іегез піа]ог
Үлкен дөңгелек бұлпықет
Большая круглая мышца
3 Агіегіа сігснпіЙеха $сари!ае
Жауырынды айналатын артерия
Артерия, огибающая лопатку
4 №гуи$ гпегііапиз
Орталык жүйелер .
Срединный нерв
5 Агіегіа Ьгасһіаій
Иықтық артерия
Плечевая артерия
6 \'егүи$ иіпагіч
Шынтақтық жұйке
Локтевой нерв
7 Агіегіа соііаіегаіи иІпагі$
кирегіог
Жанама шыитақтық жоғарғы
артсрия
Верхняя локтевая
коллатеральная артерия
8 Ми$сн1и$ (тісер$ Ьгасһіі
Иықтың үшбасты бүлшықеті
Трехглавая мышца плеча
9 Агіегіа соІІаіегаІі$ иіиагіз
іпГегіог
Жанама пынтақтық төменгі
артерия
Нижняя локтсвая
коллатеральная артерия
Ю Ерісош1у]и$ ше(1іа]і$
Медиалдық айдаршықүсті
Медиальный надмышелок
11 Аропеиго$і$ ш. Вісірйіз Ьгасһіі
(аропеиго$і$ Ьісірі(:а1і$|
Иықтың екібасты бұлшықетінің
апоневрозы
Апоневроз двуглавой мышцы
плеча
12 Ми$си1и$ Ьгасһіога(1іа]і$
Иыккәріжіліктік бұлшыкет
Плсчелучевая мышца
13 Ми$сиіи$ Ьісер$ Ьгасһіі
Иыктың екібасты бұлшықеті
Двуглавая мышца плеча
14 Ми$сиШ$ (ІеКоііктіь
Дельтатәрізді бұлшықет
Дельтовндиая мышца
15 Еа$с. ]а(ега]і$ р!ехи$ ЬгасһіаІі$
Иықтьіқ орімнің латералдьіқ
будасы
Латеральный пучок плечевого
сплетения
16 №егүи$ ахі]]агі$
Қолтық жүйке
Подмышечный нерв
17 Га$с. іпеіііаіһ р]ехи$ ЬгасһіаІі$
Иықтық орімнің медиалдьіқ
будасы
Медиальный пучок плечевого
снлетения
18 Ға$с. рояіегіог р]ехи$ һгасһіа]і$
Иықтық өрімнің артқы будасы
Задний пучок плечевого
сплетения
86 - сурет. Оң жақтык білек аймагындағы орталык, ніянтактық және қар
жіліктік жүйкелер, қар жіліктік және иынтактық артериялар. Алдынан
қарағандагы көрінісі. Саусакгарды бүгетін беткей бұпіплкеі.
білезікгі бүгетін қар жіліктік бұлпыкет, алақандьіқ ұзын
бұіпв.ікег пен дөңгелек пронатор алынған.
1 Ерісопііуіиіі іпеіііаіія
Медиалдық айдарпықүсті
Медиальный надмыщелок
2 Мизсиіиз һгасһіаііч
Иықтық бұлшықет
Плечевая мышца
3 Мегуң$ піесііапиз
Орталық жүйке
Срединный нерв
4 Миясиіич Лехог сагрі иіпагіч
Білезікті бүгетіи ііынтақтық
бұдшықет
Локтевой сгибатсль запястья
5 'Уегуи* иіпагһ
Шынтақтық жүйке
Локтевой иерв
6 Агіегіае иіпагіч
Шынтақтық артерия
Локтевая артерня
7 Ми$си1и$ Лехог ііщііогиіп
ргоГшкІих
Саусақтарды бүгетін терең
бұлшықет
Глубокий сгибатель пальцев
8 Геікііпе^ іпи$сиІі Лехогіз
ііщііогиіп хирегПсіаІі
Саусақтарды бүгетіи беткей
бүлиыкеттердің сіңірлері
Сухожилия поверхностиых
сгибателей пальцев
9 Геікіо іпичсиіич Лехогіз сагрі
гаіііаіі^
Саусақтарды бүгетін қар
жіліктік бұлшықеттің сіңірі
Сухожилне лучевого сгибателя
пальцев
10 Ми$сиІи$ Лехог роііісік Іопщі*
Бас бармақты бүгетіи ұзын
бұлшықет
Длииный сгибатель большого
пальца кисти
11 Агіегіа гаіііаіһ
Қар жіліктік артерия
Лучевая артерия
12 ІЧегұив гайіаііч
Қар жіліктік жүйке
Лучевой нерв
13 Агіегіа іпіегоччеа апіегіог
Сүйекаралық алдыңғы артерия
Передняя межкостная артерия
14 \'егүи!> іпіегоччеич |апіеһгасһіі|
апіегіог
Сүйекаралық алдыңғы жүйкс
[білектің]
Передний межкостный нерв
[предплечья]
15 Мимсиіііч һгасіііогаіііаііч
Иыққар жіліктік бұлшықет
Плечелучевая мыщца
16 Агіегіа гесиггеп$ гасііаііз
Қар жіліктік қайырылма артерия
Лучевая возвратная артерия
17 Агіегіа һі асһіаІі$
Иыктық артерия
Плечевая артерия
1
87 - сурет. Оң жақтык кол басының алақандык бетіндегі орталық және
шынтақтьіқ жүйкелердін тармақтары. Алдынан қарағандағы корінісі.
Алақандьіқ апоневроз алыпган.
I
2
3
4
5
6
7
8
Мегуня иіпагһ
Шынтақгық жүйке
Локтевой нерв
Агіегіае нінагіз
Шынтақтық артерия
Локтевая артерия
Капіик раігпагіч п. иіпагіч
Шынтақтық жүйкенін
алақандық тармағы
Ладонная ветвь локтсвого нерва
Кагшь' ргоҒшиІич пегүцз иіпагіз
Шынтактық жүйкеніц терең
тармағы
Глубокая ветвь локтевого нерва
Вапінз мірегГісіаІҺ пегсих
иіпагк
Шынтақтық жүйкенің беткей
тармағы
Поверхностная ветвь локтевого
нерва
Аегұі (Іщііаіеь раІпіаге$
соіипіипез
Саусақтық алақандық жалпы
жүйкелср
Обшие ладонные пальцевые
нервы
Ми$си]и$ Лехог <1І£Йі пііпіпіі
Ьгеуіз
Шынащақты бүгетін қысқа
бұлшыкет
Короткий сгибатель мизиица
Агіегіае іІЩйаІеч раіпіагез
сопішипез
Саусактық алақандык жалпы
артериялар
Общие ладонные пальцевые
артерии
9 Тешііпек пиіхсіііі Пехогія
(Іі^ііогипі мірегГісіаІі
Саусақтарды бүгетін беткей
бұлііыкеттердің сіңірлері
Сухожилия поверхностных
сгибателей пальцсв
10 Аегхі (Іі^ііаіеч раіпіагез ргоргіі
Саусақтык алақандық
меишікті жүйкелср
Собственныс ладонңые
пальцевые нервы
11 Мизсиіиз Пехог роІИсік Ьгсуіз
Бас бармақты бүгетін қысқа
бұлшыкет
Короткий сгибатель большого
пальца кисти
12 Ми$сиіи$ аһйисіог роііісіч
Бас бармақты сыртқа әкететін
бұлшыкет
Мышца, отводящая большой
палец кисти
13 Капіик раітагік п. піейіапі
Орталық жүйкеиің алақандық
тармағы
Ладонная ветвь срединного
иерва
14 Кеііпасиіипі Пехогппі
Бүккіпітср ұстағышы
Удерживатель сгибателя
15 Каішіч раітагів зирег(ісіа1і$
агіегіа гаіііаіһ
Қар жіліктік артсриянын
алақандық бсткей тармағы
Поверхиостная ладонная ветвь
лучевой артерии
16 Аегхич піейіапия
Орталык жүйке
Срединный нерв
20
17 Агіегіа гасііаііч
Қар жіліктік артерия
Лучевая артерия
18 Ға$сіа апіеЬгасһіі
Білектік шандыр
Фасция предплечья
19 Мизсиіиз Пехог сагрі гасііаіһ
Білезікті бүгетІн кәрі жілікіік
бүлшықст
Лучевой сгибатсль запястья
20 Міінсиіич Пехог ііі^йогіігп
5ШрегГісіаІіх
Саусақтарды бүгстін беткей
бүлшықет
Поверхностный сгибатель
пальцсв
88 - сурет. Оц жактьпс қол басынын сыртқы бетіндегі орталык
және шянтактык жұйкелсрдің тармақтары.
Артынан қараіандағы көрінісі.
1 Вегіпасиіипі ехіепчогіпп
Жазғыштардың үстағьшы
Удерживатель разгибателей
2 Капшч чирегГісіаІіх п. гаіііаііч
Қар жіліктік жүйкенің беткей
тармағы
Повсрхностная ветвь лучевого
нерва
3 Уеиа серһаііса
Қолдьің теріастылык латералдық
венасы
Латеральная подкожная вена
руки
4 \'егхі іііоііаіеч ііогчаіеч п.
гасііаііз
Қар жіліктік жүйкенің саусақтық
сыртқы жүйкелері
Тылыіые пальцевые нервы
лучсвого нерва
5 Ке(е үспоміпі ііогчаіе піапііч
Қол басыиың сыртқы веналық
торы
Тыльная венозиая сеть кисти
6 \'сгүі (Іщііаіех (Іогчаіеч
Саусақтьіқ сыртқы
жүйкелер
Тыльные пальңевые нервы
7 Капиіч (1ог$а1і$ п. иіпағіч
Шынтақтық жүйкенін сыртқы
тармағы
Тыльная ветвь локтевого нерва
8 Уепа Ьазіііса
Қолдың теріастылық медиалдьп
венасы
Медиальная подкожная вена
руки
88
89 - еурет. Шынтақтық жүіікеніц терең гармағы. Алдынан қарағандағы
корінісі. Саусақгарды бүгетін бегкей және терең
бұлииякеттердің сіңірлері.
1 Агіегіае иіпагіз 9 Мизсиіі іпіегояяеі раіпіагез
Шыптақтык артерия Локтсвая артерия Сүйекаралык алақандық бұлшыкеттер
2 №егти$ иіпагіз Ладоиные межкостныс мышңы
Шынтақтык жүйке Локтевой нерв 10 Мизсиіиз Пехог роііісіч Ьгеүік Бас бармакты бүгетіц кысқа
3 Капіи$ сагреи$ [сагра1із| раііпагіч агіегіае иіпагін Шынтақтық артерияның бұлшықет Короткий сгибатель болыпого пальца кисти
білезіктік алақандық тармағы Ладонная запястная ветвь локтсвой артерии 11 Миксиіиз аһііисіог роііісһ Бас бармакты сыртқа окетстін бұлшықст
4 Капіик аирегПсіаііз пегүиз иіпагһ Мышца, отводящая большой палсц кисти
Шынтақтык жүйкенің бетксй тармағы Поверхностная ветвь локтевого нерва / 12 Капнь раііпагіч зирегПсіаІҺ агіегіа гаШаііз Қар жіліктік артерияның алақандьіқ бетксй тармағы
5 Капіиз раіпіагіз ргойпкіин а. иіпагіз ііоверхностная ладонная ветвь лучевой артерии
Шынтақтық артерияның алақандық терең тармағы Глубокая ладонная вствь локтевой артерии 13 Капіиз сагреиз раіпіагіз агіегіа гасііаіів Қар жіліктік артерияның білезіктік алакандық тармағы
6 Кагніь ргоіиііііт пегуц» иіпагіз Шынтақтық жүйкенің терең Ладонная запястная ветвь лучевой артерии
гармағы Глубокая ветвь локтевого нерва 14 Агіегіа гасІіаІҚ Қар жіліктік артерия
7 Агсн5 раіпіягіз ргоіипйия Алақандық терең доға Глубокая ладонная дуга Лучевая артерия Мизсиіиз ргопаіог ццасігаіиз Шаршылық пронатор
8 Каші піизсиіагез Бүлшықеттік тармақтар Мышечные ветви Квадратный пронатор
10
8
9
90 - сурет. Иыкдын арткы жагындағы қар жіліктік
жүйке мен оның тармақтары.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Агіегіа ахіііагіч 10 Агіегіа соііаіегаіһ иіпагһ
Қолтықтық артерия Подмышечная артерия Ми$си]и$ іеге» піа]ог Дөңгелек үлкен бұлііықет Большая круглая мышиа іпіегіог Шынтактық жанама томенгі артерия Нижняя локтевая коллатеральная артерия
Агіегіа сігсипіЛеха іііиш ргоГиікіа Мықындык сүйекті айналатын 11 ГОегтиз иіпагік Шынтақтық жүйке Локтевой нерв
терең артерия Глубокая артерия, огибағощая позвздошную кость 12 Ерісошіуіиз Іаіегаіһ Латералдық айдарнықүсті Латеральный надмыщелок
Мизсиіиз Ігісерч һгасһіі (сариі Іоп^иіп) Иықтың үшбасты бүлшықеті (ұзын басы) Трехглавая мышца плсча (длннная головка) ; 13 ІЧегуиз сиіапеиз апіеһгасһіі Іаіегаіһ Білектің терілік латералдық жүйкссі Латеральный кожный нерв предплечья
Агіегіа һгасһіаііч Иықтық артерия Плечевая артерия \'егүи* гаЛіаІіз 14 ІЧегүик сиіапеиз апіеһгасһіі розіегіог Білектің артқы терілік жүйке Задний кожный нерв преднлечья
Қар жіліктік жүйке Лучевой нерв Кэпіі піизсиіагез 15 Агіегіа соііаіегаігі гасііаііз Жанама кар жіліктік артерия Лучевая коллатеральная артерия
Бұлшықеттік тармақтар Мышечные ветви Агіегіа соііаіегаіһ іпесііа Жанама ортаңғы артерия Средняя коллатеральная артерия 16 МизсиШв ігісерз һгасһіі (сариі Іа(егаіе) Иықтың үшбасты бүлшықеті (латералды басы) Трехглавая мышца плеча (латеральная головка)
Миясиіич (гісерч һгасһіі (сариі шеіііаіе) Иықтың үшбасты бұлшықеті 17 Агіегіа ргоГипііа һгасһіі Иыктық терең артерия Глубокая артерия плеча
(медиалдык басы) Трехглавая мышца плеча (медиальная головка) 18 МивсиШз ііеһоіііеи* Дельтатәрізді бұлшыкет Дельтовидная мышца
1
18
17
16
15
14
13
12
2
7
8
3
4
5
6
9
10
11
9/ - сурет. Қол басымың сыртында кар жіліктік жүйкеиің беткей тармаі ы
мен онын тармақтары. Артынан карағандағы көрінісі.
1 ГОегүиэ сиіапеич апіеЬгасһіі
розіегіог
Білсктің артқы терілік жүйке
Задний кожный нерв предплечья
2 \'егмі!> сиіапепч апіеЬгасһіі
Іаіегаііч
Білектің терілік латералдық
жүйкесі
Латеральный кожный нерв
предплечья
3 Кашич мірегГісіаІь п. гайіа1і$
Қар жіліктік жүйкенің беткей
тармағы
Поверхностная ветвь лучевого
нерва
4 \'егуі (1і§ИаІе$ (Іогкаіез
п. гайіаііз
Қар жіліктік жүйкенің саусактык
сыртқьі жүйкслері
Тыльные пальцевые нсрвы
лучевого нерва
5 №геі (1і§і1а]е£ (іог^аіеч п.
иіпагіч
Шынтақтық жүйкснің саусактық
сыртқы Жүйкелері
Тыльные пальцевые нсрвы
локтевого нерва
6 Кашич (іогчаііч п. иіпагһ
Шынтақтық жүйкеиің сыртқы
тармағы
Тыльная ветвь локтевого нсрва
92 - сурет. Қабырғаралық жүйкелер мен олардын тармақтары.
()н жақтан қарағандағы көрінісі. Кеуденін және ііптің
бегкеіі бүлп«>ікеггері алынған.
1 Сояіа ргіпіа (1)
Бірінші қабырға
Первое ребро
2 ТЧегуі іпіегсо^іаіе*
Қабырғааралық жүйкелер
Межреберные нсрвы
3 Кіегпнш
Төс
Грудина
4 Вапіі сікапеі апіегіогез пегүі
іпіегсозіаіез
Қабырғааралық жүнкелердін
терілік алдыңғы тармактары
Передние кожные ветви
межреберных нервов
5 Міьсиіііч ігапзуегзиз аһііопнпіч
Іштің көлденен бұлііыкеті ,
Поперечная мышца живота 1
6 \'егмі5 і Ііоһу росіач I гісы *
Мықын-құрсақастыдық жүике
Подвздошно-подчревный нсрв
7 №гүн8 міһеоМаІҺ
Қабырғаастылық жүйке
Подреберный нерв
8 Созіа XII
ХП қабырға
XII ребро
9 Яапіі сіпапеі Іаіегаіе* пегеі
ііі(егсоч(аІе$
Қабырғааралық жүйкелсрдің
терілік латералдық тармақтары
Латеральные кожиые ветви
межреберных нервов
1
93 - сурет, Қабырі ааралықтарда қабыргааралық жүйкелер мен
артериялардың орналасуы. Үлгі.
1 Вапіі (Іогчаіе* пеггі $ріпа!е$
Жұлындық жүйкелердің артқы
тармақтары
Задние ветви спинномозговых
нервов
2 \'егуі $ріпа]е$
Жұлындық жүйкелер
Спинномозговые нервы
3 \'егсі іпіегсо8іа]е$ (гаіпі
апіегіогез пегұі чріпаіеч)
Қабырғааралық жүйкелер
(жулындық жүйкелердің
алдыңғы тармақтары)
Межреберные нервы (передние
ветви спннномозговых нервов)
4 АгГегіа іпІегсо*>(аііч ро^іегіог
Қабырғааралық артқы артерия
Задияя межреберная артерия
5 Кашиз сопіпіипісапя (сиш
п.ігипсич зушраіһісив)
Дәнекерлік тармақ
(симпатикалық сабаумен)
Соединительиая ветвь
(с симпатическим стволом)
6 Тгипсих ‘лтпраіһісиз
Симпатикалық сабау
Симпатический ствол
7 Сокіае
Қабырғалар
Ребра
8 Үепа һепііаху£О8
Жартылайсыңар вена
Полуиепариая вена
9 Аогіа
Қолқа
Аорта
10 Уепа агу§о$
Сыңар веиа
Непарная вена
11 Агіегіа Сһогасіса іпіегпа
Кеуделік ішкі артерия
Виутренняя грудная артерия
12 ЗДегішш
Төс
Грудина
13 Каіпіь сиіапеич Іаіегаһя агіегіае
іпіегсояіаіів роМегіог
Қабырғааралық артқы
артерняның терілік латералдық
тармағы
Латералъная кожная ветвь
задней межребериой артерии
14 Ми$си]и$ іпіегсозіаіе» іпіегпі
Қабырғааралық ішкі бүлшықет
Внутренняя межреберная
мышца
15 Ми$спІпя іпіегсозіаіез ехіегпі
Қабырғааралық сыртқы
бұлшықет
Наружная межреберная мышца
1
94 - сурет. Тұлғаның а.ііыніы жағындагы кабыргааралык жүйкелердің
тсрілік тармактарының таралуы.
1 Каші сиіапеі Іаіегаіеч
(ресіогаіез) пегті іпіегсочіаіеч
Қабырғааралық жүйкелердің
(кеудслІк) терілік латералдык
тармақтары
Латеральные (грудные) кожные
ветви межреберных нервов
2 Вапіі сиіапеі апіегіогех
(ресігаіе*) пегуі іпіегсочіаіеч
Қабырғааралық жүйкелердің
(кеуделік) терІлік алдыңғы
тармақтары
Передние (грудные) кожные
ветви межреберных нервов
3 Каті сиіапеі Іаіегаіеч
(а1н1отепа|е$) пегті іпіегсо^іаіеч
Қабырғааральіқ жүйкелердің
(іштік) терілік латералдық
тармақтары
Латеральные (брюшные)
кожные ветви межреберных
нервов
4 Каіпі сіНапеі аіИегіогеч пегұі
іііоһуршіамгісич
Мықын-құрсақастылык
жүйкенің терілік алдыңғы
тармақтары
Псредние кожные ветвн
подвздошно-подчревного нерва
5 Каші сиіапеі апіегіогеч
(аһііоіпепаіеч) пегуі іпіегсочіакч
Қабырғааралық жүйкелсрдің
(Іштік) тсрілік алдыңғы
тармақтары
Переднне (брюшные) кожные
ветви межреберных нервов
6 \'егұі чиргасіаеісиіагеч
Бүғанаүстілік нервтер
Надключичные нервы
95 - сурет. Белдік және сегізкоздік өрімдердш ұзын гармақт арыныц
аяқіы нервгендіру үлгісі.
А - алдынан қарағандагы корінісі
1 Катиз <етогаІІ8 пегұі
§епііоГепіога1І8
Сан-жыныстық жүйкенің
сандык тармағы
Бедренная ветвь бедренно-
полового нерва
2 1\егүи8 Піоіп^иіпаіів
Мыкын-шаптық жүйкс
Подвздошно-паховый нсрв
3 Капіі сиіапеі апіегіогек
Терілік алдыңғы тармақтар
Передние кожные ветви
4 Капіш сніапеик пегұі
оЫигаіогін$
Жапқыштық жүйкенің терілік
тармағы
Кожная ветвь запирательного
нсрва ,
5 \егуц* варһепи» пегуі ГетогаІі$ 1 2 3 4
Сандьіқ жүйкенің теріастылық
жүйкесі
Подкожный нерв бедренного
нерва
6 \егүш регопеив |ГіЬи1агІ81
ргоГипгіи8
Кіші жіліктік терең жүйке
Глубокий малоберцовый нерв
7 №егуи8 сиіапеи^ вигае 1аіега1і8
Балтырдың терілік латералдық
жүйкееі
Латеральный кожный нерв нкры
8 Аегұи* сиіапеив Гетогіз
1аГега1і8
Санның терілік латералдық
жүйкесі
Латеральный кожный нерв
бедра
9 Капіі сиіапеі ІаіегаІІ8 пегүі
І1іоһуро(1а8ігіси8
Мықын-күрсақастылық
жүйкенің терілІк латералдық
тармактары
Латеральные кожные ветви
подвздошңо-подчревного церва
Ә - артынан қарағандагы көрінісі
1 N0. сіипіит 8ирегіоге8
Бөксснің жоғарғы жүйкелерІ
Верхние нервы ягодиц
2 Мі. сіипіит іпГегіоге8
Бөксеніңтөменгі жүйкелері
Нижние нервы ягодиң
3 №егүи8 сиіапеия Гетогів
1а(ега1і8
Санның терілік латералдық
жүйкесі
Латеральный кожный нерв бедра
4 Хегтич сиіапеи& 8игае тічііаііч
Балтырдың терілік медиалдық
жүйкесі
Медиальный кожный нерв икры
5 \егүң8 сиіапеив 8игае 1аіега1і8
Балтырдың терілік латераллық
жүйкесі
Латеральный кожный нерв икры
6 Хсгүңч 8ига1і8
Балтырлық жүйке
Икроножный перв
7 \сгуц8 р1апіагІ8 Іаіегаіів
Табандық латералдық жүйке
Латеральный подошвенный нерв
8 Хегұич р1апіагІ8 тегііа1І8
Табандық медиалдық жүйке
Медиальный подошвенный нерв
9 №гуіі5 яарһепиз пегуі Гегаогаіік
Сандық жүйкенің теріастылық
жүйкесі
Гіодкожный нерв бедренного
нерва
10 Папшк рочіегіог пегеі
оЫигаіогіиз
Жапқыпітық жүйкенің артқы
тармағы
Задняя ветвь запирательного
нерва
11 Хег\ и'і сиіапеиз Гепюгіз
розіегіог
Саннын терІлІк арткы жүйке
Задний кожный ңерв бедра
12 \егті сіипіипі піесііі
Бөксенің ортаңғы тармақтары
Средние вегви ягодиц
96 - сурет. Белдік және сегізкөздік өрімдер. Белдік өрімнің гармақтары.
А.тдыңан қарагандағы корінісі. Оц жақтык белдік үлкен және
кіші бұлшыкеттер алынған.
1 Тгнпсиз зутраіһісиз 12 Ресіеп 088І8 риЫ$
Симпатикалық сабау Симпатический ствол Қасағалық сүйектін қыры Гребень лобковой кости
2 Мегтиз іііоһуроііазігісиз Мықын-құрсақастылық жүіікс Подвчдошію-подчревный нерв 13 Ріехик засгаіи Сегізкөздік өрім Крестцовое сплетсние
3 Хегуиз І1іоіп£иіпа1із Мыкын-шаптық Жүйке Подвздошно-паховын нерв 14 .Хегұих Гешогаіһ Сандық Жүйке Бедрснный нерв
4 Мизсиіиз рм»ач тігіог Белдің кіші бүлшықеті Малая поясничная мыпща 15 ГСегуиз сиіапеик Ғетогіз Іаіегаіһ Санның терілік латералдық
5 Мизсиіиз рміас тарг Белдің үлкеп бүлпықсті Большая іюясничная мышца жүйке Латеральный кожный нерв бедра
6 Хегұия §епіюГетогаІі8 Сан-жыныстык жүйке / Бсдреішо-половой нерв 16 Мизсиіиз іііасиз Мыкындық бүлшықет Подвздошная мышца
7 Бріпа Іііаса апіегіог іпЕегіог Мықындык сүйсктің алдыңғы төмепгі қылқаны 17 Тгипси» Ішпһохасгаіһ Бел-ссгізкоздік сабау Пояснично-крестцовый ствол
Нижняя псредңяя подвздошная ость 18 Міьсиіи?» циасігатч ІитЬогипі Белдің шаршылық бұлшыкст
8 Мнксиіиз рігіГогтһ Квадратная мышца поясницы
Алмүрттәрізді бұлшықет Грушевидная мышца 19 Ріехич Іитһаііз Белдік орім
9 Уепа іепіогаііч Пояспичнос сплетенис
Сандық вена Бсдренная всна 20 Мегұи$ зиЬсозіаІіз Қабырғаасгылық жүйкс
10 Агіегіа Гепюгаііз Подреберный нерв
Сандық артерия Бедренная артсрия 21 Сояіа XII XII қабырға
11 Хегуик оЫигаіогіия Жанқыштық жүйкс Запирательный нерв XII ребро
1
21
97 - сурет. Жапкмштык және сандык жүйкелер мен олардың тармактары.
Алдынан қарағандагы корінісі. Санның алдыңгы жагыңдағы
бұлшыкеттердің бір болігі (тік, тігіншілік,
әкелетін үзын) кесіліп, алынған.
1 Аегұи* (егаогаіів 11 Сапаііз аббисіогіич
Сандьіқ жүйке Әкелетін өзек
Бсдренный нерв Приводящий канал
2 І.іцапіепшпі іпциіпаіе 12 МизсиШз загіогіиз
Шаптық байлам ТігіншІлік бұлшықет
Паховая связка Портняжная мышца
3 №г¥и8 оЬіигаіогіііа 13 Агіегіа цепиз (іезсешіепз
Жапқыштық жүйке Тізеяік төмендеген артерня
Запирательный нерв Нисходяшая коленная артерия
4 Агіегіа сігснтПеха Гетогіз 14 Мизсиіиз үазіиз тесііаііз
тесііаііз Санның жалпақ медиалдық
Ортан жілікті айналатын бұлшықеті
медиалдық артерия Медиальная широкая мышца
Мсдиальная артерия, бедра
огибающая бсдренную кость 15 Мизсиіиз гесһіз Гепюгіз
5 Уепа (епюгаііз ; Санның тік бұлшықеті
Сандык вена Прямая мышца бедра
Бедренная вена 16 Агіегіае регГогапіез
6 МизсиШз ресііпеиз Тесіп өтетін артериялар
Қырлық бүлшықет Прободающие артерии
Гребенчатая мышца 17 Агіегіа сігситПеха Еетогіз
7 Мизсиіиз асісіисіог Ьгеуі» Іаіегаіһ
Әкелетін кысқа бұлнықет Ортан жілікті айналатын
Короткая приводящая мышца латералдык артерия
8 Мцзсиіиз асісіисіог Іопціь Латеральная артерия.
Әкелетін ұзын бұлнықет огибающая бедренную кость
Длинная приводящая мышца 18 Агіегіа ргоінгніа Ғетогіз
9 Мивсиіик ^гасіііз Сандык терең аріерия
Жіңішке бұлшықет Глубокая артерия бедра
Тонкая мышца 19 Агіегіа Гетогаііз
10 Аегсичзарһеииз Сандық артерия
Теріастылық жүйке Бсдренная артерия
Подкожный нерв 20 ІХегұиз сиіапеиз Гепюгіз
Іаіегаііз
Санның терілік латералдық жүйке
Латеральный кожный нерв бедра
1
19
18
98 - сурет. Бөкселік жоғарғы және төменгі жүйкелер және олардың
гармақтары. Бокселік үлкен және ор іацгы бүлшықетгер, санның
шарпіылық бүлшықеті кесіліп, бүйірге тартылған. Шонданайлық
жүйке мен санныц іерілік арткы жүйкесі алынған.
1 \егміч ^іиіеик $ирегіог
Бөксслік жоғарғы жүйкс
Верхний ягодичный нерв
2 Мизсиіиз цІи(еи* тіпітиз
Бөксслік кіпіі бұлшықет
Малая ягодичная мышца
3 Ми$си1и$ ціиіеич пкчііич
Бөксслік ортаңғы бұлпіыкет
Средняя ягодичная мышца
4 Миэсиіиз ціиіеи^ піахіпіич
Бөксслік үлксн бүлііықет
Большая ягодичная мышца
5 Мизси1и$ рігіГогтІз
Алмұрттәрізді бұлшықст
Грушевидная мышца 4
6 Миесиіи* оһіигаіогіи* іп(егпи$ :
Жапқыштық іпікі бұлшықст
Внутренняя запирательная
мышпа
7 Миясиіия циаЛгаГия Гепюгіз
Санның шаршылық бүлшықеті
Квадратная мышпа бсдра
8 Аегхич Бсһіабісіь
Шонданайлык жүйке
Седалищный нсрв
9 Аегхич сиіапенк (епюгіз
ровГегіог
Санның терілік артқы жүйкесі
Задний кожный нерв бедра
10 Уепа ^іиіеае інГегіог
Бөкселік төменгі вена
Нижпяя ягодичная вена
11 АНегіа §1и(еа іпГегіог
Бөкселік төменгі артерия
Нижияя ягодичная артерия
12 Мегтиз §Іи(еик іпГегіог
Бокселік томенгі жүйке
Нижний ягоднчный нерв
13 Уепа §|и(еае зирегіог
Бокселік жоғарғы вена
Верхняя ягодичная вена
14 Агіегіа ціиіеа чирегіог
Бөкселік жоғарғы артерия
Всрхняя ягодичная артсрия
1
99 - сурет. Еркектік шаттың шонданай-тік ішектік шүнкыр аймағындағы
жыныстық жүйке мен жыныстык ішкі артерня.
Төменнен қарағандағы көрінісі.
1 Мегтич рпііепгіиз 8 Мизсиіиз ізсһіосаүегпозиз
Жыныстық жүйкс Половой нерв Шонданай-үңгірлік бұлшықет Седалищно-пещеристая мышца
2 Агіегіа рнбепсіа ініегпа Жыныстык Ішкі артерия Внутренняя половая артерия 9 Мизсиінз зрһіпіег апі ехіегішз Артқы өтісті қысатын сыртқы бұлшықет
3 Апиз Артқы өтіс Наружный сфинктер заднсғо прохода
Задний проход 10 Мизсиіиз Іечаіог апі
4 ^егүиз богчаііч репіз Жыныстық мүшенің арқалық жүйке Дорсальный нерв полового члена Артқы өтісті көтеретІн бұлшықет Мыщца, поднимающая задний проход
5 Агіегіа ЬиІЬі репіз Жыныстық мүшенің буылтыкдық артериясы 11 Мичсиіич ^іиіенч тахіпшз Бөкселік үлкен бүлпықет Большая ягодичная мышца
Артерня луковицы цолового члена ‘ 12 Агіегіа гесіаііз іпіегіог Тік ішектік төменгі артерия
6 Мизсиіиз Ьи1Ьозроп£Іози$ Буылтық-кеуектік бұлііықет Ннжияя прямокишечная артерия
Луковично-губчатая мышца 13 'чегчі гесіаіеч іпіегіогеч
7 \егті чсгоіаіеч ро.чіегіогеч Ұмалык артқы жүйкелер Задние мошоночные нервы Тік ішектік төменгі жүйкелер Нижине прямокишечные нервы
13
100 - сурет. Әйелдік шаітыц шонданай-арткы өтістік шұнкыр
аймаі ыпдагы жыныстық жүйке мен жынысіык ішкі артерия.
Темеіпіен қарағандағы көрінісі.
1 СІап» сіһогігіів
Деліткінін басы
Головка клитора
2 УезііЬиІит ұаціпае
Қынашың кіреберісІ
Преддверис влагалища
3 Сһііит игеіһгае ехіегпит
Несец иығаратын өзсктің
сыртқы тссігі, әйелдік үрпі
Наружное отверстие мочеиспус-
кательного канала (урстры)
4 Капіі ІаЬіаІез рогіегіогез
агіегіае рщіеіціа іпіегпа
Жыныстық іііікІ артерияның
ернеулік артқы тармақтары
Задңие губные ветви внутреннсй
половой артсрии
5 Капіі Іаһіаіеч рочіегіогеч пегұі;
рщіепііш
Жыныстық жүйкенің ернеулік
артқы тармактары
Заднис губные ветви полового
нерва
6 Мизсиіиз івсһіосатегпоаиз
Шонданай-үңгірлік бүлшықет
Седалищно-пещеристая мыпща
7 Мивсиіи» ігапзүегвия регіпеі
вирегіісіаііз
Шатгың беткей көлденең
бұлпіықсті
Поверхностная поііеречная
мышца промежности
8 №егүи8 сиіапеик (етогіз
рогіегіог
Саиның терілік артқы жүйкссі
Задний кожный нерв бедра
9 Агіегіа гесіаіһ іпГегіог
Тік ішектік гөменгі артсрия
Нижняя прямокишечная
артерия
10 \егүі гесіаіез іпіегіогев
Тік ішектік томенгі жүйкелер
Нижпие прямокишечныс нсрвы
11 Агіегіа рініегңіа іпіегпа
Жыныстық ішкі артерия
Внутренняя половая артсрия
12 \ег\ и'> рініеп(1и\
Жыныстық жүйке
Половой нерв
13 Миксиіи^ крһіпіег апі ехіегпік
Артқы отісті қысатын сырткы
бүлшықет
Наружный сфинктер задпего
прохода
14 Апиз
Артқы отіс
Задний проход
15 ]\егүи$ богчаііч сіііогісііз
Деліткілік сыртқы жүйке
Дорсальный нсрв клитора
16 Агіегіа һиіһі сечііһиіі |\аціпае|
Қыиаптың (кіреберістің)
буылтықтық артериясы
Артерия луковицы иреддверия
[влагалища]
17 Мизсиіпз һиіһочропціомь
Буылтык-кеуектік бүлныкет
Луковнчио-губчатая мышца
18 Виіһиз үегііЬиІі
Кіреберістіц буылтыгы
Луковица прсддвсрия
19 ЬаЬіит пііпич риііетіі
Жыныстық кіші ернеу
Малая половая губа
10
101 - сурет. Санның терілік артқы жүйкесі мен шонданайлық жүйкелер
және оіаріын тармақтары. Артынан қарағандағы корінісі. Бокселік
үлкен бұлшықет ііен санның екібастык бүлшықетінің ұзын
басы кесіліп, бүйір жақка тартылған.
1 АіЧегіа ршіеініа іпіегпа
Жыныстык ішкі артерия
Внутрснняя половая артерия
2 ^егуив ціиіеих іпГегіог
Бөкселік төменгі жүйке
Нижний ягодичный нерв
3 Мизсиіиа рігіГогпііч
Алмүрттәрізді бұлпіықет
Грушевидная мышца
4 Михсіііііч цішеи.ч піеіііи.х
Бокселік ортаңғы бұлшықет
Средняя ягодичная мышца
5 Аегуцч сиіапеиз Гетогія
розіегіог
Саинын терілІк артқы жүйкесі
Задний кожный нерв бедра
6 Аегұих ічсһіаіііси*
Шонданайлық жүйке
Седалищный нерв
7 Тгосһапіег та]ог
Үлкен ұрііық
Болыпой вертел
8 Мичсиіич діиіеих піахіпіич
Бөкселік үлкен бүлііықет
Большая ягодичная мышца
9 Міьсиіих циаіігаіих Гепюгіх
Саннын шаршылық бүлшықеті
Квадратная мышца бедра
10 Агіегіае регГогапіе»
Тесіп өтетіи артериялар
Прободающие артерии
11 Сарііі Ьгеуе пі. Ьісірйі» Ьгасһіі
Иықтыц екібасты бұлшықетінІң
қысқа басы
Короткая головка двуглавой
мышцы плеча
12 №сгүіі5 регопенк [ГіЬи1агіз[
сотпшпіз
Кіші жіліктік жалпы жүйке
Обіций мапоберцовый нерв
13 ГСегуна ІіЬіаІіз
Асықты жіліктік жүйке
Большеберцовый нерв
14 Уепае ^еішз
Тізелік веналар
Вены колена
15 ГСегун8 сиіапеші Гетогів
Іаіегаіік
Саннын терілік латералдық
жүйкесі
Латеральный кожный нерв
бедра
16 Агіегіа роріііеа
Такымдық артерия
Подқоленная артерия
17 Мизсиіиз чепііпіепіһгаііочих
Жартылайжарғақтық бұлшықет
Полуперепончатая мышца
18 Мизсиіиз хепійешііпоміч
Жартылайсіңірлік бүлшықет
Полусухожильная мышца
19 Сариі Іоіщипі пі. Ьісірйіз
Ьгасһіі
Иыктың екібасты бүлшықетінің
ұзын басы
Длинная головка двуглавой
мышңы плеча
20 Каті тивсиіагез
Бүлшыкеттік тармақтары
Мышечные ветви
21 ТиЬег іхсһіаііісипі
Шонданайлык төмпе
Седалишный бугор
2
3
15
102 - сурет. Асықды жіліктік жүйке және оиың тармактары. Артынан
қарағандағы көрініс. Балтырлық және камбалатәрізді
бүлиыкеітер кесілін, бүйір жаққа тартылған.
1 \егұи<і регопенч [ГіЬиІагіз] 9 Пеііпасиіит пшзсиіогит
сопіпніпһ Кіші жіліктік жалпы жүйке Общий малоберцовый нерв Пехопіпі Бүгетін бұлшыкеттер сіңірлерінің ұстағыны
2 Сариі Іаіегаіе ти^сіііі ^алігосиетіі Удерживатель сухожилий сгнбателей
Балтырлық бұлшықеттің латералдық басы Латеральная головка 10 МаІІеоһь піесііаіь Медиалдык толарсақ Медиальная лодыжка
нкроножной мышца 11 Ми$си1и$ Пехог (ііцііоппп Іопцш
3 Агіегіа роріііеа Тақымдьіқ артерия Подколенная артерня Бақайларды бүгетін ұзын бүлшықет Длннный сгибатель пальцев
4 \егүи$ ііһіаіһ Асықты жілІктІк жүйке Большеберцовый нерв 12 Ми$си1и$ ІіЫаІів рогіегіог Асықты жіліктің артқы бұлшықеті
5 Агіегіа регопеа (НЬиІагів) / Задняя болыпеберцовая мышца
КішІ жіліктік артерия Малоберцовая артерня 13 Михсиіііх хоіеіь Камбалатәрізді бүлшықет
6 Агіегіа 1ІЬІа1і$ розіегіог Камбаловидная мышца
Асықты жіліктік арткы артерия Задняя большеберцовая артерня 14 Агіегіа £епиз іпГегіог тесііаііз Тізелік төмеигі медналдық
7 Ми$си1и$ Пехог һаііпсіз 1оп£и$ Үлкен бақайды бүгетін ұзын бұлшықет артерия Медиальная нижняя коленная артерия
Длинный сгибатель болыного пальца стопы 15 СарпІ піесііаіе пшмшіі £агігоспетіі
8 Геікіо саісапеші [асһіііһ] Өкшелік (ахнлл) сіңір Пяточное [ахиллово] сухожилие Балтырлық бүлшықеттің медиалдық басы Медиальная головка ироножной
МЫШЦЫ
16 Үепа роріііеа
Такщмдық вена
Подколенная вена
103 - сурет. Табандык медиалдық жәие ла гералдык жүйкелер
меп олардыц тармақтары.
1 Мизсиіив Пехог Пі^ііогит
Ьгеүі»
Бақайларды бүгетін қысқа
бүлшықеттер
Короткий сгибатсль пальцев
2 .\ег¥и$ р1апіагі$ ІаіегаІіч
Табандық латералдық жүйке
Латеральный подошвепный нерв
3 Агіегіа ріапіагіч тес!іа1і$
Табандык мсдиалдық артерия
Мсдиальная подошвенная
артерия
4 Ми$си1и$ циа(ігаіи$
Шаршылық бұлшықет
Квадратная мышца
5 Аегуі (ііцііаІе$ ріапіагеч
сөттипез
Бақайлық табандық жалпы
жүйкелер
Общие подошвенныс пальцевые
нервы
6 АгіегІае (ііцііаіеч р|апіаге$
сотпшпе$
Бақайлык табандык жалпы
артериялар
Общие подошвенцыепальцевые
артерин
7 №егуі <1і§ііаІе$ р1апІаге$ ргоргіі
Бақайльіқ табандық меншіктІ
жүйкелер
Собственные подошвенные
пальцевые нервы
8 .Ми$сиІи$ Пехог (іі^һогит
Ьгеүія
Бақайларды бүгетін қысқа
бұлшықеттер
Короткий сгнбатель пальцев
9 Мизсиіих Пехог йі§ііогит )оп§и$
Бақайларды бүгетін ұзын
бұлшықст
Длннный сгибатель пальцев
10 Ми$сиІи$ Пехог Һа11исі$ Іопци$
Үлкен бақайды бүгетін ұзын
бүлшықет
Длинный сгибатель большого
пальца стопы
11 Мизсиіі Іипіһгіса|е$
Қүрттәрізді бұлшықеттер
Червеобразные мышцы
12 Ми$си1и$ аіхіисіог ро!1ісі$ іопцші
Бас бармақты сыртқа әкететін
ұзын бұлшықет
Длинная мышца, отводящая
большой палец кистн
13 ^егуик рІапіагБ теШаііз
Табандық медиалдық жүйке
Медиальнын подошвенный нерв
14 Агіегіа НЬіа1і$ розіегіог
Асықты жіліктІк артқы артерия
Задняя большебсрцовая артерия
15 Кеіе саісапеит
Өкшелік тор
Пяточная сеть
15-
104 - сурет. Жалпы және меншікті бақайлық жүйкелер.
1 Аропенгочія ріапіагіч
Табандық апоневроз
Подошвенный апоневроз
2 Патиз зпрегіісіаіһ (пегұі
ріапіагіч ІаІега1і$-пің)
Ьеткей тармағы (табандық
латералдық жүйкеиің)
Поверхностная ветвь
(латерального подошвенного
нерва)
3 \егуі с1І£Ііа1ез ріапіагел
соттппе$ (пегүі ріапіагік
Іаіегаіһ-іен)
Бақанлық табандык жалпы
жүйкелер (табаидық латералдық
жүйкеден)
Общие подошвенные пальцевые
нервы (от латеральный
подошвенного нерва)
4 'уегүі (іщііаіе^ ріапіагеч
сотпшпез (пегүі ріапіагі*
піе(ііаІі$-тен)
Бакайлық табандық жалпы
жүйкелер (табандық медиалдык
жүйкеден)
Общие подошвенные пальцевые
нервы (от медиального
подошвенного иерва)
5 Кегүі (ііцііаіеь ріапіагел ргоргіі
Бақайлық табандық меншікті
жүйкелер
Собственные подошвенные
пальцевые нервы
6 \егұич ріапіагів піесііаіь
Табандық медиалдық жүйке
Медиальный подошвенный нерв
/05 - сурет. Кіші жіліктік жа.іпы. беткей және терең кіші жіліктік
жүйке.іер. Латералдык жағынан карағандағы көрінісі. Кіші
жіліктік үзыц және бакайларды жазатын үзын бұлшықет
кесіліп, бір бөлігі а.іынған.
1
2
3
4
5
6
7
'Чегеич регопеиа сотшипһ
Кіші жіліктік жалпы жүйке
Общий малоберцовый нерв
^егүиз регопсиз зирегПсіаІіз
Кіші жіліктік беткей жүйкс
Поверхностный малобсрцовый
нерв
Михсиіих ііЬіаІі$ апіегіог
Асықты жіліктін алдыңғы
бүлшықеті
Псредняя болыпсберцовая
мышца
Хегұиз регопеиз ргойіпгіиз
Кіші жіліктік герең жүйке
Глубокий малоберцовый нсрв
Агіегіа ііЬіаІіз апіегіог
Асықты жіліктік алдыңғы
артерия
Передняя большеберцовая
артсрия
'Чсгуть си(апеи$ сіогзаііз
іпіегпіесііич
ТерІлік сыртқы аралық жүйке
Промежуточный тыльный
кожный нерв
Хегұи» сиіапеиз гіогзаіһ
піесііаіһ
Терілік сырткы медиалдық
жүйке
Медиальный тыльный кожпый
нерв
8 'Чегуі Ш£і(аІс$ гіогзаіея рсгіһ
Бакайлардың сыртқы жүйкелері
Тыльные пальцевыс нервы
стопы
9 №гуия сиіапеик сіогчаіһ
ІаІегаІҺ
ТерІлік сыртқы латсралдық
жүйке
Латеральный тыльный кожный
нерв
10 Хегтик регопеиз мірегГісіаІім
Кіші жіліктік беткей жүйке
Поверхностный малоберцовый
нерв
11 Мизсиіия Лехог Һа11исі$ Іоіщич
Үлкен бақайды бүгетін үзын
бүлшықет
Длинный сгибатель болыпого
пальца стопы
12 Капіі іпичсиіагем
Бүлшықеттік тармақтар
Мышечные ветви
13 Ми$сиІи$ ехіепяог сіщйогипі
Іоіщпч
Бақайларды жазатын ұзын
бұлшықет
Длинный разгибатель пальцев
14 Мизсиіиз регопепч Іоіщим
Кіші жіліктік ұзын бүлпіықет
Длннная малоберцовая мышца
8
106 - сурет. Табанныь сыртійэі жүйкелері.
Жоғарыдан караі/ ні көрінісі.
1 №гүи$ регопеиз {ГіЬиІагіз] 7 Агсиз үепозиз сіогзаііз ресііч
зирегПсіаІіз Кіші жіліктік беткей жүйке Поверхностный малоберцовый нерв 8 Аяқ үпының сыртқы всналық доғасы Тыльная венозная дуга стопы Мегуі сіі^ііаіез сіогзаіез ресііз
2 Уепа зарһепа рагұа Бақайлардың сыртқы жүйкелері
Аяқтың теріастылық кішІ венасы Малая подкожная вена ноги 9 Тыльные пальцевые нервы стопы N. йі§ііі зееипсіі піесііаііз
3 №гүп8 зигаііз II бақайдың медиалдық жүйкесі
4 Балтырлық жүйке Икроножный нерв №гүи$ сиіапеиз сіогзаііз 10 Меднальный нерв II пальца СтОПЫ N. һаПисів 1аіега1і$
иіе^іаііз Терілік сыртқы медиалдық жүйке Меднальный тыльный кожный нерв 11 Үлкен бақайдын латералдық жүйкесі Латеральный нерв болыпого пальца стопы №гүи$ регопеиз ргоГипсіиз
5 №гүиз сиіапеиз сіогзаіһ ! Кіші жіліктік терец жүйке
іпіегпіесііич Терілік сыртқы аралық жүйке 12 Глубокий малоберцовый иерв Уепа зарһепа иіа^па
6 Промежуточный тыльный кожный нерв >іегұиз сиіапеиз сіогчаііз Аяқтыц теріастылық үлкен венасы Болыпая подкожная вена ноги
Іаіегаііх 13 \сгуи5 зарһепиз
Терілік сырткы латералдық жүйке Латеральный тыльный кожный нерв Теріастылық жүйке Подкожный нерв
107 - сурет. Вегетативтік (автономдық) ядролардың жүлын
мен мидағы орналасу үлгісі.
1 МисІ. осиіоиіоіогінв ассеззогіиз
Коз қозғалтқыш жүйкенің
қосымша ядросы
Добавочное ядроглазо-
двигатсльного нерва
2 ІМисІ. заііұаіогіик мірегіог
Сілекей бөлетІн жоғарғы ядро
Верхнее слюноотделителъное
ядро
3 Мисі. заііүаіогіиз іпіегіог
Сілекей бөлстін томенгі ядро
Нижнсс слюноотделительное
ядро
4 Мисі. сіог$а1І8 пегұі үа§і
Кезбе жүйкенің артқы ядросы
Заднее ядро блуждающего нерва
5 Соіишпа іпІстпіесііо-ІаІегаІВ
[аиіопопііса]
Аралық бүйірлік (автономдық) і
бағана
Боковой промежуточный столб
(автономный)
6 Мисіеі рага$утраіһісі касгаіеа
Парасимпатикалық сегізкөздік
ядролар
Крестңовые парасимпатические
ядра
7 МесһіІІа зріпаіі»
Жұлын
Спинной мозг
8 МесіиІІа оһІопщПа
Сопақша ми
Продолговатый мозг
9 РоП8
Копір
Мост
10 Мезепсерһаіоп
Ортаңғы ми
Средиий мозг
11 Біепсераіоп
Аралық ми
Промежуточный мозг
12 Согриз саііочиш
Сүйелдік дене
Мозолистое тсло
13 НеіпЬрһегшіп сегеһгаіів
Үлкен мидыңсыңары
Полушарие большого мозга
13
12
108 - сурет. Оң жактық симпатикалык сабау және оның тармақтары.
Оң жақтан карағандағы көрінісі. Ои жақтык
өкпе алдыға қарай гартылған.
1 Сап£Ііоп сегұісаіе $ирегіи$
Мойындық жоғарғы түйін
Верхний шейный узел
2 Мегұих міһііп^иаііх
Тіластылық жүйке
Подъязычный нерв
3 Хегұив үа§и« (X)
Кезбе жүйке (X)
Блуждающин нерв (X)
4 Агіегіа сагоіі$ сопіпіипһ
Үйқылық жалпы артерия
Общая сонная артерия
5 Сап§Ііоп сегүісоіһогасісипі
(яіеііаіит)
Мойынкеуделік (жүлдыздық)
түйін
Шейногрудиой (звездчатый)
узел
6 Ггипсич ЫасһіосерһаІіси$
Иық-бастық сабау
Плечеголовной ствол
7 Уепа саұа чирегіог
Қуыстық жоғарғы веиа
Верхняя полая вена
8 Тгшіси$ $утра(һіси$
Симпатикалық сабау
Симпатический ствол
9 Р1ехи$ е$орһа£еи$
Өңештік өрім
Пищеводное сплетение
10 Риіпю сісхіег
Оң жақтық өкпе
Правое легкое
11 Мсгұич $рІапсһпіси$ та]ог
Ішкі ағзалық үлкен жүйке
Болыпой внутрениостный нерв
12 Хегүи$ $р!апсһпіси$ пііпог
Ішкі ағзалық кіші жүйке
Малый внутренностный иерв
13 Капіі £а$ігісі апГегіоге$
Асқазандық алдыңғы тармак і ар
Передние желудочные ветви
14 Тгипсия соеііасия [сеІіаси$ 1
Қүрсақтық сабау
Чревный ствол
15 Ріехиа соеііаси$ (сеІіаси$)
Қүрсақтық өрім
Чревное сплетение
16 Біарһгазпіа
Көкет
Днафрағма
17 Раг$ іһогасіса аогіае
Қолқаның кеуделік бөлігі
Грудиая часть аорты
18 Уепа аху£о$
Сыңар вена
Непарная вена
19 Каті соттипісап(е$
Дәнекерлік тармақгар
Соединительиые ветви
20 Агіегіа зпһсіауіа
Бүғанастылық артерия
Подключичная артерия
21 Р1ехи$ ЬгасһіаІі$
Иықгық өрім
Плечевоесплетение
22 Р1ехи$ сегуісаііа
Мойындық өрім
Шейное сплетение
23 Агіегіа сагоііз ехіегпа
Ұйқылық сыртқы артерня
Наружная сонная артерия
109 - сурет. ¥йю>ілық ішкі өрімнін үлгісі және басқа да көршілес жүйкелер.
Медналдық жағынан қарагандагы көрінісі. Бегтік жүнкенің өзегі мен
қанаттәрізді взек арқьілы жүргізілген парасагитталдық кесінді.
1 РІехііч сагоіісив іпіегпих
ҮЙҚЫЛЫҚ ішкі өрім
Внутреннее сонное сплетение
2 Сапаііз ріегі^оісіенх
Қанаттәрізді өзек
Крыловидный канал
3 ІМегсиз орһіһаіпііеих
Көздік жүйкелік
Глазной нерв
4 ІМегұнз піахіііагіх
Жоғарғы жақсүйек жүйке
Верхнечелюстной нерв
5 Сап^І. рІегу£ораІаііпит
Қанаттаңдайлық түйін
Крылонебный узел
6 Сһогсіа Іутрапі
Дабылдық ішек
Барабанная струиа
7 .\егеи<і піапсІіһиІагВ
Төменгі жақсүйектік жүйке
Нижнечелюстной нерв
8 Мегуия аКеоІагів іпіегіог
Ұянықтық төмеигі жұйке
Ннжний альвеолярный нерв
9 Агіегіа сагоіів іпГегпа
Ұйкылық Ішкі артерия
Внутренняя сонная артерия
10 \ег\ііх Гасіаіі» (VII)
Беттік жұйке (VII)
Лицевой нерв (VII)
II Сапаіі$ іасіаііх
Беттік өзек
Лицевой канал
12 Р1ехн$ Іупірапісих
Дабылдық орім
Барабанное сплетение
13 Сап§1. ^епісиіі [£епісиІаіит|
Иіннің тұйіні
Узел коленца
14 Чегуи*; реіточих та)ог
Тастық ұлкен жүйке
Большой каменистый нсрв
15 Мегүия Ігі^епііпих (V)
Үштік жүйке (V)
Тройничный нерв (V)
2
'
110 - сурет. Симпатнкалық сабау (сол жақтық), жүректік жүйкелер мен
жүйректік өрім. Сол жақтан қарағандағы көрінісі. Мойынның беткей
бүлпықегіері мен қан тамырлары алынған.
1 Агіегіа сагоіі$ іпіегпа
Ұйқылық ішкі артерия
Внутренняя сонная артерия
2 Сап£Ііоп сегүісаіе вирегінз
Мойындық жоғарғы түйін
Верхний шейный узел
3 №гүи$ үа^ич (X)
Кезбе жұйке (X)
Блуждающий нерв (X)
4 №гүи$ сагШаси$ сегүісаііз
зирегіог
Жүректік мойындық жоғарғы
жүйке
Верхний шейиый сердечный
нерв
5 Ріехих сегтісаіів
Мойындық өрім
Шейиое сплетеиие
6 Тгшіси$ $ушра1һіси$
Симпатнкалық сабау
Симпатическнй ствол
7 Р1ехи$ ЬгасһіаІі$
Иықтық өрім
Плечевое сплетение
8 Сап^Ііоп сегүісоіһогасісит
($1еІІаіит)
Моныикеуделік (жұлдыздық)
түйін
Шейногрудной (звездчатый)
узел
9 №г¥и$ сагйіаси$ сегтіса!і$
іпГегіог
Жұректің мойындық төменгі
жүйке
Нижний шейный ссрдечный
нерв
10 Агіегіа $иЬсІаұіа $іпі$іга
Бұғанастылық сол жақтық
артерия
Левая подключичная артерия
11 Агси$ аогГае
Қолқаның доғасы
Дуга аорты
12 Р1ехи$ сагсііасп$
Жүректік өрім
Сердечное сплетение
13 Тгипси$ ри!топаІі$
Өкпелік сабау
Легочный ствол
14 Уепа сауа $ирегіог
Қуыстық жоғарғы вена
Верхняя полая вена
15 Агіегіа сагогі$ соттипі$ $іпі$іга
Үйқы-іык жалпы сол жақтық
артерня
Левая общая сонная артерия
16 Тгасһеа
Кеңірдек
Трахея
17 СІапсіиІа тһугоігіеа
Қалканша без
Щитовидная железа
111 - сурет. Симпатикалык саоаудыц белдік және сегізкөздік бөлімдері.
Алдын.-һ қзрағаидағы корінісі.
I Раг$ Іипіһаіһ (Ггипсі
вутраеЬіси»)
Симпатикалық сабаудьш белдік
бөлімі
Поясничная часть
симпатического ствола
2 Капіі соттипісап<е$
Дәнекерлік тармактар
Соединительные ветви
3 РІехиз касгаіі»
Сегізкөздік орім
Крестцовое сплетение
4 Сап&1іа $асга!іа
СегізкөздІк түйіндер
Крестцовые узлы
5 СапД. іпіраг
Сыиарлық түйін
Непарный узел і
6 №гүп8 іксһіагііси»
Шонданайлық жүйке
Седалишный нерв
7 'Чегмь оЬ<игаіогіи$
Жапқыштық жүйке
Запирательный нерв
8 ^егүик іепіогаіһ
Сандық жүйке
Бедренный нерв
9 ^егүі чріапсііпісі Іишһаіеч
Ішкі ағзалык белдік жүйкслер
Поясничные внутренностныс
нервы
10 Мизсиіиз р$оаз піа]ог
Белдік үлкен бүлшықет
Большая поясничная мыщца
11 Мизси1и$ циасігаіич һіпіһогиін
Белдің шаршылық бұлшықет
Квадратная мышца поясницы
112 - сурет. 1ш пен жамбас қуысындағы вегетативтік жүйке өрімдері
(А. Ракышев монографиясынаи)
1 Сап£І1. соеііаса
Қүрсақтық түйіндер
Чревные узлы
2 Ріехиз піезепіегісйз іпГегіог
Шажырқайлық төменгі өрім
Нижние брыжеечпое сплетение
3 Ріехия засгаііз
Сегізкөздік өрім
Крестцовое сплетенис
4 Тгііпсик $упіраіһіси$ (раг$
часгаііа)
Симпатикалық сабау
(сегізкөздік бөлімі)
Симпатический ствол
(крсстцовый отдел)
5 Хсгуі хріапсһпісі $асга1е$
Ішкі ағзалық сегізкөздік
жүйкелер
Крестцовые внутренностные
нервы
6 Ріехич реіхіпиз
Жамбас астаулық өрім
Тазовое сплетение
7 Ріехи» Һуро§а5ігісиз
Қүрсакастылык өрім
Подчревіюе сплетение
8 Кеп
Бүйрск
Почка
9 Рагч аЬгіоиііпаІів аогіае
Қолканыц іштік болігі
Брюшная часть аорты
10 Соіоп м^піоіііеіші
Снгматәрізді жиектік ішек
Сигмовидная ободочная ккіт
II ІІіеғих
Жатыр
Матка
12 Үезіса игіпагіа
Несепқуық
Мочевой пузырь
13 Песіипі
Тік ішек
Прямая кишка
113 - гурет. Көздік алма. Горизонталдық кесінді.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Роіиз апіегіог 12 Типіса ПЬгока һіііһі (зсіега)
Алдыңғы ІІОЛЮС Псредций полюс Согпеа Мөлдір қабық Роговцца 13 Көздік алманың талшықтык қабық (ақ қабык) Фиброзная оболочка глазного яблока (склера) Ғоуеа сспітаіһ
Сашега апіегіог ЬиІЬі Көздік алманыц алдыңғы камерасы 14 Орталық шүңқыр Центральная ямка Ехсахаііо гіізсі
ІІередняя камера глазного яблока ІГІ8 15 Дисктін батынқысы Углублсние диска Мегхих оріісиз (11)
Нүрлық қабық Радужка Согріь сіііаге 16 Көру жүйкесі (Іі) Зрительный исрв (II) М. гесіия піссііаіһ
Кірпіктікдене Ресничное тело Типіса соп)ипсНха 17 Тік медиалдык бүлпыкет Медиальная прямая мышца /дніиіа сіііагіз
Конъюнктива (дәнекер қабык) / Коньюнктива Ьепз 18 Кірпіктік белдеуше Ресничиый поясок Сашега рокіегіог ЬиІЬі
Көзбұршақ Хрусталик Согрия үйтеиіп 19 Көздік алманың артқы камерасы Задняя камера глазного яблока $іпиз үепозиз зсіегае
Шынытәрізді дене Стекловидное тело М. гесіиз 1аіегаіі$ 20 Ақ қабықтың веналык қойнауы Венозный синус склеры Ахіх оріісих
Тік латералдық бүлпықет Латеральная прямая мышца КеИпа 21 Көру білігі Зрительная ось Ахіч ЬиІЬі ехіегпи$
Торлық қабық Сетчатка Сһогоігіеа Меншікті тамырлық қабық Собственно сосудистая оболочка Көздік алманын сыртқы білігі Наружная ось глазного яблока
^14 - сурет. Көздік алманын кабыктары. Горизонталдык кесінді.
1 Согпеа Мөлдір кабық Роговица 10 №гүиз оріісн$ (11) Көру жүйкесі (II) Зрительный нсрв (11)
2 Ігік Нүрлы қабық Радужка 11 Агіегіае сіііагез розіегіогез Ьгеұея Кірпіктік артқы қысқа
3 Ьепв Көзбүршақ Хрусталик артериялар Короткне задние ресничные артерии
4 Согриз сіііаге Кірпіктік дене Ресничиое тело 12 Агіегіае сіііагез рогісгіогез Іоп^ае Кірпіктік артқы үзын
5 8ІПН5 үепозиз зсіегае Ақ қабықтың веиалық қойнауы Венозный синус склеры артериялар Длинные заднне ресничные артерни
6 Гипіса ііһгоча ЬиІЬі (ясіега) Көздік алманың талшықтық қабық (ақ қабық) , Фиброзная оболочка глазного яблока (склера) 13 Уепае үогіісокае (үепае сһогоісіеае осиіі) Сілемделген (вортикоздық) веналар Вортикозные вены
7 Сһогоігіеа Меншікті тамырлык қабық Собствеино сосудистая оболочка 14 Агіегіа еі уепа сіііагек апіегіогез Кірпіктік алдыңғы артерия мен
8 Пегіпа Торлык қабық Сетчатка веиа Передние ресничные артерия и веиа
9 Агіегіа сепігаіһ гегіпае Торлық қабыктың орталық артериясы 15 Типіса сопДіпсіһа Конъюнктива (дәнекер қабық) Коиъюиктива
Цснтральная артерия сетчатки
1
115 - сурет. Коздік алманың горизонталдык кесіндісіндеі і кірпіктік депе.
Жоғарыдан карағандағы көрінісі.
1 Типіса сопінпсііүа
Конъюнктива (дәнекср қабык)
Конъюнктива
2 8іпн$ ұепозиз ксіегае
Ақ қабықтың веналық қойнауы
Венозный синус склеры
3 Согрик сіііаге
Кірпіктік дене
Ресничное тело
4 Типіса ГіЪго$а ЬиІЬі (зсіега)
Көздік алманың талшыктық
қабық (ақ қабық)
Фиброзная оболочка глазного
яблока (склера)
5 Сһогоігіеа
Мсншікті тамырлық қабық
Собственно сосудистая оболочка
6 ҒіЬгае іпеі ііііопаіе^
(1оп£ІІ игі іпа 1е»)
Меридионалдық (бойлық)
талшықтар
Меридиональные (продольные)
волокна
7 ҒіЬгае сігсиіагез
Дөңгелек талнықтар
Циркулярные волокна
8 Сашега рояіегіог ЬиІЬі
Көздік алманың артқы камерасы
Задняя камера глазного яблока
9 Хопиіа сіііагіз
Кірпіктік белдеуше
Ресничный поясок
10 Ьепз
Көзбұршақ
Хрусталик
11 Сашега апіегіог ЬиІЬі
Көздік алманың алдыңғы
камерасы
Передняя камера глазного
яблока
5
10
116 - сурет. Көздік а.іманың тамырлық қабығының ортаңғы болімі
(кірпіктік дене). Артынан қарагандағы көрінісі.
1 ОгЬісиІиз сіііагіз
Кірпіктік шеңбер
Ресничиый кружок
2 Согопа сіііагіз
Кірпіктік тәж
Ресничный венец
3 Ргосеяяия сіііагеч
Кірпіктік өсінділер
Ресничныс отростки
4 Іегіч
Козбұршақ
Хрусталик
5 /оінііа сіііагіч
Кірпіктік бслдеушс
Ресничный поясок
117 - сурет. Кірпіктік дене және кірпіктік өсінділер. Бүйірінен
карагандағы көрінісі.
1 Согпеа 7 М. чрһіпсіег риріііае
Мөлдір қабык Роговица Қарашықты кысатын бұлшыкет Сфинктер зрачка
2 Сатега апіегіог ЬиІЬі Көздік алманың алдыңғы камерасы 8 $іпп8 уеповпк чсіегае Ақ қабықтың веналық койнауы Венозный синус склеры
Передняя камера глазного яблока 9 ҒіЬгае сігсиіагеч Дөнгелек талиықтар
3 ІГІ8 Циркулярные волокна
Нұрлы қабык Радужка 10 һіһгае тегШіопаІез (ІопцЙиіІіііаІеч)
4 Риріііа Қарашық Зрачок Меридионалдық (бойлық) талшықтар Мериднональные (продолыіыс)
5 Ьепв волокна
Көзбұршақ Хрусталик 11 М. ііііаіаіог рпрШае Қаранықты кеңейтетін бұлиықет
6 /опиіа сіііагік Кірпіктік белдсуше Ресничный поясок Дилататор зрачка
1
2
118 - сурет. Керілген ж.ніе босаңсыған кірпіктік белдеуше.
Козбүріпак иінініц озгеруі. Коздік а.імаиыи
горнзонталдық кесіндісінің үлгісі.
1 /оішіа сіІіагК
Кірпіктік белдеуше (босаңсығап)
Рссничный поясок (расслаблен)
2 Согрнз үіігешп
ШыныторіздІ дене
Стекловидное тело
3 Ьеп5
Көзбүршақ
Хрусталик
4 /оішіа сіііагік
Кірпіктік белдеуше (керілгсн)
Ресничный поясок (натянут)
5 $іпи$ үепоянв «сіегае
Ақ кабықтың веналық қойнауы
Венозный синус склеры
6 Сатега роМегіог ЬиІЬі
Коздік алманың артқы камерасы,
Задняя камера глазного яблока*
7 РиріІІа
Қарашық
Зрачок
8 Согнеа
Мөлдір қабық
Роговица
9 Сашега апіегіог ЬнІЬі
Көздік алманың алдыңғы
камсрасы
Передняя камера глазного
яблока
10 ІГІ8
Нұрлы кабық
Радужка
11 Тнпіса сопіннсііүа
Конъюнктива (дәнекер қабық)
Конъюнктива
12 Согрп$ сіііаге
Кірпіктік дене
Ресничное тело
119 - сурет. Коздік а.імапын нұрлык кабыгы кұрылысының ұлгісі.
Алдыиан карагаидагы көрінісі.
1 Ерііһеіінт рі^теніогнт
Пигменттік эпителий
Пигментный эпителий
2 81га(нт ІііпііаіИі іліегпит
Шекаралық ішкі қабат
Внутрснний пограничный слой
3 81гаішп үазсніогнт
Тамырлық қабат
Сосудистың слой
4 Сігсиіих агіегіоміч ігігііх тарг
Нұрлы кабықтың артериялық
ұлкен шеңбері
Болыиой артериальный круг
радужки
5 Сігсиіия агіегіозиз ігігіі» тіпог
Нұрлы қабықтың артериялық
кіші шеңбері
Малый артериальный круг
радужки
6 М. ііііаіаіог риріііае
Қарапықты кеңейтетін бұлііықет
Дилататор зрачка
7 М. чрһінсіег риріііае
Қарашықты қысатын бұлціықет
Сфинктер зрачка
8 РиріІІа
Қарапіық
Зрачок
12
120 - сурет. Көздік алманың торлық қабыгы кұрылысыиың үлгісі.
1 Вічсін п. оріісі
Көру жүйкесінің дискі
Диск зрительного нерва
2 ^егүиз оріісик (II)
Көру жүйкесі (11)
Зрительный нерв (II)
3 Типіса ұазсиіока ЬиІЬі
Көздік алманың тамырлық
қабығы
Сосуднстая оболочка глазного
яблока
4 Рагк ріціпепіо^а
Пигменттік бөлік
Пигментная часть
5 Кігаіит Ьасі11іГогт$ еі
сопіГоітпеч
Таякшалар мен сауытшалар
қабаты
Слой палочек и колбочек
6 5Игаһіні цгапиіояпп
Торлык ішкі қабат
Внутренний сетчатый слой
7 $ігаһіш цапцііопаге
Түйіндік қабат
Ганглиозный слой
121 - сурет. Көру жұпкесінің дискі және торлық кабықтың артқы
болігіидегі соқыр дақ. Алдыиаи карагаидагы корінісі
1 ВІ5СН5 іі. оріісі
Көру жүйкесінің ДИСКІ
Диск зрительного нерва
2 Уаха ^аііцніпеа геііпае
Торлық қабықтың қан
тамырлары
Кровеносные сосуды сетчатки
3 Масиіа
Сары дақ
Желтое пятно
4 Ғоуеа сепігаіі^
Орталық шұңқыр
Центральная ямка
I
/
3
122 - сурет. Торлық қабыктың орталық шүцкыры.
1 Ғоуеа сеійгаіһ
Орталык шұңқыр
Центральная ямка
2 Гнпіса ГіЬгоза ЬиІЬі (зсіега)
Көздік алманың талшықтық
қабығы (ақ қабық)
Фнброзная оболочка глазного
яблока (склера)
3 Гипіса сачсиіо^а һиіһі
Көздік алманың тамырлық
қабығы
Сосудистая оболочка глазного
яблока
4 8ігаіцт ріціпсчііомпп
Пнгменттік кабат
Пигментный слой
5 Кігаішп ЬасіПИогтз еі
сопііоппс*
Таяқшалар мен сауытпіалар
қабаты
Слой палочек и колбочек
6 $ігаіиш цгапіііомнп
Торлық ішкі қабат
Внутренний сетчатый слой
7 $ігаіит ^апцііопаге
Түйіндік қабат
Ранглиозный слой
123 - еурет. Көзбұршактың құрылысы.
1 Ьепя
Көзбұршақ
Хрусталик
2 ҒіЬгае Іепіік
Көзбұршақтың талшықтары
Волокна хрусталнка
1
124 - сурет. Көздік алманың бүлшықеттері.
А - алдынан, Ә - жогарыдан карагандагы көрінісі
1 М. гесіия «црегіог
ТІк жоғарғы бұлшықет
Верхняя прямая мышца
2 М. оЫіцшіз 8ирегіог
Қиғаш жоғарғы бұлшықст
Верхняя косая мышца
3 Миксиіия гесіиз іпеіііаіь
Тік медиалдық бұлпықет
Меднальная прямая мышца
4 Ми8си1и8 оЫіциик інГегіоғ
Қиғаш төменгі бұлпықет
Нижняя косая мышца
5 М. гесіия іпГегіог
Тік төменгі бұлпықет
Нижняя прямая мышца
6 М. гесіия ІШеғаІі.ч
Тік латералдық бұлпықет
Латеральная прямая мышца
7 Вп1Ьи8 осиіі
Көздік алма
Глазное яблоко
8 Хсгуіь оріісіь (П)
Көру жүйкесі (II)
Зрительный нерв (II)
9 Сһіаыпа оріісиш
Көру қиылысы
Зрительный перекрест
125 - сурет. Көздік алманын тік,және киғаш төменгі бұлиықеттері.
Бұйірінен қарағандагы көрінісі. Көзұяиыц латералдық
қабыргасы алынған.
1 Ви1Ьи8 осиіі
Көздік алма
Глазное яблоко
2 Ок Ггопіаіе
Маңдайлық сұйек
Лобңая кость
3 ОгЬііа
Көзұя
Глазница
4 М. Іеуаіог раІреЬгаевирегіогіз
Жоғарғы қабақты көтеретІн
бұлшықет
Мышца, поднимаюшая верхнее
веко
5 М. гесіив мірегіог
Тік жоғарғы бұлшықет
Верхняя прямая мышца
6 М. гесіив 1аіега1і8
Тік латералдық бұлнықет
Латеральная прямая мышца
7 Аппиһі8 (апи1и8) (еіиііпеи*
соішпипіч
Сіңірлік ортақ сақина
Общее сухожильное кольцо
8 Хегғи$ оріісич (II)
Көру жүйкесі (II)
Зрительный нерв (II)
9 М. гесіив іпГегіог
Тік төменгі бұлііықет
Нижняя прямая мышца
10 Ми8си1и8 оЫіции8 іпГегіог
Қиғаш төменгі бұлііықет
Нижняя косая мышца
11 Махіііа
Жоғарғы жақсүйек
Верхняя челюсть
1
2
3
126 - сурет. Көздік алманың қиғаш жоғаріы және басқа да бұлінықеттері.
Жоғарыдан карагандағы коріиісі. Суреттің оң жаіында жогарғы қабақты
когерегін бұлнықет кесіліп, бір бөлігі алынған. Оң және сол
жактағьі көзұялардын жоғарғы кабырғасы алынған.
1 Миясиіи» гесіня теіііаііа
Тік медиалдык бұлііыкет
Медиальная прямая мыпща
2 Тгосһеа (піизсиіі оһіісріич
зирегіог)
Шығыриык (қиғаш жоғарғы)
бұлшықеттін)
Блок (верхнсй косой мыіпца
3 ВиІЬив осиіі
Көздік алма
Глазноеяблоко
4 М. Іеіаіог раІреЬгаевирегіогіз
Жоғарғы қабақты котеретін
бұлшықет
Мышца. поднимающая верхнее
веко
5 М. гесіив Іаіегаііз
Тік латералдық бұлныкет
Латеральная прямая мыища
6 Аппиіиз іешііпеич соішпипі»
Сіңірлік ортақ сақина
Общее сухожилыюе кольцо
7 Сһіаяша оріісит
Көру киылысы
Зрительный перекрест
8 М. гссіші Іаіегаіһ
Тік латералдық бүлпықет
Латеральная прямая мышца
9 61. Іасгішаііа
Көзжастық без
Слезная железа
127 - сурет. Оң жақіық көздің қабактары.
Алдынан қараіандаі ы корінісі.
1 Бцрегсіішт
Қас
Бровь
2 РаІреЬга чирегіог
Жоғарғы қабак
Верхнее веко
3 ІГІ8
Нүрлы қабык
Радужка
4 Гипіса (іЬгоза ЬиІЬі (зсіега)
Коздік алманын талшықтық
қабығы (ақ қабық)
Фиброзная оболочка глазного
яблока (склера)
5 Сагипсиіа Іасгішаііз
Козжастық бүртік
Слезное мясцо
6 Соішпімига раІреЬгагит
теіііаіь
Қабақтардың мсдиалдық
дәнекері
Медиальная спайка век
7 Рипсілт Іасгітаіе
Көзжастық нүкте
Слезная точка
8 РаІреЬга шрегіог
Жоғарғы қабақ
Верхнее веко
9 Сіііа
Кірпіктер
Ресницы
10 РиріІІа
Қарашык
Зрачок
11 Соішпі$$ига раІреЬгагит
ІаіегаІҺ
Қабақтардың латералдық
дәнекері
Латеральная спайка век
2
3
1
10
128 - сурет. Кабактың құрылымы. Фронталдық кесінді
1 Типіса сощипсііүа 4 Сіапііиіа сіііагһ
2 Конъюнктива (дәнекер қабық) Конъюңктива Тагхиа раІреЬгае 5 Кірпіктік без Ресничная железа ЬітЬиз раІреЬгае
3 Қабақтың шеміршегі Хрящ века Рагз раІреЬгаІія (ши$си1і 6 Қабақтың жиегі Край века Сіііа
огЫсиІагі$ осиіі) Қабақтық бөлік (көздің дөңгелек бұлшықетінің) 7 Кірпік Ресница Сиігі
Вековая часть (круговой мышцы глаза) Тері Кожа
129 - сурет. Козжасіық аішарйт. Алдыиаи қарағандағы көрінісі.
1 СІ. 1асгіша1і5
Көзжастық без
Слезная железа
2 РаІреЬга мірегіог
Жоғарғы қабақ
Верхнее веко
3 Сапаіісиінз Іасгітаііз зирегіог
Көзжастық жоғарғы өзекше
Верхний слезный каналец
4 Зассив Іасгішаііз
Көзжастық қап
Слезный мешок
5 Сапаіісиіиз 1асгіша1і$ іпГегіог
Көзжастық төменгі өзекше
Ннжний слезный каналец
6 Віісіш» павоІасгішаІВ
Көзжас-мұрындық түтік
Носослезный проток
7 Сапшсиіа Іасгішаііз
Көзжастық бүртік
Слезное мясцо
8 Апциіих осиіі Іаіегаііз
Көздіц латералдық бұрыпы
Латеральный угол глаза
I
130 - сурет. Коздік алма кан тамырларынып ү.ігісі. Бұйірінен
карағандағы көрінісі. Ак кабықтың бір бөлігі алынған.
1 Типіса ГіЬгоза ЬнІЬі (зсіега)
Көздік алманың талшыктық
қабығы (ақ қабык)
Фиброзная оболочка глазного
яблока (склера)
2 Агіегіае сіііаге» аніегіогех
Кірпіктік алдыңғы артериялар
Передние ресиичные артсрии
3 Сігсціи» агіегіознз ігйііз іпарг
Нүрлы қабықтыи артериялық
үлкен шеңбері
Большой артериальный круг
радужки
4 Ігһ
Нүрлық қабық
Радужка
5 Риріііа
Қарашық
Зрачок
6 Согпеа
Молдір қабык
Роговнца
7 №гті сіііагек 1оп§і
Кірпіктік үзын жүйкелер
Длинные ресничные нервы
8 Агіегіае сіііагев розіегіогез
Іопцас
Кірпіктік артқы ұзын
артериялар
Длинные задние ресничные
артерин
131- сурет. Көру агзасының өткізгіш жолдарының үлгісі. Бағытшалар
жүнкелік нмпульстің жүру багытыи көрсетіп іүр.
1 Типіса іпіегпа ЬиІЬі (геііпа)
Көздік алманың ішкІ қабығы
(торлық кабық)
Внутренняя оболочка глазного
яблока (сетчатка)
2 ^егсі сіііагев Ьгеуек
Кірпіктік кқісқа жүйкелер
Короткие ресничные нервы
3 СапД. сіііаге
Кірпіктік түйін
Ресничный узел
4 №гүц8 орііснз
Көру жүйкесі
Зрительный нерв
5 Сһіазта оріісиіп
Көру қнылысы
Зрительный перекрест
6 Тг. оріісиз
Көру жолы
Зрнтельный тракт
7 №гуц8 осиіошоіогіиз (III)
Көз қозғалткыпггық жүйкелер (ПГ)
Глазодвигательный нерв (111)
8 \ис1. осиіоіпоіогіич ассекзогіи$
Көз қозғалткьіш жүйкенің
қосымша ядросы
Добавочное ядро
глазодвигательного нерва
9 Тг. 1ес<о$ріпаІі$
Жамылғы-жұлындық жол
Покрышечно-спинномозговой
путь
10 Яайіаііо орііса
Көру тарамдары
Зрительная лучистость
11 Согрик £епіси|аһіпі Іаіегаіе
Иіндік латералдық дене
Латеральное коленчатое тело
12 ВиІЬиз осиіі
Көздік алма
Глазное яблоко
4
5
6
132- сурет. Есту және тепе-теңдік ағзасы. Бойлық кесінді.
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
Апгісніа
Құлақтық қалқан
Ушная раковина
Меаіи$ асисіісиз ехіеггшх
Естудің сыртқы өтісі
Наружный слуховой проход
Сауііа* (ушрапіса
Дабылдық қуыс
Барабанная полость
Сапа1е$ $ешісігсиІаге$ оч^еі
Жартылайдөңгелектік сүйекті
өзектер
Костные полукружные каналы
УезііЬиІшп
Кіреберіс
Преддверие
Сосһіеа
Үлу
Улитка
7 Уегхич хехііһиІососһІеагіх(\ІІІ|
Кіреберіс-ұлулық жүйке (VIII)
Преддверно-улитковый
нерв (VIII)
8 Агіегіа еагоііч іінегпа
Уйқылық ішкі артерня
Внутренняя сонная артерия
9 Тиһа ашІИіха
Есту түтігі
Слуховая труба
10 Оззісиіа аінііііь |атІі(огіа|
Есту сұйекшелері
Слуховые косточкн
11 МешЬгапа Іутрапі
Дабылдық жарғақ
Барабанная перепонка
133- сурет. Құлақтық қалқан. Латералдық жағыпаи көрінісі.
Неііх
Шиыршық
Завиток
Сгига апіһеіісһ
Шиыриық алдының аяқшасы
(карсы шиыршықтың аяқшасы)
Ножкн противозавитка
СушЬа сопсһае
Қалқанның қайығы
Челнок раковнны
Сги$ һеіісів
Шиыршықтың аяқшасы
Ножка завитка
Тга^из
Қүлақтық бүртік
Козелок
Сахипі солсһае
Қалқанның қуысы
Полость раковины
7 ЬоЬиһіз аигісиіае
Қүлақтық қалқанның үлесшесі
(сырғалық)
Долька ушной раковины (мочка)
8 Аііііігаци*
Қүлақтық бүртікқарсысы
(қарсы бүртік)
Противокозелок
9 Апіһеііх
Шиыршықалды (қарсы
шиыршық)
Протнвозавиток
10 $сарһа
Қайық
Ладья
11 Тнһегсиіит аигісиіае
Қүлақтық қалқанның төмпешігі
Бугорок ушной раковины
1
134 - сурет. Дабылдық жарғақ. Есту түтігінің білігімен жүргһілген кесінді.
Дабылдык қуыс жаі ынан қарағандағы көрінісі.
1 ТиЬа аи<1і(іұа
Есту түтігі
Слуховая труба
2 М. (епчог іушрапі
Дабылдык жарғақты керетін
бүлшыкет
Мышца, напрягающая
барабанную перепонку
3 МапиЬгішп шаііеі
Балғашықтың түтқасы
Рукоятка молоточка
4 Тегніо ш. (епчог (утрапі
Дабылдық жарғақты керетін
бұлшықеттін сіңірі
Сухожилие мышца,
напрягающей барабанную
перепонку
5 Сариі шаііеі
Балғашыктың басы
Головка молоточка
6 Сгп5і ІОПЦҢІП ІПСІНІІ*»
Тәстіктің үзын аяқшасы
Длннная ножка наковальни
7 Согрич іпсінііч
Төстікденесі
Тело наковальни
8 Сһогсіа (утрапі
Дабылдык ішек
Барабанная струна
9 МетЬгапа іутрапі
Дабылдык жарғақ
Барабанная перепонка
10 Сапаіһ сагоіісик
Ұйқылық өзек
Сонный канал
/35 - сурет. Дабылдық қуыстың медналдық қабырғасы. Латералдық
жағынан (дабылдық қуыс жағынан) қарағандағы көрінісі.
Пирамнда білігі боныніпа жасалған кесінді.
1 Ғепеаіга үевІіЬиіі 6 Ғогатеп 5іуіота8<оі<1еит
2 Кіреберістін терезесі Окно преддверия Рготопіогіиш 7 Біз-емізіктік тесік Шилососцевидное отверстие Ргосеззня ташіііагһ
3 Мүйіс Мыс Сапаіія сагоіісиз 8 Емізіктәрізді өсінді Сосцевндный отросток Сапаііз Ғасіаііч
4 Ұйқылық өзек Сонный канал 8и1. рготоп(огіі 9 Беттік өзек Лицевой каиал Сеіһііае та.чіоніеае
5 Мүйістің жүлгесі Борозда мыса ЕепеМга сосһіеае 10 Емізіктәрізді үяшықтар Сосцевидные ячейки Ап(гипі тач(оі<1еит
Ұлудың терезесі Окно улиткн Емізіктәрізді үңгір Сосцевидная пещера
4
5
6
136 - сурет. Оң жактық қүлақтың есту сұйекшелері. Жоғарыдан
және медиалдық жағынан қарағандағы көрінісі.
1 Ма11еи$ Балғашық Молоточек 2 Агііспіаііо іпсндопіаііеагіч Тестік-балғашықтық буын Наковальне-молоточковый сустав 3 ІПС115І Төстік Наковальня 4 Сгп$ Һгсус Қысқа аяқша Короткая ножка 5 Сги$ 1оп£ипі ¥зын аяқша Длнниая иожка 6 Агііспіаііо іпси(іо$<аре(ііа Төстік-үзеңгілік буын ’ Наковальне-стременной сустав 7 8<аре$ Үзеңгі Стремя 8 Сги$ ро$(егіи$ Артқы аяқша Задняя ножка 9 Ва$і$ $<аре(іі$ Үзеңгі негізі Основанне стремени 10 Сги$ апісгіпч Алдыңғы аяқша Передняя ножка 11 Маппһііппі піаііеі Балғашықтың тұтқасы Рукоятка молоточка 12 Ргосе$$и$ апіегіог Алдыңғы өсінді Передний отросток 13 Ргосе$$и$ 1а1егаіі$ Латералдық өсінді Латеральный отросток 14 Сариі піаііеі Балғашықтың басы Головка молоточка
1
137 - сурет. Он жакіык баліапіық
А - алдынан қарағандаі ы көрінісі
Сариі гпаііеі
Балғашықтыи басы
Головка молоточка
Соііит таііеі
Балғашықтыц мойны
Шейка молоточка
Ргосевкик апіегіог
Алдыңғы өсінді
Передний отросток
4 МаішЬгіиш таііеі
Балғатықтың тұткасы
Рукоятка молоточка
5 Ргосеззиз Іаіегаіһ
Латералдық өсінді
Латеральный отросток
Ә - артынан қарағандағы көрінісі
1 Ғасіез агіісиІагЕ
Буындық бет
Суставная поверхность
2 СоІІит таііеі
Балғанықгың мойны
Шейка молоточка
3 Ргосеявиз Іаіегаіія
Латералдық осінді
Латсральный отросток
4 МаішЬгіит таііеі
Балғашықтың тұтқасы
Рукоятка молоточка
5 Сариі таііеі
Балғашықтын басы
Головка молоточка
1
2
3
Б - латералдық жағынан қарағандағы көрінісі
1 Сариі шаііеі
Балғашықтың басы
Головка молоточка
2 Соііит таііеі
Балғапықтын мойны
Шейка молоточка
3 Ргосезаиз Іаіегаііз
Латсралдық осінді
Латеральный отросток
4 Ргосеззиа апіегіог
Алдыңғы өсінді
Передннй отросток
5 МагшЬгіит піаііеі
Балғаіпықтың тұтқасы
Рукоятка молоточка
6 Ғасіев агіісиіагіз
Буындык бет
Суставная ңоверхность
Б
138 - еурет. Оң жактык төстік.
А - медналдык жағынан карағандағы көрінісі
I СоГрҢ8 ІНСҢ(ІІ8 4 Ргосеязиз Іепіісиіагіз
2 Төстік денесі Тело наковальнн Сгаз Ьгеұе Жасымықтәрізді өсінді Чечевицеобразный отросток 5 Ғасіек агіісиіағія
3 Қысқа аяқша Короткая ножка Сгіія 1оп«ипі ¥зын аяқша Длннная ножка Буындық бет Суставная поверхность
Ә - латералдык жағынан карағандағы көрінісі
1 Соғриз іпсибів 4 Ргосекаиз 1епііси1агі$
Төстік денесі Жасымықтәрізді өсінді
Тело наковальни Чечевицеобразный отросток
2 Ғасіез агіісиіагів • 5 Сгик Ьгете
Буындық бет Қыска аяқша
Суставная поверхность Короткая ножка
3 Сгн8 Іопощп
¥зын аяқша
Длинная ножка
139 - сурет. Ои жактык үзеңгі. Жоғарыдан карағанда.ы
1 СаріИ 8<аре(ііз
Үзеңгінің басы
Головка стремсни
2 Сгіі5 розіегшз
Артқы аяқша
Задняя ножка
3 Ва$і$ $<аре(1І8
Үзеңгі негізі
Основание стременн
4 Спі8 агИегіив
Алдыңғы аяқша
Передняя ножка
3
140 - сурет. Фронталдык кесіндідегі есту түтігі, дабылдық
куыс және сырткы ссту өтісі.
1 ТиЬа аиЛійұа
Есту түтігі
Слуховая труба
2 Рага сагіііаоіпеа іиЬае
аибһіуае
Есту түтігінің шеміршіктік
бөлігі
Хряшевая часть слуховой трубы
3 Рагв оч^еа (иЬае аиіііііуае
Есту түтігінің сүиектік болігі
Костная часть слуховой трубы
4 М. іепзог іутрапі
Дабылдық жарғақты керетін
бұлшыкет
Мышца, напрягающая
барабанную псрепонку
5 Сатһа» (угпрапіса
Дабылдык қуыс
Барабанная полость
6 Ояяісиіа ашііііі»» [аініі(огіа|
Есту сүйекшелері
Слуховые косточки
7 МетЬгапа іутрапі
Дабылдык жарғақ
Барабанная перепонка
8 Меаіи» асііМіси* ехіегпиэ
Сыргкы ссту өтісі
Наружный слуховой проход
2
141 - сурет. Саманлық сүнектің тастык бөлігіне қарағандағы ішкі қүлақдың
орналасу үлгісі. Жогаргы жақтан қарағандағы көрінісі.
1 Сіітнк 8 Ғогатеп іпаопшп
Ылди Скат Үлкен тесік (іиүнделік) Большое (затылочное)
2 һпреччіо ігі^етті отверстие
Үштіктік батыңкы Тройннчное вдавление 9 N. тезііЬиІагһ Кіреберістік жүйке
3 Сосһіеа Преддверный нерв
Ұлу Улитка 10 Сапаііз чсіпісігси1агі\ розіегіог
4 Раіті реігоза Пнрамида (тастьік бөлік) Пнрамида (каменнстая часть) Жартылайдөңгелектік арткы өзек Задний полукружный канал
5 УекііЬиІит Шытырманның кіреберісі Преддверие лабиринта 11 Сапаіік 8етісіғсиІагІ8 Іаіегаііз Жартыл айд өңгел екті к латералдық өзек
6 Сапаіеэ ветісігсиіаге» о$зеі Жартылайдөңгелектік сүйекті Латеральный полукружный канал
өзектер / Костные полукружные каналы 12 Сапаііэ зешісігсиіагіз апіегіог Жартыландөңгелектік
7 8и1сиз ыпиз ніңіпоійеі Сигматәрізді қойнаудың алдыңғы өзек Передний полукружный канал
жүлгесі Борозда сигмовндного синуса 13 N. сосЫеагіз Ұлулык жүйке Улитковый нерв
1
2
142 - сурет. Ішкі кұлақтың сүйектік және жарғактық шытырмандарыныц
күрылыс үлгісі. Медналдык жағынан қарағандағы көрінісі.
1 Сапаііз яетісігсиіагі» аніегіог 11 Ғепезіга үезІіЬиІі
Жартылайдөңгелеісгік алдыңғы өзек Передний полукружный канал 12 Кіреберістің терезесі Окно преддверия І)пс(ич иігісиіозассиіагіз
2 Іһісіич четісігсиіагіч апіегіог Эллипстік және сфералык
3 Жартылайдоңгелсктік алдыңғы түтік Передний полукружный проток Сгіь окзеиш соттипе 13 қапшалардың түтігі Проток эллиптнческого и сферического мешочков Ғепе^іга сосһіеае
4 Сүйектік ортақ аяқша Обшая костная ножка Спі$ тетЬгапасеит соттине 14 ¥лудың терезесі Окно улитки Сапаіісиіив сосһіеае
5 Жарғақтық ортақ аяқша Общая перепончатая ножка Сапаіһ \егпісігспіагіч ро^Ісгіог 15 Ұлудың өзекшесі Каналец улитки І)пс(іь геипіелз
Жартылайдөңгелектік арткы озек Задний полукружный канал 16 Дәнекерліктүтік Соединяющин проток Сапаііз зрігаіія
6 Піісіші зегпісігсиіагізрозіегіог * Шиырнықты өзекшс
Жартылайдөңгелектік аргкы түтік 17 Спиральный проток Оисіия сосЫеагіз
7 Задний полукружный проток Сапаііз зетісігсиіагів ІаіегаіН Үлулык түтік Улитковый проток
Жартылайдөңгелектік 18 Зассиіиз
латералдық өзек Латеральный полукружный канал 19 Сфералық қапша Сферический мешочек ІЛгіси1и$
8 Іһісіи^ кетісігсиіагіз 1а<ега1і$ Эллипстік қапша
Жартылайдөңгелектік латералдық түтік 20 Эллиптический мешочск І)исіи$ епгіоіуіпрһаіісш»
9 Латеральный полукружный проток Атриііа тетЬгапасеае 21 Эндолимфалык түтік Эндолимфатический проток АпірііПа тетЬгапасеае
розгегіог Жарғақгық артқьі ампула Задняя перепончатая ампула апіегіог Жарғақтық алдыңғы ампула Псредняя перепончатая ампула
10 ҰекНЬиІит
Кіреберіс
Преддверие
143 - сурет. Ұлудың ішкі күрылысы. Сүйектік ұлу
кабырғасының бір бөлігі алынған
1 Сапаіія $ріга1і$ сосһіеае
Ұлудың иірмелік озегі
Спиральный канал улнтки
2 Снриіа сосһіеае
Ұлудың күмбезі
Купол улиткн
3 МоіііоІи$
Білік
Стержень
4 Ьаш. 5іріга1іч о$$еа
Иірмелік сүйектік табақша
Костная спнральная пластинка
5 Вазі$ сосһіеае
Ұлудың негізі
Основание улитки
144 - сурет. Сүйектік ұлудың бойлык кесіндісі.
1 Сапаіія ярігаіів сосһіеае
Ұлудың иірмелік өзегі
Спиральный канал улитки
2 Сириіа сосһіеае
Ұлудың күмбезі
Купол улнтки
3 Неіісоігема
Ұлудыңтесігі, геликотрема
Отверстне улитки, геликотрема
4 Моіііоіиз
Білік
Стержень
5 Ьагп. врігаііз оззеа
Иірмелік сүйектік табақша
Костная спиральная пластинка
6 Сапаіез ІопціСисііпаіе*» пюсііоіі
Біліктің бойлық өзектері
Продолъные каналы стержня
7 Сапаіія $рігаіі$ гпобіоіі
Біліктің нірмелік өзегі
Спиральный канал стержня
8 Ва$і$ сосһіеае
Ұлудың негізі
Основанне улитки
2
145 - сурет. һпкі қүлақтың сүйектік шытырманыныц ішкі беті.
Латералдық жаіынан корінісі. Сүйсктіқ шытырманның
бүнірлік қабыргасының бір бо.іііі а.іыпіап.
1 Сапаігі чегпісігсиіаггі апіегіог 10 Арсгіига іпіегпа сапаіісиіі
2 Жартылайдөңгелсктік апдыңғы озек Передний полукружный канал АгпрпІІа онеа апіегіог сосһіеае Ұлу озекшесінің ішкі тссігі Внутренняя алертура (отверстие) канальца улитки
Сүйектік алдыңғы ампула 11 Арегіига іпіегна ациебисіи^
3 Передняя косгцая амиула Песе$$и$ е11ірііси$ тезйЬиІі Кіребсріс сүкүбырының ішкі
4 Эллипстік үңғыл Эллиптическое углублепие Сгіма үезііЬиІі тесігі Внутренняя апертура (отверстие) водопровода
Кіреберістің вд,іры Гребень нреддверия 12 преддверия АтрпІІа оччеа рочіегіог
5 Песез$из зрһегісиз Сүйсктік арткы амцула
Сфералық ұңғыл Сферическое углубление 4 13 Задняя костная ампула Гогагпеп сгиггі согппцпіе
6 Сосһіеа ' СүйсктІк аякшаиың тесігі
7 Ұлу Улитка 8са1а үезйЬиІі 14 Отверстис обіисй костной ножки Сапаігі чегпісігсиіагіч ромегіог
8 Кіреберістік саты Лестшща преддверия 8са1а (утрапі ЖартылайдөңгслектІк артқы өзек Задний полукружный каиал
Дабылдық саты 15 Сапаііч чегпісігсиіагһ Іаіегаіі»
9 Барабанная лестница Ьаш. хрігаіі’» о$зеа Жаргылайдоңгелектік латералдык өзек
Иірмелік сүйектік табақша Костная спиральная пластинка 16 Латеральный полукружный канал АтриІІа оіічеа Іаіегаііч Сүйсктіклатералдьк ампула Латеральная костная ампула
146 - сурет. іііікі құлақтың жарғақтық піыіырманыпын құрылыс үлгісі.
1 ІЛгісиІи» 8 Оисіик иігісиіозассиіагі»
2 Эллипстік қапша Эллиптичсский мешочек Ашриііа іпеіпһгапасеае Эллипстік және сфералық қапшалардың түтігі Проток эллиптического и
апктіог Жарғақтық алдыңғы ампула 9 сфернческого мешочков Саесиіп |сесигп| ұекііһиіаге
3 Передняя перепончатая ампула Сапаііч чеіпісігсиіагь ап(егіог Кіреберістің сокыр дөңссі Слепое преддверное
Жартылаіілөңгелектік алдыңғы өзек 10 выпячивание І)ис(и>> іеипіеп*
4 Передний полукружный канал Сгич іпеіпһгапасеигп соішиипе Дәнекерлік түтік Соединяюший проток
Жарғақтьіқ ортақ аяқша 11 І)ис(и*і сосһіеагь
5 Общая перепончатая ножка І)ис(іь ‘іепіісігсиІагКроМегіог Ұлулық түтік Улитковый проток
Жартылайдөңгелектік арткы 12 8ассп1ич
6 түтік Задннй полукружный проток Сапаіһ яешісігсиіагіч 1а (ег аііч < 13 Сфералық қапша Сферический мешочек І)пс(и«і епгіоіутрһаіісиз
Жартылайдоңгелектік латералдық өзек Латеральный полукружный 14 Эндолимфалык түтік Эндолимфатический проток 8ассиз еіиіоіуіпрһаіісич
7 канал АпіриІІа іпеіпһгапасеае Эндолнмфалык кап Эндолимфатический мешок
розіегіог
Жарғақтық артқы ампула
Задняя перепончатая ампула
14
1
2
3
4
13
12
9
7
8
5
6
147 ~ сурет. Ііпкі қүлақтың жаргақіыц шытырманы жанындагы
дақ ііеи амііулнр.іық қырша қүрылысыныи үліісі.
I Масиіа
Дақ
ІІятію
2 Зіаіосопіа
Статоконии
Статоконии
3 СеІІиІае хспяогіае рііозае
Ссзімталдық шаштық
жасушалар
Волосковые сенсорныс клстки
4 ІЧеигоііЬгае рагііа ұе^ііЬиІагіз
іі. уеЗііЬиІо-соеһІеагіз
Кіреберіс-үлулық жүйкснің
кІребсрістік бөлігінің жүйкелік
талііықтары
Нервные молокна
вестибулярной части
прсддверно-улиткового перва
5 \енгоІ1Ьгае рагіһ аіприііагһ п.
уе5ІіЬи1о-сосһ1еагІ8
Кіреберіс-үлулық жүйкенің
ампулярлық бөлігінің жүйкелік
талпықтары
Нервные волокна ампулярной
часги преддвсрно-улиткового
нсрва
6 Сеііиіае «епяогіас рііозае
Сезімталдық шаштық
жасуіпалар
Волосковые сепсорныс клстки
7 СгЫа атриііагіз
Ампулалык қыр
Ампулярный гребешок
1
2
3
148 - сурет. Кіреберіетік аппараттың откізгіш жолдарынын үлгісі.
Багытшалар жүйкелік импульстың жүру бағытын көрсетеді.
1 \ис|. Газіщіі [ГазН£ІаШ$] 5
Шатыр ядросы
Ядро шатра
2 Ғазс. Іопдіішіпіаііч ііогміііч 6
Бойлық арткы буда
Задний продольный пучок
3 І\ис1. уе8(іЬн1аге$ 7
Кіреберістік ядролар
Вестибулярные ядра
4 Рагк ұеміЬиІагі*» п. уекііЬиІо- 8
сосһіеагһ
Кіреберіс-ұлулық жүйкенің
кірсберістік бөлігі
Вестибулярная часть 9
преддверно-улиткового нерва
Сапдііоп үезііЬиІагһ
Кірсберістік түйін
Вестибулярный узел
Аигів іпіегпа
]шкі құлақ
Внутреннее ухо
Меііиііа оЫопдаіа
Сопақша ми
Продолговатый мозг
Тг. үе8(іЬи1о$ріпа1І8
Кіреберіс-жұлындық жол
Преддверно-спинномозговой
путь
МеіІиПа чріпаііч
Жұлын
Спинной мозг
2
149 - сурет. Үлудын піиыршықгы оіегі мен үлулық взек
күрылысынын үлгісі, көлденең кесінді
1 8саІа ұезгіЬиіі 8 Ьат. Ьазііагіз
Кіребсрістік саты Лсстница нреддверия Базилярлық табақша Базилярная пласіинка
2 МетЬгапа уезгіЬиІагік Кіребсрістік жаргақ Мсмбрана преддверия 9 Сеіһііае кепкогіае рііо^ае Сезімталдық шаштық жасушалар
3 МетЬгапа іесгогіа Волосковые сенсориые клегки
Жамылғылық жаррақ Покровная мембрана 10 Рагіе§ іупірапісич ііиеінч сосһіеагіз
4 Ог^апит зрігаіе Иірмслік мүіие Спиральныіі оргаи Ұлулык түтіктің дабылдык қабырғасы Барабанная стснка улиікового
5 Ьат. зрігаіһ (тса протока
Иірмслік сүйектік табакша Костная спиральпая пластинка 11 8ігіа уа8еи1агі<> Тамырлык жолақ
6 8са1а Іупірапі Сосудистая полоска
Дабылдық саты Барабанная лсстпина , 12 Іһісіи^ сосЫеагіз Ұлулық түтік
7 Рагіез еосһіеае оззеа ! Ұлудыц сүйектік қабырғасы Костная стенка улитки Улигковый ироток
I
2
X
150 - сурет. Дабылдық жарғаққа есту толіфіндары әсер еткенде есту
сүйекшелері мен сұйыктықтың қозғалысының үлгісі. Бағьптпалар
лыбыстық толкындардың багытын көрсетеді.
1 Меаіич асичіісич ехіегпнз Сырткьі есту өтісі Наружный слуховой проход 2 МеніЬгана (упірапі Дабылдық жарғақ Барабанная псрепонка 3 О$$існ1а ашііііь |аи*|11огіа| Есту сүйекшелері Слуховые косточки 4 8са1а іЬіііі Кіреберістік саты Лестница преддвсрия 5 Бсаіа Іуінрапі Дабылдык саты Барабанная лестница 6 МеніЬгапа (упірапі чесиіпіагіа Дабылдык екіншілік жарғак Вторичная барабанная псрспонка 7 Саеіпп іутрапі (сатііа^ (уіпрапіса) Дабылдық куыс Барабанная полость
1
2
3
4
150
151 - сурет. Есту ағзасының өткізгіш жолдарының жолдары.
Бағытшалармеп жүйкелік нмпульстың бағыты корсетіліен.
1 Сугиз Іешрогаііч мірегіог 7 Рагк ұезІіЬиІагһ п. тезііЬиІо-
Самайлык жогарғы қатиар Верхпяя височная извилина сосһіеагіа Кіреберіс-үлулық жүйкснін
2 Соііісиіик інГегіог (есіі іпеычісерііаіі Ортаңғы милыи тобесінің кіреберістік бөлігі Всстибулярная часть преддвсрно-улиткового нерва
төмснгі тобешігі Нижний холмик крыши средиего мозга 8 Сосһіеа Ұлу Улитка
3 Ііьс. Іоіщіііиііпаііч (іогзяііз Бойлық артқы буда Задний продольиый пучок 9 Тг, іееіояріпаііа Жамылғы-жұлындық жол Покрышечно-спинномозговой
4 Мнсі. согрогіз (гаре/оіііеі путь
Трапсциятәрізді денснің ядросы Ядро трапсциевидного тсла 10 Согрик ігаре/оіііеипі Трапсциятәрізді денс
5 N□01. сосһіеагіз розіегіог Трапециевидное тело
Ұлулық арткы ядро Заднее улитковое ядро 1 11 І еіппНсіь Іаіегаііз Латералдық ілмек
6 Мисі. сосһіеагіч апіегіог Латеральная петля
Ұлулық алдыңғы ядро Переднее улитковое ядро 12 ( огрич ^епісиІаЦііп піеіііаіе Иіпдік мсдналдық денс Медиальнос коленчатое тсло
152 - сурет. Мұрындык қуыстыц шырышгық қабығындағы иіс
сезу эпнтелнйінің жасушалары (үлгі)
I Місгіуіііі 4
Микробүрлср
Микроворсинки
2 Сесиііае пеигозепзогіае 5
оИасіогіае
Иіс сезудің нейросенсорлық
жасушалары
Обонятельные нейросецсорные
клетки
3 Сесиііае кияіёпіасиіагех
Тіректік жасушалар
Поддерживаюшие клетки
МетЬгапа Ьаваіів
НегІздік жарғақ
Базальная мембрана
Ахоп сеіиііае пеигозепзогіае
оИасІогіае Ьа$а1І8
Иіс сезудің нейросенсорлық
жасушаларының аксондары
Аксоны обонятельных
нейросенсорных клеток
153 - сурет. Дәм сезу бүртігінін құрылысының үлгісі
1 Рогіь дичіаіогіич
Дәм сезу бүртігі
Вқусовая почка
2 Сеііиіае ^имаіогіае
Дәм сезу жасушалары
Вкусовые клетки
3 Сеііиіае зияіепіасиіагіз
Тіректік жасушалар
Поддерживающая клетка
4 І\еигойЬга щЫаіогіа
Дәм сезудің жүйкелік талпығы
Вкусовое нервное волокно
154 - сурет. Терінің күрылысы (үлгі).
1 Ерійегтк 6 СІашіиІа яеЬасеа
2 Эпидермис Эпидермис Зігаһіт согпеит 7 Майлық без Сальная железа 81гаіит геіісиіаге
3 Мүйіздік кабат Роговой слой РІІІ 8 Торлық қабат Сетчатый слой Каіііх рііі
4 Шаштар Волосы (.Іаініиіа мкІоііГега 9 Шаштыңтүбірі Корень волоса (.Іаініиіа хінІогіГега
5 Тердік бездін өзегі Проток потовой желсзы Кігаінт раріііаге 10 Тердік без Потовая железа Теіа зиЬсиіапеа
Емізіктікқабат Сосочковый слой Теріастылық піелмай Подкожная клетчатка
755 - сурет. Терілік эпндермнстің құрылысы
1 Зігаінт согпент
Мүйіздік қабат
Роговой слой
2 Зігаішп Іискіипі
Жылтыр қабат
Блестящий слой
3 Зігаінт ^гапиіоміт
Түйіршіктік қабат
Зернистый слой
4 Зігаіпт зріповит
Бүрлік қабат
Шиповатый слой
5 $ігаішп Ьазаіе
Негіздік қабат
Базальный слой
6 Зігаіит геіісніаге
Торлық қабат
Сстчатый слой
156 - сурет, Саусақтың а.іақандык бетінің терілік (папяллярлық)
сызыктарының суреіі.
і
157 - сурет. IIIапі буылтығы құрылысының үлгісі.
1 Ерісіегтһ
Эпидермнс
Эпидермнс
2 8сари$ рШ
Шаштың білігі
Стержень волоса
3 Сіапсіиіа зеЬасеа
Майльж без
Сальная железа
4 М. аггесіогея рііогшп
Мышца, подннмающая волос
Шашты котеретін бұлиьқет
5 ҒоШсиһіз рііі
Шаштардың түйіиі
(фоллнкулы)
Фолликул волоса
6 Уа^іпа гаШсиІагія ехіегпа
Түбірлік сырткы кынап
Наружное корневое влагалище
7 ВиІЬия рШ
Шаштың буылтығы
Луковица волоса
8 РарШа рШ
Шаштың емізігі
Сосочек волоса
8
158 - сурет. Сүгтік (кеуделік} без. Сд: итталдық кесінді.
РаріІІа піагппіагіа
Сүттік бсздің бүртігі (емізік)
Сосок молочной жслезы
Гһісіич ІасііГегі
Сүттік түтіктер
Млечные протоки
Ға$сіа ресіогаіһ
Кеуделік іпандыр
Грудная фасция
Мизсиіиз ресіогаііз та]ог
Кеуделік үлкен бұлііықет
Большая грудиая мышца
3 Согриз піапппае
Сүттік бездіц денесі
Тело молочной желсзы
159 - сурет. Сүттік (кеуделік) без. Алдыиан қарағандағы көрінісі.
Согрия піапппае
Сүттік бездің денесі
Тело молочной железы
РаріІІа піапітагіа
Сүттік бездің бүртігі (емізіі;;
Сосок молочной железы
2 Агеоіа піапнпае
Сүттік бездің бүртікжанылық
шеңбері
Околососковый кружок
молочной железы
3
Әдебиеттер тізімі:
1. Рахишев А.Р. К морфологии тазового сплетения Дисссртация на соисканис
ученой степсни кандилага медицинских иаук. - Караганда, 1960. - 238 с.
2. Рахипісв А.Р. Казахско-русско-латинский словарь анатомических
іерминов, часть 1. Казгос.уч-пед., изд-во, Алма-Ата, 1963, - 86 с.
3, Тибор Донаі. Толковый анатомичсский словарь. Будапешт, 1964.
4. Рахипісв А.Р. Казахско-русско-латинский словарь анатомических терминов,
часть 11. «Мектсп», Алма-Ата. 1966. - 159 с.
5. Рахишев А.Р. Строение и источники формнрования тазового сплетения
Диссертация на соисканис ученой стеиени доктора медцинских наук.- Цеяиноград-
Ленинград, 1968. 315 с.
6. Рахишсв А.Р. Морфология таювого снлетения. Изд-во «Казахстан», 1971,- 300 с.
7. Браун А.А., Рахишев А.Р. Клетки и ткани живого организма. Изд-во
«Казахстан», 1975. - 229 с.
8. Рахишев А.Р. Анатомический (^ловарь (казахско-русско-латинский). Изд-
во «Рауан». Алматы, 1992. - 300 с.
9. Ракышев А.Р. Анатомия терминдерініңсөздігі. Алматы, «Рауан», «Демеу»,
1994,- 142 б.
10. Ракышев А.Р. Организмнін цәзік құрылымы. Алматы, «Санат», 1994. - 167 б.
11. Ракышсв А.Р. Адам анатомиясы (оқулық) I том «Білім», 1994. - с. 415
12. Рақычісв А.Р. Адам анатомиясы (оқулық) II том «Білім», 1995. - 272 б.
13. Т.А. Момынов, А.Р. Рақышев Медицинский словарь (русско-казахский)
Алматы, Атамұра, 1999. - 308 б.
14. Аппе М.К.. А§иг, Міті£ 3. Ьее, СгапГз Аііак оі'апаіоту, Сепіһ ебіііоп, Тогопіо-
Ошагіо, Сапаба, 1999. - 762 р.
15, Момынов Т.Ә., Ракышев А.Р. және т.б. Қазақша-орысша, орысша-қазақша
создік Республикалық салалық ғылыми терминологиялык сөздіктер сериалы, 15
гом, Медицина, Алматы, 2000. -312 6.
16. Рахишев А.Р. Международная анатомическая номенклатура. Алматы, Асем-
Систем, 2003.-358 6.
17. Муминов Т.А., Рахиіпсв А.Р. Русско-казахский медицинский словарь,
Алматы, Кітап, 2003. - 350 б.
18. Момынов Т.А., Акжігітов Г.Н., Ракышев А.Р. Ағылиьінша-казакша
мсдициналық сөздік. Алматы, Кітап, 2003. - 600 б.
19. Ракышев А.Р. Адам анатомиясы (окулық) I том (екінші басылым) Алматы,
Дәуір, 2004. - 420 б.
20. Ракышев А.Р, Адам анатомиясы (учебник) II том (екінші басылым) Алматы,
Дәуір, 2004. - 432 б.
21. Атлас нормальной анатомии человека: Учебн. Пособие: В 1 т. / Сапин М.Р.,
НикиТіок Д.Б., Швецов Э.В.. - Т. I. - М.: МЕД пресс-информ, 2004. - 488 с.
22. Атлас нормальной анатомии человека: Учебн. Пособие: В 2 т. / Сапин М,Р.,
Никитюк Д.Б., Швецов Э.В.. - Т. 2. - М.: МЕД пресс-информ, 2004. - 484 с.
хүқықтар қорга.іган. Бу.і кітаптың ешқандай йв.игін
авторлық хуқық иесінің жазбаша руқсатынсыі
қайта.іауга тиым салынады.
Алшынбай Рақышев
АДАМ АНАТОМИЯСЫНЫҢ АТЛАСЫ
ЛАТЫН, ҚАЗАҚ ЖӘНЕ ОРЫС ТІЛДЕРІНДЕ
АТЛАС АНАТОМИИ ЧЕЛОВЕКА
НА ЛАТИНСКОМ, КАЗАХСКОМ И РУССКОМ ЯЗЫКАХ
IV ТОМ
Редактор Зу.іутбекова Ж.Б.
Медишіна ғылымдарынын кандидаіы, аға оқытушы Жо.ідыбаева А.А.
Техникалық редактор Г.Сабитова
Компьютерлік дизайн С.Табалдинова
Шартты баспа табағы 19. Таралымы 4000. Қаріп түрі Таймс. Офсеттік басылыс.
Тапсырыс №. Басуға 27,04.2006 қол қойылды.
ЖШС “ Кітап” баспасы. Алматы қаласы, Гагарин даңғылы. 192 үй.
Тел.: (3272) 699389. Факс (3772) 699439.
Ескерту
үшін