Текст
                    Владимир Кричевский
Типографика
в
терминах и образах
том 2
158 образов
СЛОВО/SLOVO
Москва, 2000



Владимир Кричевский Типографика в терминах и образах Книга в двух томах: ТОМ 2 а Об этом томе з 4 Указатель образов 5 7 158 образов Издательство СЛОВО / SLOVO Publishing House Москва, 2000
УДК 76 ББК 85.15 К 82 книга выходит в авторской редакции дизайнер Владимир Кричевский консультант но дизайну Константин Журавлев дизайнеры у компьютера Евгений Корнеев (работа с иллюстрациями) Константин Журавлев (верстка) корректура Илья Бернштейн книга набрана и сверстана на оборудовании фирмы «Эпифания» диапозитивы выведены издательским домом «Ясная Поляна» шрифт ITC New Baskerville С and М (ParaType) офсетная «ВХИ Гознак» 120 г/м”, а также Nettuno 280 г/м' 3000 экземпляров печать и переплетные работы ОАО «Типография “Новости”» Москва 107005, ул. Фридриха Энгельса, 46 подписано в печать 4 февраля 2000 ГОДЭ формат издания 60 X 90/8 (Аф) объем тома 20,5 печатных листов способ печати офсет заказ № 4208 трафаретная печать обложки LiniaGrafic! © В.Кричевский, текст и дизайн, 2000 © CJIOBO/SLOVO, издание, 2000 издательская лицензия ЛР № 040491 от 8 июля 1998 года адрес и телефоны издательства 109147 Москва, Воронцовская улица, 41 911 2250, 911 0552 в оформлении бандероли использована «ситцевая» обложка художника М.В.Ушакова-Поскочина для «Серии крестьянских книжек» (Ленинград, 1928) на задней сторонке обложки - знак воображаемого издательства «Типолигон», специализирующегося на книгах для дизайнеров и графических гурманов (взят в готовом виде из случайно найденной вещи) ISBN 5-85050-239-4 (том 2) 5-85058-237-8 Об этом томе Здесь представлены примеры живого и многожанрового типографического творчества - новейшие и старинные, свои и зарубежные, выдающиеся и заурядные, «правильные» и примитивные, артистичные и деловые. Поиск примеров был не просто подбором подобающих иллюстраций к терминам, но работой над визуальной книгой по типографике. Для каждого случая искалась картинка, способная интриговать, привносящая элемент занимательности или остроты в трактовку понятия. Вся совокупность иллюстраций формировалась так, чтобы, сверх основной цели, показать типографику в многообразных проявлениях. Решить сверхзадачу удалось лишь в меру ограниченности числом 158, доступности подходящих материалов, определенности авторских пристрастий. Типографика прошлых веков представлена не так внушительно, как хотелось бы. Жанровый ряд далек от полноты, и в нем преобладают книги. Такое преобладание не связано с принципиальной установкой, но вряд ли и случайно. Все-таки графическое оформление пространного текста в рамках кодекса дает больше оснований для определенных и строгих суждений, нежели заведомо вольная акциденция. Естественным образом получилось (хотя я этому сопротивлялся), что примеры отражают весомость вклада лишь нескольких мощных типографических держав. Широко представлены Германия, Швейцария, США. Отечественная типографика, в силу ее застарелой безжизненности, отмечена весьма специфично. Шире всего представлена современная Голландия. Такой крен отчасти объясним моими старыми привязанностями, а также особенностями скромной авторской «типотеки», на которую суждено было в основном положиться. Но дело еще в следующем. Многие понятия с трудом поддаются выразительной и/или продвинутой образной интерпретации. Для преодоления этой трудности нужны были неожиданные смысловые повороты. Понадобились необычные, парадоксальные, эксцентричные примеры. Некоторые понятия - абстрактные, туманные, широкие - помог проиллюстрировать счастливый случай, какой-то, быть может, неповторимый курьез. Так вот: по части смелых (и конструктивных) типографических жестов Голландия - истинный Клондайк. Преимущественное использование примеров иностранной печати - не только знак особой весомости западного вклада
в типографику, не только подтверждение того, что язык типографики интернационален. В этом видится также и чистейший способ донести особенности типографического формообразования - более-менее отстраненно от содержания текста. Кстати, в смысле отстраненности голландский язык несколько выгодней английского. Том, наполненный полосными картинками, принципиально не претендует на роль очередного альбома типографической моды. На Западе, откуда мода и берется, таких альбомов издается предостаточно, что ныне подтверждают и личные библиотеки отечественных дизайнеров. Эти раскрученные и форсированные типографические красоты обрекают многих «креаторов» на пассивное подражание, о чем говорит отнюдь не только русский графический опыт. Дизайн, как и издание литературы по дизайну, слишком часто сводится к пережевыванию уже кем-то жеванной жвачки с кристаллами Pro-Z. Перманентная погоня за «кристаллами» ведет к фальши, обманчивому многообразию, культурному беспамятству (у кого сейчас на устах, скажем, Лубалин, и кто завтра вспомнит про Карсона?). И поскольку эта книга - для желающих творить свободно, видеть и понимать, я старался обойтись без вещей данных в готовом и «расфасованном» виде. Предпочтение отдано оригиналам, работам, взятым, образно говоря, прямо из жизни. Гораздо меньше меня привлекали всякие рафинированные штучки, фигурирующие в самой сфере дизайна. И только в случаях необходимости и крайне осмотрительно воспроизводились вещи, уже где-нибудь воспроизведенные, или сами репродукции. В таких случаях даны ссылки на источники заимствования. Номерные ссылки относятся к источникам, которые отмечены в списке литературы (том 1). В пространстве живой типографики нет внешних временных границ и каких-либо внутренних перегородок. Поэтому при отборе примеров меня совершенно не беспокоило, какие эпохи, стили, страны, жанры окажутся по соседству в зрительном ряду. Наоборот: неизбежное преобладание «несовместимостей» радовало и вдохновляло, и тем приятней удивляли эпизоды смысловых перекличек, которые случайно возникали на некоторых разворотах. Однако такие совпадения никак и нигде не повлияли на соседствующие комментарии, как ни сооблазнительно было подладить их (пост фактум) друг под друга. Композиция любого разворота производна от композиции всей книги в целом. Компонуя случайные пары, я пользовался излюбленным «ситуативным» методом. Он основан на глубоком убеждении в том, что мучительных проблем (в свободном творчестве) вообще не бывает, а самые свежие и интересные решения приходят не вопреки, а благодаря предпосланным якобы неблагоприятным обстоятельствам. Любая типографическая иллюстрация говорит если не обо всем, то по крайней мере - несколько больше, чем нужно для данного термина. Избыток может успешно «работать» на некоторые другие термины, что отмечено в заголовках сопроводительных текстов. Эти тексты написаны в свободной форме, и если картинка дает хороший повод, они выходят за пределы данного понятия. Подзаголовочные описания объектов построены по единой схеме. Отсутствие тех или иных данных означает, что они либо не выяснены, либо неуместны. Например, если не указан формат, значит вещь, как в случаях с логотипами, безразмерна. Что касается размерных объектов, то они воспроизведены или в натуральную величину, или насколько возможно крупно. Черно-белую печать книги лишь с большой натяжкой можно было бы мотивировать природой и спецификой типографики. На самом деле, современный типографический мир полон красок, из-за чего исключить примеры нечерного «черного искусства» было никак не возможно. Остается пожалеть, что эти примеры лишились цвета, а иные просто не могли войти в монохромную книгу из-за их неотъемлемого или в условной форме не передаваемого колористического качества.
Указатель образов В Системе типографических понятий (том 1) в каждой позиции отмечены другие термины, использованные в данной статье и, значит, в той или иной степени созвучные данному термину. Указатель образов построен иначе. Номера, идущие за термином, показывают, какие еще примеры удачно иллюстрируют данное понятие. Таких прибавлений во многих позициях - всего одна-две или нет совсем. Казалось бы, Абзац, Начертание шрифта, Набор, Типографика и многие другие термины иллюстрируются с помощью любого примера. Но право быть отмеченными заслужили только самые выразительные, характерные, необычные, парадоксальные случаи. Таким образом, число отсылок при термине говорит разве что о том, сколь редки те или иные реалии (например, Свиток), а в общем случае - насколько легко и эффективно поддается образной интерпретации данное понятие. 1 Абзац 2 Абзацный отступ 1, 56, ill, 123 3 Акцентировка 7,10. 13, 24, 52, 124. 125, 151 4 Акцидентный шрифт 14. 27, 36, 73. 102 5 Акциденция 4. 13. 28. 36. 42, 43. 54, 62, 78. 81. 85, 92. 102, 105, 131, 140, 142, 147 б Английская линейка 7 Английская строка 128 8 Английский титул 103 9 Антиква 63. 99, 103, 145 ю Антиква-гротеск 11 Афиша 11.34.87,95 12 Бланк 105 13 Блочная верстка 6. 55 14 Блочный набор 13, 14, 28. 56, 76, 112, 116, 122 15 Буклет 46 16 Вгонка и выгонка 17 Верстка 72. 89, 108, 139 18 Висячая строка 19 Воздух 48, 49, 97. 125, 128, 139 20 Втяжка 39. 64 21 ВЫВОД 79, 99. 114, 122 22 Выворотка ПО, 130, 147 23 Выделение з, 134 24 Выключка строк 29,77,110 25 Высота колонки 26 Газета 119 27 Гарнитура 27, 66, 129, 149, 156 28 Главная строка 8,36. 92. loo, 142 29 Глухая верстка 73 зо Готический шрифт 8, 56. 64, 121 31 Гротеск 14, 15, 22, 23, 42. 45, 61, 76, 97, 98. 107. 126. 128, 148 32 Группировка строк зз Дигитальный набор 10,84, 109 34 Диктующая линия 75 35 Динформат 53, 108 36 Египетский шрифт 2, 59. 142, 156 37 Закрытая и открытая верстка 38 Заставка 41 39 Зона 25,35 40 Иллюстрация 48. 79, 86. 90, 109. 125, 130, 149. 157 41 Инициал 17. 30. 45, 100, 104, 121. 136 42 Интерлиньяж 32, 33 13 Итальянский шрифт 44 Капитель 8. 91. 99 45 Кегель 16.66, 126 46 Книга-гармошка 35 47 Книжный лист 48 Кодекс 49 Колонка 111,155 50 Колонлинейка 57 51 Колонтитул 18. 25. 60. 88. 90 52 Колонцифра 50,51.96.113 53 Колонэлементы 51,152 54 Контрастность шрифта 27. 129 55 Концевая и начальная полосы 25, 30, 55, 57. 60,100, 134 56 Концевая и начальная строки 1 57 Концовка 55. 64. 104 58 Коридор 59 Косая строка 33, 45, 65, 68, 81. 111 60 Косынка 61 Красная строка 22, 43. 44. 95, 129, 131. 142 62 Круглый 63 Курсив 9. 30 64 Кустода 65 Ленточная антиква 66 Летрасет 67 Лигатура 68 Линейка 3, 12. 13. 20, 26, 35. 69, 75. 79. 92, 93, 98, 102. 105, 107, НО. 119, 122, 123, 127. 138. 140, 158 69 ЛИСТ 15. 119. 132, 157 70 Лицо и оборот 15. 113 71 Логотип 9. 14. 31, 67, 86. 89. 156 72 Макет 73 Маргиналии 52. 60. 82. 108 74 Матричный шрифт 75 Машинопись 12, 53. 93. 144 76 Межбуквенный пробел 59.117 77 Межсловный пробел 58. 63 78 Металлический набор 34. 68, 95,154 79 Многоколонная верстка 20. 29, 32. 39, 69. 104, ПО, 120, 134. 135, 157, 158 80 Модульная верстка 35,39.132 81 Мозаичный набор 62 82 Набор 17 83 Наборный орнамент 38 84 Наборный шрифт 19, 45. 71 85 Надпись 19. 67. 71. 148, 156 86 Наклонный шрифт 89 87 Насыщенность шрифта 54,124 88 Натурализация текста 12. 26. 70 89 Начертание шрифта 90 Новострочие 24 91 Обложка 7. 11, 12, 19, 46, 48, 51, 62. 72, 78, 83, 97. 133
92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 ПО 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 189 140 141 142 143 144 145 Оборка 29. 73. 88, 100, 109, 121. 124. 133, 136 Обрез 1, 126, 150 Орнаментированный шрифт Ось 97 Отбивка 107, 114, 115, 158 Отступ 21, 57 Отчеркивание 98 Параграфный знак 104,136 Перенос слов 30, 59. 83,116, 141 Плашка 12.137 Плотность шрифта 43 Подбор Подверстка Подключка 82. 68, 154 Подстрочный набор 120,150 Подчеркивание 98 Поле 16, 18. 39, 49. 55, 58. 63. 69. 135, 146, 152 Политипаж Полоса 17, 20, 21. 23. 37, 44. 73. 75, 77. 82. 96. 104, 127. 136. 141, 158 Поперечная верстка 28, 46. 51, 53. 90, юб, 133, 138, 139, 144, 157 Правила набора Приводность Пробел 123, 154 Пробельная строка 37. 53. 114 Прописные и строчные знаки 9.19, 42, 54.83. 105, 112, 115 Пункт 132 Пустая полоса Развертка текста 40, 72, 73 Разворот 4. 16, 18, 39, 40. 47. 50, 51, 52, 55, 58, 63, 70, 90. 93, 102. 106, 108, 111, ИЗ. 121, 124, 125, 126, 130, 135, 146, 152, 153 Разрез Разрядка 76.117,145 Рамка 3, 5. 7, 12. 26. 38. 34. 42. 45, 61, 62. 64. 74. 78. 92. 96. 124, 136, 137. 144 Рантовая линейка 36, 56,57 Распашная верстка 40, 58,120,146,153 Рисунок шрифта Рубрика 2, 23. 26, 106, 114, 116, 135, 152 Рукописный шрифт 84, 141 Русский шрифт Свиток Свой и чужой шрифты 2 Сетка 80,157 Сплошной текст 16,17 Спуск 30, 38, 100, 113 Средник 77,134 Страница 3. 6, 24, 25, 53, 66, 79, 80 Строка 71,153 Таблица 69,75,119 Текстовой шрифт Типограмма 76, 85. 87. 156 Типографика Титул 6. 8, 103, 143 Титульный шрифт Трафаретный шрифт 29 Трехстрочие 153 146 Тупое начало 50 147 Удобочитаемость 71 148 Указующий перст 149 Фигурный шрифт 150 Флаговый набор 34, 89, 93. 101, 104, 115 151 Формат издания 4 152 Формат полосы 153 Формат строки 57. 96. 113, 133 154 Формула 155 Форточка 156 Фотографический набор 117 157 Шапка 158 Юстировка КОЛОНОК 127, 134
Because of this ex- trusion, engineered with Olin Aluminum, 15 floors of the TIME-LIFE build- ing in New York City can be quickly re-shaped with nothing more than this: Абзац / Абзацный отступ, Концевая и начальная строки. Обрез, Иллюстрация, Блочный набор Объявление из журнала Architectural Record. Нью-Йорк, 196г. Натуральный размер Облик абзаца зависит от трактовки его начального и концевого элементов. В данном случае абзацный отступ и концевая строка превратились в картинки, вошедшие на правах ключевых смыслообразующих элементов в логический строй сообщения: «Благодаря такой арматуре (...), для реконструкции здания (...) не нужно ничего, кроме этого:». Похоже, что геометрические размеры этого монументального абзаца производны от натуральных размеров изображенных «железок». 1 Абзац
Compiler’s Note In choosing the articles and advertisements from Mersey Beat which best illustrated the early days of The Beatles I tried to select material which not only told the story of their rise to fame but which also caught the flavour of the times. The gossip columns and ads in Mersey Beat did this perfectly and so, in another sense, this book could also be regarded as “The Best Of Mersey Beat" since Bill Harry's friendship with The Beatles and interest in their career meant that they dominated the newspaper from the very first issue. He was able to get them to write for the paper and John Lennon even had an occasional column written under the name “Beatcomber” which appears on pages 23,37 and 38, as well as his own history of The Beatles (page 17), small ads (pages 20,23 and 26) and poems (page 76). Lennon wasn’t the only Beatle to write for the newspaper. Paul McCartney contributed two pieces on The Beatles' early days (pages 38 and 40) and so did Pete Best, who recalled his days as a Beatle (page 57). With over 90 issues to select from, this is obviously only a small selection of the articles and photographs which appeared in the magazine but as far as The Beatles go, it includes everything of importance on them that Mersey Beat ever published. Miles. Абзацный отступ / Свой и чужой шрифты, Рубрика, Египетский шрифт Перри Невилл. Фрагмент текста книги Мерси бит: Кт начинались Битлз. Лондон, 1977. Натуральный размер С одним и тем же внушительным абзацным отступом набраны не только подпись составителя Майлса, но и рубрики. Выделенные шрифтовыми средствами, они легко обходятся без отбивки снизу. Сочетание шрифтов - под стать этой зрительно ясной, логичной и экономной конструкции. Выделительный шрифт столь гармоничен своему, что его трудно назвать чужим. 2 Абзацный отступ
Художественный Саратов. СЕГОДНЯ — ТЕАТР — ЗАВТРА’)
I a E » s Акцидентный шрифт / Акциденция, Гарнитура, Формат издания Студия Le Graphis. Разворот проспекта Special fonts for special projects. Москва, 1997. Натуральный размер «Особые шрифты для особых целей» - это ли не определение акцидентных шрифтов? В предыдущем поколении они кичились чистой геометрией, аллюзиями, романтическими мотивами. Ныне в моде «загрязнение», мотивы грубого шрифтового быта, классические формы, доведенные до абсурда. Возможно, акцидентные шрифты способны приносить выгоду, но мне не припоминаются случаи, когда они идут на пользу типографике - хотя бы и экстравагантной. Производство шрифтового мусора требует, однако, обычного профессионального умения, чего не отнимешь у московских тайп-дизайнеров, идущих по стопам калифорнийских коллег. /JBtoEFRHIJKLMNOP L1RSTU/UVXY2 ahcriBfghijklrrnnpqrstuvwxy2 123d5R78«0 а&8ГДЕЖ31/ЙКЛМНСПР<ТУ(1Х1ДЧ ШДЪЫЬЭ1С№ абвгдехсзмйклм НС1ПрСТуфХЦЧ11ЛЦЪЫЬ31СЯ ON STU ,1.F. aBCdGFENIJHLmnnP QRSTUUmm □bCdGFEhijPiLMnOPRlR5TUU4l«4Z 123Ч.5Б7В90 аБВГВДЖЗИЙКПМНППРСТЧФЯЦЧ ШЩЪЫЬЭНЗА ЗББГВДЖЗИЙКЛН НВПРСтЧФКЦЧШШЪЫЬЭЮА KG LEES ФЭБРИК ] ПО ЬЫРЗБП “Z грэфич! скогп нчспра ЛЕГС Акциденция / Рамка Клеймо с упаковочной коробки.
Акциденция / Рамка Клеймо с упаковоч! (ой коробки. Как проиллюстрировать столь широкое и расплывчатое понятие? Задача трудноразрешимая. Остается дать буквально акцидентную вещь, то есть вещь, созданную случаем, стихией, явным непрофессионализмом. Объяснить, почему она все же столь привлекательна, - значило бы раскрыть тайну типографичности. ТГИПП WiniiriOiiiWl И ЫийЙМРИиН» ЙЙ •^•МИНРЫБХОЗ СССР! му гпо„пдльрывя» < W I I ПОРЙ,,КЙМЧДТРЫБПРОИ“ nzrn“77„ ** ОЗЕРНОВСКИИ РКЗ ДАЛЬНЕВОСТОЧНЫЕ ЛОСОСЕВЫЕ В- 2 6 4 НЕРКА ГОСТ 7452-80 50 БДРПк V5 НЕТТО227 Дата 12_ 08 1990 смени-1 -ИОК ,о-^.1ЕННЯ 2 ГОПД
ОТ ОКТЯБРЯ ГОД ДЕВЯТЫЙ 19 2 6 ТИПОГРАФИЯ НИЖПОЛИГРАФ Английская линейка / Блочный набор, Страница Николай Ильин. Титул проспекта типографии. Нижний Новгород, 1926. Натуральный размер, печать в две краски «Знаменитые нижегородские усики» (М.П.Сокольников) использованы не совсем обычно. В отличие от экстравагантных обложек, страницы, оформленные Ильиным, как правило принимали квазиклассический облик. Впрочем, и на этой странице видна печать индивидуальности типографа. 6 Английская линейка
А. В. ЛУНАЧАРСКИЙ КУЛЬТУРА НА ЗАПАДЕ и У Н А С ГОСУДАРСТВЕННОЕ ИЗДАТЕЛЬСТВО Английская строка / Акцентировка, Рамка Обложка книги. Москва, 1928. Натуральный размер Типограф (или цензор) проявил «политграмотность»: «Запад», невольно оказавшийся в центре, побежден «культурой у нас», акцентированной красным цветом и более крупным шрифтом. Своим угловым положением строка с именем автора цементирует подвижную композицию. 7 Английская строка
<3L Cbnstmas Carol IN PROSE Being a Ghost Story of Christmas BY CHARLES DICKENS With Illustrations by Gordon Ross and an Introduction by Stephen Leacock Boston Printed for the members of The Limited Editions Club at The Merrymount Press, Christmas, 1934 Английский титул / Готический шрифт, Главная строка, Капитель Титул книги Рождественская песня Чарльза Диккенса. Бостон. 1934. Натуральный размер Тонкая игра с Английским Кезлоном в нескольких типоразмеро-начертаниях. Вдобавок - Старый Английский готический шрифт: все, что подобает американскому библиофильскому изданию. 8 Английский титул
KING’S College LONDON Founded 1829 Антиква / Блочный набор, Прописные и строчные знаки. Курсив Студия Pentagram. ЛОГОТИП Королевского колледжа. Лондон, 70-е годы (?). Задействованы почти все прелести антиквы, включая и медиевальные (строчные) цифры. Место и год основания колледжа вполне объясняют характер логотипа, хотя здесь и нет прямой стилизации под эпоху.
© @ s a © ®i Renaissance IN Glasgow Антиква-гротеск / Интерлиньяж, Акцентировка, Дигитальный набор Объявление об очередном конгрессе организаций дизайнеров, помещенное в журнале Vormbmchten. № 6. Случайная акцентировка, «шальные» оси, нерегулярный интерлиньяж... Композиция, van 6 TOT EN MET 9 SEPTEMBER VINDT IN организованная по закону хаоса, сцементирована только одним сквозным признаком: шрифт Copperplate Gothic в разных компьютерных модификациях. G I— XK S <5 о w S C Hi О ТГ — AND HET INTERNATIONALE CONGRES DUS П GM 13 E KI А П S ® A KI C g PLAATS. DlT CONGRES, ONDER AUS- „....„JC06RA0A, ICSID ENIFI WORDT EENS IN DE ZES JAAR GEHOUDEN. HET VORIGE WAS HET ZEER SUCCESVOL- le Design ‘87 in Amsterdam. BIJ INSCHRIJVING VOOR 5 JUL1 ZIJN DE KOSTEN £ 464. DAARNA £ 546. Een Qnformatiefolder EN INSCHRIJVINGSFORMULIEREN ZIJN AAN ТЕ VRAGEN BIJ DE BNO OF DE KIO. Leden die van plan zijn те gaan WORDEN VERZOCHT DAT OOK OP ТЕ GEVEN AAN BNO OF KIO I.V.M. EVENTUEEL GROEPSKORTING BIJ VERVOER. Афиша Обложка литературного журнала. Париж. 1924. Формат 29,4 X 19,5 см. Афиша воспроизведена на желтой плашке При публикации новых драматических произведений на обложке воспроизводилась афиша премьерной постановки. Здесь чувствуется французская легкость и остроумие! Для типографа интересно столкновение чахлой типографики самого журнала с сочной типографикой классической афиши. Интересен и сам прецедент (?) «лого-типографической» цитаты. 10 Антиква-гротеск
Nouvelt-e S£rif.. — № 117. № 193. — 3 Mai Re'eue hebdomads ire publiant ды ivmane inedilA’ et lee jnecee iwuvelled JiHteee дане lee tbialree де Рапл>. ™ COMEDIE-FRANQ AISE »“ MERCREDI Зв MARS 1024 SOIREE Us Bureaux ounirvol UK 1/t — Ou еоимвеега » • h. 1/4 PREMIERE REPRESENTATION JE SUIS TROP GRAND POUR MOI Flaw tn QUATM MtM. ao arose jiueun numfiv La Petite llluetration ae d/>il itre vtndu mm le яит/iv dr L'HInetration peHanl la mirnt dale. ABONNEMENT ANNUEL L'llluitratlon et La Pelite llluslralien rfuniea : France et Colonies, 100 francs; Etranget, 140 franca. l3, RUB SAINT-GEORGES, PARIS (§'),
FL 9.50 49.50 ID О s S I E R1HM2 Jan -feb INCLUSIEF К U N STS С H R I FT UITGAVE VAN Openbaar kunstbezit adres Herengracht 23 1382 AG Weesp STRAAT POSTKODE PLAATS * ’ 02940-16266 TELEFOON > . ✓ : . VL.EUG.LLS..VAN...HEX...V.E.R.L.ANGEM oRDEEwtEr. overhet.rornantische. vcrlanqen..om..te.vile g en. en_Jheme 1 bestormers r d i e voor hun. .n.. rnwi-tl_ werden gestraft en vleli auteurs Saskia.Bos-Z-Je-r-oen.C-i-J-fca-y../. Antje...vo.n.Gracvenitz/ An toni...._. Huakman/P i nekc....N.ie.uws.Er.a.ten. KUNSTENAARS ВОС/СШ Jon.Bom f'sky.. An sx: Im.Kiefer Odilon..Redon.. Ranamarenko.... P. IJru g.h cl de 0. H,Go I11 ius Corn.vanHaar 1 etn Jacob Corn . v..a..n....0os.-t.s..a.n..e.n e si. musea Boymans~Van.......Beu.n4-n..g.en.,..Rat.=.. LECTIES , ’ , „ . . . Ve-rdatn-Gron ingcr.........Museum.-.......... Krol 1 er...-!'.iil.|<T,.t)tt.<..Tln-Ri.jk.->- museum,Bt^de..l-i-jE—Museum • G4no--4e—De»4n4-e4s,-Ten-ta-t-l-vо di Volo Бланк / Натурализация текста, Линейка, Рамка, Плашка, Машинопись Антон Бейке. Обло> чала (серийное оформление годового комплекта). Амстердам, 1982. Все титульные сведения от цены номера до его подробного содержания поданы в виде бланка. Его нарочито грубоватая форма местами облагорожена мотивами ценных бумаг. Ценностям «высокого» искусства предпосланы ценности «низкой» типографики. 12 Бланк 18
1927 ГОДУ Все 6 номеров будут выходить в двойном объеме (вместо 24 стр. 48 стр.) и раосылаться подписчикам аннуратно в два месяца раз. Пере- сылаемые номера в целях предохранения от всех случайностей почты и транспорта — будут упаковываться в плотные конверты. Подписная цена| на год 10 р., на полгода 5 рублей 50 коп. С приложениями в год 13 р. Цена отдельн. номера 2 р. 50 и. Для годовых подписчиков допускается рассрочка! при подписке 6 руО. и не поадиее •/VI—4 рубля. При подписке на журнал о приложениями 8 руб. и не поадиее I/VI—5 руб. Приложения! Гинабург „Стиль и эпоха*1 ц. 4 р. 25 и. М&ца „Искусство современной Ев- ропы** ц. I руб. 35 коп. Для го- довых подписчиков вместо 5 рублей 60 копеек аа 3 рубля. Подписка принимается в периодсенторе Госиз- дата: Москва, Воз- движенка, дом № 10/2. ТИРАЖ 1926 г. ВЕСЬ РАЗОШЕЛСЯ. ИЗДАН И Я ГЛАВНОЕ УПРАВЛЕНИЕ НАУЧНЫМИ УЧРЕЖДЕНИЯМИ ГОСУДАРСТВЕННОЕ ИЗДАТЕЛЬСТВО Блочная верстка / Блочный набор, Акциденция, Акцентировка, Линейка Алексей Ган. Объявление журнала Современная архитектура на обложке одного из номеров. Москва, 1926. Каждый элемент композиции - блок. Надпись СА блокирует два верхних блочка, жирная линейка превращает в блок всю композицию. 13 Блочная верстка
Блочный набор / Гротеск, Логотип, Акцидентный шрифт Вернер Е.Гридер. Заголовок каталога Международной художественной ярмарки. Базель. 1981. Натуральный размер Эмалированная табличка фоторепродукционно «привинчена» к переплетной крышке. Блок набран вечнозеленым шрифтом Блок - одним из «вкуснейших» акцидентных шрифтов XX века. 14 Блочный набор
2 Kanalbau № Mdran В olz Letter n Hoizleftem wage" brer lekhten Hondhol (brer Ausdnickdule betonden wertvol. Khwindat lie vollondi: Entwarfemebe Arbeit; do. , moglidi Wo, n (faTicher Stand Typoatemen'. Dobei wvrda owcb die Quolitot de' be in der Enlwuifw'beil Edobrungen. die zu bildhoflen Wann dobei often und wocb jade, Rewflol out id. Ctai? «h dai OrofteheGrnarba ouucMiaBlkbdor Die Hersteller in York Wlr konnten in der BRD funf Adressen, in England, Italian, Spanien und der Schweiz je elne ausfindig machen, uber die noch Holzlettern zu beziehen sind. Zum Tail wird nlcht mehr selbst ge- schnitten - man verfugt uber die Schriftschablonen und Rechte an den Schriften und vermittelt die Auftrage zur Herstellung welter. Geschnitten wird nach unserem Kenntnisstand noch in York, sxlatie ran! Archivierung oiler noth existieren schablonen die Decke einer Diskothek zieren.) Verona, Barcelona and in Oberfranken. Das Katalog- und Prospektmaterial, das heute noch verschickt wird, 1st zum Tell liickenhaft und unsortiert. Bel neu aufgelegten Katalogen werden vor allem Schriftschnitte beriicksichtigt, die Hi aktuell Oder modem gehalten werden. Altere Musterbiicher und Буклет / Лист, Гротеск, Лицо и оборот й буклет. Гамбург, ig88. Формат в сложенном виде 55.5 X 39 см Большой лист отпечатан с одной стороны в одну краску, с другой - в четыре. Сложен в два сгиба на неравные «половины» и соответствующим образом сверстан. Благодаря этому, в верхнем левом углу на фоне черной печати лица виден лакомый кусочек цвета с оборота. 15 Буклет
Plenum Evenals voorgaande jaren kwam de Raad voor de Kunst in het verslagjaar eenmaal in plenaire vergadering bijeen. Deze gebeurtenis vend plaats op 14 oktober in de Aula van het Haags Gemeentemu- seum. Professor dr M.PC.M. van Schendelen, hoogleraar politicologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, hield in aansluiting op de huis- houdelijke vergadering een inleiding over het onderwerp: ‘Omgaan met de politick’. Het onderwerp ‘lobbyen’ kwam in dit kader uitgebreid aan de orde. Bij de installatie van de nieuwe leden van de Raad en het afscheid van de leden die de Raad per 1 September verlieten, hield de Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur, mr drs L.C. Brinkman, een toe- spraak. De Minister memoreerde de gang van zaken rond de vaststelling van het Kunstenplan. Hij constateerde dat de Tweede Kamer hierin de meest bepalende rol heeft gespeeld en wees de aanwezigen erop dat dit is zoals het hoort te zijn. De Minister ziet een taakverschuiving voor de Raad voor de Kunst in het verschiet. Nu het kunstenbeleid meer vanuit alge- mene beleidsnoties ontwikkeld zal worden, zal de Raad voor de Kunst in staat moeten zijn meer te adviseren vanuit algemenere noties. Weliswaar iuicht de Minister het toe wanneer de Raad zich nolitiek actiever zou opstellen (met bijbehorende lobby-activiteiten), maar hij is geen belangen- organisatie. De Raad behartigt het belang van ‘de kunsten’. Op dit terrein staat, in de opvatting van de Minister, de Raad vooral voor de taak respect af te dwingen door op bevlogen wijze op grond van artistiek-inhoudelijke oordelen zorg te dragen voor het kwalitatieve aspect in de oordeelsvor- ming. De tekst van de rede van mr drs L.C. Brinkman, Minister van Wel- zijn, Volksgezondheid en Cultuur, is gepubliceerd in ib 1988, nr. 6. 5 Вгонка и выгонка / Сплошной текст, Поле, Кегель Ирма Бом. Разворот Годового отчета Совета по искусству 1988. Гаага, 1989. Формат страницы 30 X 25 см. КаЖДЫЙ раздел набран СПЛОШНЯКОМ И ТОЧНО ВПИСЭН В ПОЛОСу ИЛИ рЭЗВОрОТ. Кегель, интерлиньяж и другие параметры набора меняются одиннадцать раз (соответственно числу разделов), оставаясь в едином соотношении между собой. Пример наводит на далеко идущие размышления о новом подходе к вгонке и выгонке применительно к технике дигитального набора.
Innocent, naive design appeals to Oakland, CA designer Tony В am not a Lane. These qualities can be found in the collection of content- В porary packaging he purchases in Asian groceries around the collector 0] world."These days, things are always slicker than they should ‘ephemera! I just be,” he says. “This is almost folk art. You know that these ? J designers have never heard of Bodoni or Future.” His fav- happened to have some orite piece is a baton of herbal tea balls wrapped in junp in my office Jp$ piled up 0П dried leaves.“lt’s bitter, awful tasting stuff, but the , , , , . ,, ultimate in functionalist packaging," he says. toP a jdmg cabinet in the comer. You just pop one off the end when you want That’s how Tibor Kalman ofM&Co., New Y pXging°aSgo^n^nr8tionofhfc describes his non-collection collection. What n career has been spent as art director Kalman about the cigarette and candy packages that he has r^^^^^nc\Sud?ngCBsna^°r singled out as prized possessions is their charm. “As a designer, I have ° * RecVWWien making pur- faced the same kinds of problems these designers have and I think these are s | £ in mind their usefulness Р$ solutions. I toy with ideas about how they were presented at meetings. The | | as a reference tool: Kocmoc cigarette pack is Russian, from the ’50s or ’60s—or more likely—the '70s. I can a som'eday they1 at imagine the designer speaking to tlutfolitburo and explaining how the package represents the space will give me an advances, the Juture." For Ык^^^етега doesnot provide inspiration for his own c (Page l 3)K ’nleresl lo understand not th/Kthetics, but the process by which it could have such clarity. I’m against the notion ] of knocking off‘good old fashioned quality'—that’s a business line and a cultural lie." And yet ephemera does have a pur- pose. “It’s just beautiful. That's enough. I’m saving it from dustbins. It's a pathetic social responsibility’.’-—K.C. (Page 13) Interest in collecting American flags began when Kit Hinrichs was a child. “We had a family I heirloom, a flag from 1866 which was kept under my parents’ bed," says Hinrichs, partner ! of Pentagram, San Francisco. “I used to take it to school on Fag Day every year.” Although м giiil^Nigei he at one point “collected everything,” Hinrichs was so impressed by painter Jasper Johns’ Holmes graphics Hi! ]? » a и I s HIHIfH HhHiH a о « | и "as S § . fti "5 (д ? £? ’presents the space 3 § ™ f i design: “My primary ' n | Й g j • ........................ 'hi or n his flag series, he was inspired to focus on acquiring American flags. Now he has almost director of Time maga- 700. American flag imagery, according to Hinrichs, is ubiquitous and sometimes zine in New York, keeps an surprising. Since he travels frequently, he continues to build his collection, and varieties of printed pieces, others have contributed to it. “I tell people when I lecture that if they find a These are deliberately unfiied . ,,, , ,r , and the scrapbook’s serendipity flag for under $50, buy it and III reimburse them; if a flag is over that orovid„ an lnsolrino comblnatlon price I’ll ask for a Polaroid.” Hinrichs points out that until 1912 the images."This book suggests things to me; flag had no guidelines, so that the American people themselves it reminds me that there are many different redesigned the flag every time they made one. “These early ways of solving design problems.” Holmes tends things are magnificent, but flags anywhere are interesting.” to fl,p throu9h the whole book even when look,n9 ...... «ysiwzi • i • rr ii i l. for one specific image; he says It forces him see Hinrichs displ^rmS^flags in his office. He also has .. trunks filled vflWTflags. and many are often lent out AWtj, mloh, describe ciiggtoj^phem- for exhibitions. Generally, Hinrichs interprets era, but i would ca^»¥r^ference. ephemera as the graphic energy which repre- 4/^^ о ^z Sometlmes 1 wl"look 31 a particular sents our culture, and, along with flags, 4 % - plece and wlsh that 1 had done № he picks up various artifacts from because “'s slmple' c,even antique shops dunng his travels. н»,т... ы, e»ue«i»n ‘Collecting ephemera is collect- has served both as ing what we do and what we л. a design tool and hL done. These thins Л с always inspire new x directions for me t''<? % to pursue." X (Page 8) inspiration. Л ‘paoe Верстка / Набор, Сплошной текст, Инициал WBMG Design. Inc. Полоса журнала U&lc, vol. 19. № 1. Нью-Йорк.1992. Формат страницы 37,4 х 27,6 см В облике полосы доминирует форма верстки, а набор играет всего лишь «инкрустирующую» роль. Но в технологическом смысле - на первом месте именно набор, набор по заранее заданной схеме компоновки. Парадокс, при котором верстка предшествует набору, случается довольно часто в типографике, рассчитанной на заранее запланированный зрительный эффект. 23 17 Верстка
Разворот Висячая строка / Поле, Колонтитул На правой полосе - «вызывающе» висячая строка. Никакой катастрофы, как видим, не случилось, хотя эта мелкая деталь привлекает внимание (типографа) сильней, чем даже по-модернистски эксцентричная раскладка полей. STAINED GLASS: ART OR ANTI-ART begin to infiltrate in odd places; which is really all that the church even now allows it to do, fifty years later. Brangwyn did a window or two, reflecting his own painterly mannerisms too strongly for the glass to be finally agreeable, or influential; but it was through the sympathetic influences of Harry Clarke, Wilhelmina Geddes and Evie Hone that positive constructive relations were again establish- ed between stained glass and painting. Ireland had a strong influ- ence at this time. In France, the reinforced concrete church at Le Rainey, (a Paris sub- urb), by Auguste Perret, finished in 1922, has glass by Marguerite Hure which is completely abstract, and an inspired answer to the tricky problem of adding a lot of colour to this splendid church. It is the first modem parallel to the Romanesque transformation scene. (It incorporates some figure groups by Maurice Denis, which were clearly a sop to the priesthood, but are insignificant in the overall effect, though Denis had been a strong influence for good in other places.) Herbert Read prophesied forty years ago that 'the only hope of any reform would seem to lie in the final triumph of those principles for which William Morris stood. For these principles are not altogether dead: they have merely migrated, and on the continent, especially in Germany, there is a school of glass-painting which is not only modern in intention, but is inspired by all that is vital and signifi- cant in modem art’. And he mentions Jan Thom-Prikker and Carl Schmidt-Rottluff, and Thom-Prikker’s ‘fine modem glass' at Hagen 38 STAINED GLASS: ART OR ANTI-ART railway station. There were signs before the second world war, though they were pretty isolated signs, that modem art might really do more than nod occasionally at stained glass: that it might break in as it had broken into the theatre, especially the ballet through Diaghilev. Sophie Taueber-Arp and Theo van Doesburg made windows related to the de Stijl and Constructivist movements in the early 1920s. Joseph Albers made panels with fragments at the Bauhaus. Marcel Grom- aire and other modern painters were designing windows when the war began. Evie Hone, who had studied with Leger and Gleizes, was at work in Ireland making painter's windows conceived in terms of glass. But it was not until the war ended that the modem revival really got on the move. The list of artist-interpreter, double-harness, designer-makers of the last twenty years is a long one. It includes Matisse/Paul Bony, Leger/Jean Barillet, Braque/Bony, and Cha- gall/Charles Marq. New churches with money to spare, that is what are needed! Good artists can be trusted: so clergy, be bolder! Until you become so, I can only end as I began: there is good stained glass, but only a little. The great windows of modern times are all the work of artists work- ing with collaborative craftsmen. They could be seen to represent an eleventh-hour rescue for a lowered and degraded medium, with its back to the wall — held to ransom on the one hand by its own conscience in relation to art, on the other by the conservatism of patrons and the clergy. But looking back over the whole perform- 39
yen с ко Vjc Воздух / Надпись, Наборный шрифт. Прописные и строчные знаки Коста Богданович. Обложка каталога Югославии на Венецианской биеннале. Белград, 1972. Формат 27.2 X 19,5 см Строчные буквы имени художника сгрудились в углу, высвобождая максимум свободного пространства. Образованию эффектной «груды» не помешали (то есть поспособствовали) даже верхние выносные элементы. 19 Воздух
Maison, Lucien 79 Meri, Veijo 82 Matter, Rudolf 65 Merleau-Ponty, Maurice 82 Mandel, Ernest 79 Mertens Perrr , т , UanHelstam ( top Meslier, Abbe 82 Mandeville, Bernard 79 Meszaros, Istvan 1a Mann, Heinrich 79 Mettler, Dieter 10 Mann, Thomas 5 5, 79 Metz, Scnta 111 Mannheim, Karl 79 Metzger, Arnold 72 Mannincn, Juha 36 Metzger, Heinz-K. 83 Mao Tse-tung 79 Meyer, Rcgine 83 Marcus tirv.r Meyer, E. Y. 83 Marcuse 3,12,40,79, 80,113 Meyer, 1 hen 58 Margetts, Ursula 57 Meyer-Clason, Curt 17,25, Marini, Marino 99 31,76,78,89,98 Marku 1 limirnos Ko Meyer zur Capellen, Rcnate Markov, Walter 106 11 Markovic 84 Mirhanv Henn 83 Markowitz, Jiirgen 80 Michel, Karl Marcus 86 Marschall, Hiltrud 63,76 Michelena, Hector S. 28 Michels, Ursula ja, 53 Marnn/s Kirharri Hr i>. Michels, Volker 25, 52,53,54, Marx, Karl 80 55,56,91,113,117,122 Matt, Beatrice von 61 Michels-Wenz, Ursula 122, Matrenlelort. Gert r 11 106 tot Mattick, Paul 81 Michelsen, Hans G. 105 Matzner, Jutta 78 Miehiels, Ivo 82 Mauer, Burkhard 16 Miliband, Ralph 83 Manrar Romhart fl. Millar, John 83 Mauriac, Francois 81 Miller, Alice 83 Maurois, Andre 81 Miller, Henry 48, 83 Mause, Lloyd de 81 Miller, Norbert 111 Mauss, Angelika 99 Milosz, Czeslaw 83 Mauss, Marcel 8t Milosz. Oscar V. de 1 nhiar Manmrr bran? H X, 83 Maximovic, Gerd 81 Minder, Robert 76,83 Mayer, Georg 114 Miro, Joan 99 Mavar Hans X, tn, 41, jh, no Mishima, Yukio 83 70,81, tot Mayer, Hans J. 74 Mitchel, Juliet 84 Mitschel, Theodore 83 Mayoux, Jean-J. 81 Mitscherlich, Alexander 3,84, Mayrocker, Friederike 81, 82 Mit^hJr’l'e? Nielsen Marga McCarthy, Thomas 82 McC-ninnest rete 40 McHale, John 82 MittelstralL Jiirgen 30, 84 Mead, George H. 82 Mittermaier, C. J. A. 38 Meckelein, Richard 98 Mooring. kirharrl Ao Medawar, P. B. 82 Morler, Gisela 33 Meggle, Georg 27,36,49,82 Moarsrh Emma 93 Mehrtens, Herbert 86 Mohl, E. Th. 44 Moldenhauer, Eva 17,28,31, Meier ( ihnsrian 8, Meier Pirmin 103 38.75,76,79,81,82,87, Meili-Dworetzki, Gertrud 92 93,97,106,108,110,113 Meister <-inriri ( . ,< Moliere 84 Meister-Weidner, Franziska Mommsen, Katharina 84 Melchinger, Siegfried 82 84 Metnikow, Magdalena 99 Memmert, Gunter 32 Monte, Karin 37, 76,86 Mendel, Gerard 82 Montherland, Henri de 84 Menne, Klaus 84,93 Mennmger, Karl 82 Menninghaus, Winfried 82 Moore, Henry 99 Mensching, Gerhard 31 Moras, Joachim 45 Mensching, Giinther 51,82 Morgenthal, Gisela 56 Uanrrn, Ctavror 8, Morgenthaler, Fritz 90 Menuhin, Jehudi 82 Morlang, Werner L, 4,94 Morris, Charles W. 82,85 Morris, Wright 85 Morstem, retra von 49 Mr6, Daniel 111 Mrozek, Slawomir 43 Miiller, Erwin l Mueller, Gert H. 84,89,97, 104 Mueller, Harald 17 Miiller, j.B. 8 Muller, Michael 85 Miiller, W. 44 Miiller-Schwefe, Hans-U. 6, ^40,78,115 Mukarovsky, Jan 8$ Muschg, Adolf 85 Musil, Robert 86 Musson, A.E. 120 Muster, Wilhelm 6,10$ Myrdal, Gunnar 86 Втяжка / Многоколонная верстка, Линейка Вторые строки указателя имен слегка втянуты. Между алфавитными разделами - пробельные строки. Само собой - разделительные линейки. Больше - ничего, кроме скромного обаяния справочного текста в плотной типографической упаковке. Nitschke, August 17 Nizan, Paul 87 Nizon, Paul 87 Norell, J. G. 7 Nossack, H. E. 4,87,88 Nowaczynski, Adolf N. 88 Nowomy, Helga 88 Nyfeler, Albert 27 Paus, Ansgar 46 20 Втяжка 26
Jean-Paul Gaultier...verbrachte seine Klndheit in der Pariser Banlieue, Arcueil, wo seine GroBmutter eln Kosmetikstudlo betrleb. Auf seine berufliche Ausbil- dungangesprochen, erkiarte G. In einem Zeltungsintervlew: »Der LektUre von Frauenmagazlnen verdanke Ich alles...Dadurch habe Ich meinen Beruf erlernt.«Zwar entsprlcht es den Tatsachen, daB er nie elne Modeschule besuchte, dooh letztendllch wahlte er nur einen anderen, gleichermaBen dlrekteren Weg, arbeitete in den Ateliers so bedeutender Couturiers wle Pierre Cardin, Jaques Estarel und Jean Patou. 1976 prasentierte er seine erste Kollektlon unter eigenem Namen. Seitdem publlzlert die Mode-Presse G.s Entwlirfe und Modelle In zunehmendem MaBe. Vom irrltlerenden und provozlerenden «enfant terrible» avanolerte er alsbald zum werbewirksamen >Phanomen Gaultier», 1988 wurde Ihm der Mode-Oskar zugesprochen. Ideen »lch mag zum Belsplel die Straiten von London, vor allem die Farbe der Inspiration.. Keltektfonen. KraativitSt te. kleine Details.» Backstelne! Aber ich mag auch die Art, wle die Leute dort gekleldet slnd. Nlcht, was sle tragen, sondern die Art, wle sie hemmungslos alles mogliche ..komhlnleren,“......,^_»Oas kOnnen Clochards seln. Oder Leute, die slch ..sahleGhtanzlehen,.zufaillge.lrrtUmer.«....^.»Am liebsten waren mir gestaf- felte Kollektionen, alle paar Monate eine. Das ware loglscher und naher an der Realltat, well Ich spatestens nach einem Vierteljahr Lust auf etwas Neu- es bekomme,... Es stimmt Ja auch nlcht, daB man die Mode alle sechs Mona- te andert - man andert sle in Wahrheit alle zehn Jahre. Der Rest slnd Effek- »Ein Kleid mlt elner Idee! Das 1st besonders am SoMobeit.... Anfang der Karriere so, well man mit elner Idee zeigen will, daB man exi- stiert. Aber... ein Kleid ohne Idee- eln echtes, korrektes Kleid - 1st mir Heber Л. 4» als eln Kleid mit elner extravaganten Idee, die aber schlecht ausgefUhrt wurde. Was niitzt mir eine Idee, wenn sie nicht elnfach umgesetzt werden JB.. kann und. keiner.sie.tragenniag?«..............►»FUr mich hat Schbnhelt kein Alter und kelne IdealmaBe. AuBerdem habe Ich die Nase voll von diesem Ju- gendkult.... Man sollte die Schdnhelt des Alters betonen, wle bezaubernd el- ne Falte seln kannl Dieser Jugendkult 1st wleder eine dieser lacherlichen Sa- Mannequins. ..GheD..die.aus.Amerika.zu.uns.kamen.: Вывод / Отступ Grappa. Полоса журнала Form _»Es waren ganz bestlmmte Leute, die Ich von der StraBe weg engaglert habe, Charaktere, Persbnllch- keiten, Leute mlt Riesennasen und abstehenden Ohren, mit elner sehr star- ken Prasenz. Inzwischen haben die Modellagenturen nachgezogen. Ich brauche solche Leute nlcht mehr auf der StraBe zu suchen.« ф Обычно каждый элемент вывода обособлен новострочием. Здесь же названия тематических аспектов сопряжены с соответствующими местами сплошного текста. В журнале много разнообразных стрелок, ибо дизайнеры увлечены игрой с пространством. Издание блещет формальными изобретениями и трюками. Все это, однако, решено в единошрифтовой гамме и держится в рамках дисциплины формы. Облик журнала, при всей его свежести, напоминает о «новой типографике» го-х годов. 21 Вывод
Выворотка / Гротеск Красная строка Жерар Пари-Клавель. Открытка (плакат) из серии Мой город ям мир. Париж. 1993. Натуральный размер «Тяжелую» синюю печать можно подержать за уголок чистой бумаги. Вывернутый участок также занят в каламбуре: «Угол зрения (угол улицы)». Грубый выворотный шрифт непонятной природы ассоциируется скорее с наборным, чем рисованным.
COIN de vueJ
Выделение / Гротеск, Рубрика Для новой типографики 20-х годов, автор, можно сказать, скуповат на выделения: в книге встречаются едва заметные разрядки, отчеркивания, считанные выделения полужирным шрифтом. С помощью одного из таких выделений (единственного на странице!), даже не зная толком немецкого языка, можно догадаться, что в формировании КАРТИНЫ НОВОГО МИРА особая роль принадлежит инженеру. DAS NEUE WELTB1LD Dem Tempo der umwaizenden technischen Erfindungen des ausgehenden 19. und des beginnenden 20. Jahrhundertssind nur langsam dasAnpassungs- vermdgen und die Fahigkeit des Menschen gefolgt, sich die neuen Gegeben- heiten zunutze zu machen und aus ihnen eine neue Lebensform zu ent- wickeln. Die „Zivilisation" und die Qberschnelle Durchdringung alien Gesell- schaftsschichten mit den Ergebnissen der technischen Erfindungen haben zu einem vOlligen kulturellen Chaos gefflhrt, dessen Ursache in der man- gelnden Fahigkeit der betroffenen Generation liegt, aus den neuen Tatsachen Folgerungen filr die allgemeine LebensfOhrung zu ziehen. Die neue Generation, die diesem Zustand gegeniibertritt, ist frei von den Vorurteilen dem Neuen gegeniiber, wie sie die friihere Generation be- herrschten. Die technische Vervollkommnung aller wie auch geanteten Vehikel des Menschen findet die absolute Bejahung der jungen Generation und hat in ihr eine der frOheren entgegengesetzte ganz neue Einstellung zur Umwelt hervorgebracht. Die Gegenstande den heute im Zenit befindlichen Generation leiden unter dem fatalen KompromiB zwischen einer angenommenen „kOnstlerischen" Absicht und den technischen Notwendigkeiten und Bindungen; an dem un- selbstandigen ZurQckblicken auf historische Parallelfalle; dem Zwiespalt zwischen Wesen und Erscheinung. Statt dieeigenen GesetzmaBigkeiten der Maschinenproduktion zu erkennen und zu gestalten, begnOgte sich diese Zeitmitdenangstlichen Nachfolge einer Obrigensnureingebildeten.Tradition”. Ihr stehen heute jene Werke gegeniiber, die, unbelastet durch Vergangen- heit, primare Erscheinungen, das Antlitz unserer Zeit bestimmt haben: Auto Flugzeug Telephon Radio Warenhaus Lichtreklame New-Yorkl Diese ohne Riicksicht auf asthetische Vorurteile gestalteten Dinge sind von einem neuen Menschentyp geschaffen worden: dem Ingenleur! Dieser Ingenieur ist der Gestalten unseres Zeitalters. Kennzeichen seiner Werke: Okonomie, Prazision, Bildung aus reinen, konstruktiven Formen, die der Funktion des Gegenstands entsprechen. Nichts, das bezeichnender fur unsere Zeit ware, als diese Zeugen des Erfindergeistes der Ingenieure, seien es Einzelleistungen: Flugplatz, Fabrikhalle, Triebwagen der Untergrund; seien es Standardformen: Schreibmaschine, Gliihbirne oder Motorrad. An ihnen hat sich eine neue — unsere — Einstellung zur Umwelt entwickelt und gestahlt. Eine ungeheure Bereicherung des LebensgefOhls ist von diesen uns auf Schritt und Tritt begegnenden technischen Tatsachen ausgegangen. Das Ganze, das Kollektiv, bestimmt schon heute in hohem MaBe die mate- riellen Lebensformen jedes einzelnen: gleichgeartete GrundbedQrfnisse des Individuums werden von Standarderzeugnissen befriedigt: Gliihbirne, 11 29 23 Выделение
Выключка строк / Интерлиньяж, Акцентировка, Новострочие Даниэль Перье. Страница программы выставок современного искусства. Париж, 1993- Выставка художников Пьера и Жилля аннонсированна так же своеобразно, как и другие выставки, вошедшие в программу под общим названием Образы удовольствия. Смысловая разбивка на строки сочетается со свободной выключкой, поддержанной тонкими сбоями интерлиньяжа, а кое-где и сбоями базовой линии строки. Travail a quatre mains, les tableaux de PJ 111CS aPPara'ssent comme de jolies images. L’un photographic, 1’autre peint; mais qu’importe la partition d’une creation commune qui s’inspire de la culture populaire, des schemas traditioimels de representation les plus diffuses. C’est probablement I’univers mievre et colore du cinema indien, mais aussi 1’imagerie religieuse sulpicienne qui leur foumissent les elements de depart de cette recente serie des § jyj p] tg Comme dans leurs autres ceuvres,le modele, souvent une personne de leur entourage, est installe dans un decor meticuleusement fabrique : costumes, attribute du saint, fleurs artificielles, arriere-plan de carton pate,toute >a m*se en scene est composee de telle sorte que Vintage produite, photographic repeinte, soit lisse, douce et comme intemporelle. Dans ces portraits d’un genre un peu particulier, rien n’est au hasard . le m(xfele pose tout detail trivial est gomme, les couleurs sont retravaillees et meme revocation d’une mort parfois cruelle est sereine et tranquille puisque le saint echappe deja a la condition terrestre. Aucun pathos mais une sentimentalite heureuse. Les clich^ les plus communs SOnt utilises : ciels pommeles, couchers de soleil flamboyants, regards lointains ..., autant de “trues” des superproductions hollywoodiennes de serie В au temps du technicolor. Tous ces elements accumules echappent pourtant a I’univers du kitsch parce qu’ils recreent, en toute innocence, un autre monde, idealise, comme savent le faire les enfants, croit-on, avant la confrontation avec le reel. Dans ce monde la, il n’existe pas de mensonge, tout est a la fois vrai et faux. 24 Выключка строк
Высота колонки / Зона, Концевая и начальная полосы, Колонтитул Руди Вандерланс. Страница журнала Emigre, No. 44. Сакраменто (Калифорния), 1997. Формат 27.5 X 21,2 см На первый взгляд здесь нет ничего интригующего, пока не выяснишь, что эта полоса - концевая. Концевая колонка выше (!) предконцевой, чья высота соответствует норме, принятой в данном выпуске (внизу оставлена обширная зона для иллюстраций). Случай на этой полосе аналогичен тому, как если бы, допустим, короткую концевую строку добавили в подбор к предпоследней полной. Такой случай уже зафиксирован, хотя волна безоглядных экспериментов резко пошла на спад. Спад заметен и в Emigre. И словно для восполнения визуального напора, в журнале, к неудовольствию некоторых его корреспондентов, стала появляться реклама. 25 Высота колонки

pgROTaN Buch der Rekorde" tgrdert Sportier heraus ..^Weitwiirfe Mpmit Ziegeln Alles aus einerHand Gefahr! Poroton im Femsehen
Газета / Рубрика, Линейка, Рамка, Натурализация текста Разворот бюллетеня PoMnm-Repwt. Таунус (ФРГ). <979- Формат страницы 53.5 х 36 см. печать в две краски Это не собственно газета. Издание фирмы строительных материалов эксплуатирует (в рекламных целях) газетные приемы. Кричащие заголовки, жирные линейки, сложно-ритмичная верстка и другие атрибуты газеты придают ее образу несколько гротесковый характер. АЫМЮЕГСН IIIHM К 14
Главная строка / Блочный набор. Акциденция, Поперечная верстка Леон Моммерстейх. Заголовок на суперобложке книги Взгляды Пита Схрёдера на типографику 28 Главная строка Piet Schreuders' OPVATTINGEN OVER 1968-1984. Арнем, 1984. Натуральный размер Главная строка выделена не только шрифтом, но и тем, что выбивается из блока. Выбившаяся часть слова приходится на загнутый клапан суперобложки, так что на лицевой сторонке (воспроизведена с уменьшением) виден «чистый» блок. Список работ идет поперек по всему нижнему краю суперобложки. Книжечка входит в комплект студенческих работ, изданных под названием Взгляды на типографику в качестве учебного пособия. TYPOGRAFIE met complect produktenoverzicht 1968 1984 РК, RmKk, FU, etc. Глухая верстка / Выключка строк. Многоколонная верстка. Трафаретный шрифт, Оборка Полосное объявление из журнала Vormberichtm, № 5. Заголовок «заглушен» сверху и снизу крупнокегельными строками, а с боков - колонками неопределенного формата при фривольной выключке строк. Наклонная стрелка добавляет композиции как пикантности, так и центричности. Проблема глухой верстки снята здесь двухколонником. (Дизайнер Антон Бейке нашел однажды решение и для одноколонной полосы. Он просто дал один и тот же текст как слева, так и справа от картинки. Абсурдная реализация абсурдной же идеи). Piet Schreuders' OPVATTINGEN OVER TYPO met complect produktenoverzicht 1968 1984 PK, RmKk, FU, etc. ll ll ll 1Г.1Й il IriLi 1Лш II 1шъшЫii I II Й! lit iUI h liJ .1- I lb.JJ.lll. lAlffijJi lilJlHkilariltas I s .. ..... ... «
De Binnenkant De Buitenkant Lucas Bunge Introduction Io communication Studies John Fiske OVERZICHT VAN ACTIVITEITEN SEPTEMBER 1995- ME1I997 Cultures of design and the design of cultures Andrew Blauvelt HORIZONTALE THEORIE [EEN SELECTIE] W Over Uteratuur retorica, stijl en stijl/iguren/J. van luxenbucg/Mieke Bal/ W.G. Weslsteijn OntwerpRetoriekCommunicatie Beeldretorieh Roland Barthes Che Body and the Arthlef Alan Sekula Massarommunitatie Van kritische theorie naar kritische praktijk Mark Schalken Bianca Sistermans Zeven dagen zonder naam, een Egyptisch geboorteritueel Jan Peeters Flying logo's, transformaties van identiteit Pauline Hoogweg Dog om oog, tand om tand. Over spreekwoorden, een weging van de werkelijkheid EXCORSIES OEFENING EASE GRAFISCH Marijntje van Vilsteren eight courses to become a good citizen. Clinton and the presidential elections Lieke Jonker Het maakbare lichaam Charles Crimmins Homes, Distance and understanding of the visual culture Arthur Japln Inlaldlngan en oefemng stenanoschniven [3 dagen] WORKSHOPS BEELD EN TEKSTGENRES Janke Kleerebezem workshop over interactieve communitatie Intern tijdschrift visuele reactie in de vorm van i STUDIEREIS2 NEW DELHI, INDIA HDD EN TEGENBOD Bastdocent Wim Pijbes, conservator Kunsthal Eindproject Ontwerp een 'teken voor de Kunsthal' Л В # Л Л films Passage to India. City of Joy. Salam Bombay er si.Juus I- BREDA Eindproject individueel gekozen interessegebieden mbt de stedelijke omgeving van New Dehli worden vertaald naar een beeld en tekstverslag. 29 Глухая верстка STUDIEREIS 1 lezingen Cassandra Wilkins, Wouter van Stiphout Gostdorenten Edwin Walvisth, architectuurfotograaf, Hans Werleman, archltectuuriotograaf OPENBAARHEID EN STEDELIJKE RUIMTE ultgave reader, samengesteld door Crimson Rotterdam VoordDostpolder, Nagele, Markenesse, Rotterdam Pendrecht, Chariots, Hoogvliet i Rotterdamse haven Heijplaat en Pernis, Parijs De as van Parijs, van het louvre tot aan Arc de la Defense, EuroDisney Parijs. Euralille eiders Cassandra Wilkens, Wouter van Stiphout Eindprojecten typografische platteyrond van woon/werkruimte,'5m2' beeld en tekst verslag naar aanleidmg van een van de bezochte lokaties Workshops lidwien van de Ven, kunsten Schalken, grafisch ontwerpers, Lind IDENTITEIT Eindproject 7 thematische posters nav. thema identiteit Theorie Ginzburg, Omweg als methode [hoofdstuk Sporenj; Margo Brouns/Mieke Verloo/ OPDRACHTEN Ontwerp en inrichting tentoor INTERESSE IN DE TWEEDE EASE? BEL ESTHER LAMPE: 076-52.50.303
tijwuvig) mnwuoQ, ф4п§, дэф») snq (^ug / uajfomw mxj j.w'SwnA#»^ /unttt
Гротеск / Логотип Заголовок с лицевой страницы приложения к газете The Observi Четыре буквы, а точнее - только две последних, позволяют идентифицировать характерный и несколько архаичный британский гротеск 31 Гротеск Headline. Этого вполне достаточно для характерного и в меру патриотичного логотипа популярного еженедельника. Этим же шрифтом, но более узким, набраны заголовки статей, ударные цитаты и другие тексты, требующие акцентировки. The Observer
1 Готический шрифт / Инициал,
32 Группировка строк Группировка строк / Подключка, Многоколонная верстка. Интерлиньяж 1’уэди Рюэгг. Заголовок Дизайнер не выискивал группировку строк, но заметив, сколь привлекательна естественная группировка, остановился именно на ней. Для этого пришлось выбиться из структуры трехколонной (трехъязычной) сетки, свойственной квадратным книгам издательства АВС. И только строчка имен авторов вводит типографику в заданное русло. Эта деталь, обозначая своим положением третью колонку стандартной полосы, создает очаг напряжения и составляет изюминку этого элементарно изящного построения. Typografische Grundlagen Handbuch fiirTechnik und Gestaltung Bases Typographiques Manuel pour technique et conception Basic Typography Handbook of technique and design Ruedi Riiegg/Godi Frohlich
g| IVE THANKS TO THE „ORD, EOR HE IS GOOD; HIS EOVE ES " DURES FOREVER. t Who can proclaim THE MIGHTY ACTS OF the Lord or fully DECLARE HIS PRAIS ' Blessed are they WHO MAINTAIN JI S” TICE, WHO CON" STANTLY-DO WHAJ IS right Remember me, О Lord, whin YOU SHOW EAVOR ГО YOUR PEOPLE COME TO MY AID WHEN YOU SAVE THEM THAT PERrTYOF'YOURiSlO- SEN ONES, THAT 1 MAY SHARE IN THE JOY OF NATION AND JOIT YOUR INHERITANCE IN GIVING PRAISE. BS ALM 1 MAY ENJOY THE PROS- 1 r\T ХАСЛЕТТ} r UH- Дигитальный набор / Рамка, Интерлиньяж, Косая строка Боб Кыодер. Полоса Проекта Свободы (серия листов без пагинации). Технические возможности Макинтоша, помноженные на определенные стилистические ориентации, способны нивелировать разницу между уровнями работ профессионала и любителя. Работы Кьюдера, для которого типографика - хобби, демонстрируют (религиозная тема обязывает) относительную сдержанность и взвешенность. OF 39 33 Дигитальный набор
£ ex ш легло на две диктующие линии. Все остальное «свалено» в образованный ими угол. Механистическая подчиненность композиции диктующим линиям подчеркнута флаговым набором, полным отсутствием пробелов между строками и, как следствие, «нестрочьем» (так футуристы называли строку со сбитой базовой линией). Наперекор советской традиции начальственных шапок. все театральные константы сведены в маленькую «благопристойную» афишку. 34 Диктующая линия
Динформат / Книга-гармошка, Зона, Модульная верстка. Линейка Восьмистраничный буклетик в три сгиба выполнен в формате А7 (105 х 74 мм) Таким образом, он точно вписывается в высоту страницы форматом А4 (297 х 210 мм). Характерный образец правильной типографики в немецком духе. Endlich Mensch sein Johannes Hansen Montag, 27.10.’86 Glauben, aber nicht - ohne zu denken Endlich Mensch sein. Gut. Aber wie? ist die harte Frage. Nach Tschernobyl. Vor dem Jahr 2000. Irgendwo im 4. Stock. Bei 17 oder 70 Jahren. In der Penne. Ohne Arbeit. Oder mit einem Job, der keinen SpaB macht. Mit Lust am leben. Oder, wenn man nichts mehr zu hoffen wagt... Grundfragen mussen auf den Tisch: Woher komme ich, wohin gehe ich, wozu lebe ich - eigentlich? Stimmt, was Jesus gesagt und vorgelebt hat? Win meinen, ja. Daruber soil often geredet wer- den. Nicht nur einer wird reden, viele sprechen mit. Die Stadthalle wird zur offenen Tur fiir alle. Jeder darf mitsingen, keiner muB es. Christen aus verschiede- nen Kirchen sind sich einig: Sie wollen zu Christus einladen. Das temperamentvoile musi- kalische Programm wird sich lohnen. Zweifler sind herzlich willkommen. Jeder komme, wie er ist. Johannes Hansen, 1930. Aus einem Nordlicht wurde ein Westfale. Pastor und Leiter des Volksmissionarischen Am- tes der Evangelischen Kirche von Westfalen. Er wohnt in Witten an der Ruhr. Seit uber 25 Jahren mit „der besten Nach- richt dieser Erde' unter- wegs. Bekannt von Jugendwochen, Evangeli- sationen, Kirchentagen und Gemeindetagen. Mitglied der EKD-Synode. Immer interessiert an fragenden Menschen. Zeitung und Bibel gehdren fur ihn zusammen. Ein bewuBt kritischer Zeitge- Jesus Christus ist fiir ihn „die wichtigste Person im Universum”. MuB man seinen Verstand an der Garderobe abge- ben, urn glauben zu kon- nen? Nur das nicht! Chri- sten glauben, aber nicht alles. Sie bekommen kriti- sche Kopfe gerade durch den Glauben. Wir brau- chen eine Wahrheit, die unseren Verstand wieder in Ordnung bringt. Un- sere Rechnung kann nicht stimmen, wenn wir den Faktor Gott vergessen. Viele beginnen es zu ahnen und stellen die Frage nach dem Glauben ganz neu. „Ich bin die Wahrheit” sagt Jesus. Was heiBt das fiir unser Denken und Leben? Dienstag, 28.10.'86 Mittwoch, 29.10'86 Donnerstag, 30.10.'86 Freitag, 31.10.'86 Hoffen, aber nicht - traumen Lieben, aber nicht - nur sich selbst Leiden, aber nicht - unterwerfen Beten, aber nicht - faul sein „Ich habe einen Traum”, sagte Martin L. King. Seine Hoffnung stammte aus der Bibel. Ein guter Traum. Wer der Bibel vertraut, spinnt und spekuliert nicht. Er wird hellwach und be- kommt Zuversicht fur sein Leben. Christen sind Realisten. Sie wissen, daB es gute Hoffnung gibt. Fiir unsere Erde, fiir die Menschen. Darum konnen wir Hoff- nung umsetzen in Liebe. Hoffnung macht das Leben spannend. Wir sind kein hoffnungsloser Fall. Der einzige Reichtum, der durch Verschwendung groBer wird, ist die Liebe. Aber wenn man sich selbst nicht lieben kann? Schlimm. Und wenn man nur sich selbst liebt? Auch schlimm. Christus bringt unser „Liebesleben” in Ordnung. Wer sich - von Gott - geliebt weiB, kann lieben. Fromme Gefuhle reichen nicht. Idealismus auch nicht. Sentimentalitat ver- letzt nur. Wir brauchen eine Liebe, die groBer ist, als unsere eigenen Mog- lichkeiten. Jesus heiBt sie. „Man gewohnt sich an alles.” Gott erbarme! „Wer dem Bosen nicht wider- steht, arbeitet in Wahrheit mit ihm zusammen.” M. L. King Es darf doch nicht wahr sein, daB HaB, Luge, Krieg, Hunger, Ungerech- tigkeit fiir normal gehal- ten werden. Ja, wir leiden. An uns, an anderen, am Leid der An- deren. Aber wir wollen uns nicht daran gewdh- nen. Denn Gott gewohnt sich nicht daran. Christen sind nicht Ol, sondern Sand im Getriebe der Welt. ,lhr seid das Saiz der Erde, das Licht der Welt." Sagte Jesus. Kopf ab zum Gebet? Fromme Flucht vor der harten Wirklichkeit? Wer so betet, hat nichts be- griffen. Ein Unwqhrscheinliches Geschenk, beten zu kon- nen. „Du" sagen zu Gott. Nicht mehr mit sich allein sein miissen. In der Stille Kraft tanken und dann an die Arbeit geh'n. Beten, nicht nur im Bett. Bei der Arbeit. In der Schule. Auf der StraBe. Und in der Kirche! Beten ist Training fur gute Taten. „Wie kann ich beten lemen?"
шрифт 3 thtineas REWARD. WHEREAS A SHEEP Of Mr. Hancock, of Eord, was in the night between the 14th and 15th instant, STOLEN from Horridge Down, in the parish of Milverton. The Person or Persons who shall give such information, as may be the means of appre- hending and bringing the Offender or Offenders to Trial and Conviction, will receive the above Reward. PHILIP HANCOCK. FORD» near Wiveliscombe, \Sth October 1829. J. BAKER, PRINTER. WIVELI8C0MBE. Египетский шрифт / Акцидентный шрифт, Акциденция, Главная строка, Рантовая линейка Дж.Бэйкер. Объявление. В сообщении о краже египетским шрифтом выделено ключевое слово «овца», а также имя лишившегося овцы хозяина. С главной строкой спорит обозначение суммы вознаграждения за участие в поимке вора. Все вместе свидетельствует о том, как новые и громкие шрифтовые реалии проникают в тихие уголки и все сферы жизни.
▲ Technique de I'extraction des monolithes (Morley) travaux inachev6s nous apprennent comment les peuples precolombiens procedaient a I'extraction des blocs dans les carrieres, ainsi qu'a la gravure des bas-reliefs. Les pierres de grandes dimensions, telles que les steles (elles atteignent pres de 11 m de longueur a Quirigua), sont d'abord ddgagees de tous cotes par I'amenagement de tranchees qui en font le tour. Le monolithe est ainsi d6limit6. Puis commence la faille horizontale, sous le bloc, a partir du fond de la tranchee. Une fois libere, le paralleld- pipede est traine par des dizaines d'hommes sur des rou- leaux de bois. Amend sur le site, il est dresse a I’aide de leviers, I'une des extremites s’appuyant sur un talus que Гоп exhausse progressivement a mesure que I'inclinaison du monolithe augmente. Une fois que la stele est en place, plantee verticalement dans le sol, elle reqoit son decor sculpte. Les materiaux tels que le calcaire ou le gres se laissent travailler assez facilement dans les Carrieres, tant qu'ils demeurent a I'abri de Pair; mais apres leur extraction, ces pierres sechent et deviennent d'une durete plus grande. Le beau calcaire cristallin de la region d’Uxmal, par exemple, prend, avec les anndes, une couleur chaude, d'un ivoire rosd, en meme temps qu'il devient plus cassant. Quant a la trachyte verte de Copan, cette pierre d’origine eruptive est la plus dure de toutes celles que les Mayas ont util i sees dans leurs constructions. Mais il faut se rappeler que toute la construction lithique du territoire maya ne peut se concevoir sans I'usage du ciment. Trds tot, les Indiens apprirent a extraire la chaux, puisque les premidres expdriences de maqonnerie remontent avant le debut de notre ere. Comment les Mayas faisaient-ils fonctionner leurs fours? Le carbonate, ou pierre a chaux, est abondant sur tout le territoire du Peten, de I'Usumacinta et surtout du Yucatan. Or les Indiens precedent aujourd'hui encore de la тёте maniere que leurs ancetres. Ils rassemblent une grande quantite de bois (rondins et fagots) qu'ils entassent jusqu’a hauteur d’homme en une construction cylindrique de 4 d 5 m de diamdtre. Sur cet amas de combustible, savamment mis en place, on dispose le carbonate, sous forme de cailloux concassds ne depassant pas la grosseur du poing. La couche de pierre a chaux, que Гоп arrose prealablement pour en faciliter la decomposition, atteint 60 d 70 cm d’dpaisseur. En son centre, une piece de bois verticals, qui est retiree au moment de la mise a feu, menage une sorte de cheminde qui facilite le tirage a travers la masse calcaire. L'allumage a lieu a I’aide de braises que Гоп verse prdcisement dans ce trou. La cuisson dure un jour entier. A la fin de I'opdration, la chaux forme un tas de poudre trds blanche au niveau du sol. Pour obtenir du beton, il suffit de gacher la chaux en la melangeant a des debris de pierres concassees, alors qu'une adjonction de sable - rare en pays maya, ou il est remplacd par de la marne - donne du mortier. On le voit, la technique des Mayas est particulierement rudimentaire. Et Гоп ne peut parler de fours proprement dits. ▲ Four a chaux maya: les morceaux de calcaire sont dis- poses sur une grosse quantite de bois Quant au stuc, dont les Mayas firent un usage frequent pour la decoration et les sols de leurs edifices, il est produit a I'aide de platre ou de chaux particulierement fine que Гоп gache avec de I'eau tenant en suspension une dissolu- tion de gomme vdgetale. On obtient ainsi une composition capable de revetir le poll du marbre et qui acquiert en sechant une durete egale a cede de la pierre. Malheureuse- ment, le stuc s'altere a I'humiditd, ce qui est un defaut majeur sous les climats tropicaux. Rares sont done les 133 Закрытая и открытая верстка / Пробельная строка Марсель Висс. Полоса и 3 книги Майя. Фрибур, 1964. Натуральный размер Характерный образ страницы квадратной швейцарской книги. Пример интересен еще и тем, что это единственная на весь том полоса, на которой встретились оба вида верстки иллюстраций: открытая (слева) и закрытая (справа). 43 37 Закрытая и открытая верстка
CATALOGUS LI BRORUM AULICORUM incomparabilium et NON VENDIBILIUM sErum sortiti sumus quo -plane in- doctis nihil turpius,plent doctis ni- hil rarius. Tam omnesin literisali* quid sciunt, tam nemo omnia. Me- dia igitur plerumque iturvid, et ad evitandam ignorantia turpitudi- nem et legendi fastidium ars una est omnibus ut reliquas scire videripos- sint. Inde Epitomis, paradoxis, et pruritibus exorbitantium ingenio- E 2 Заставка / Наборный орнамент. Концевая и начальная полосы, Спуск Рудольф Кох (1876-1934). Начальные ПОЛОСЫ. Натуральный размер. (Другими данными автор не располагает) Две заставки из одного и того же наборного материала, но разного характера. Возможно, первая (более легкая и изящная) рассчитана на соседство с курсивом, вторая - со шрифтом нормального начертания. THE COURTIER’S LIBRARY OF RARE BOOKS NOT FOR SALE Our lot is cast in an age in which open illiteracy is supremely dis- graceful, full knowledge su- premely rare; every one has a smattering of letters, no one a complete mastery of them. For the most part, then, men move along a middle way, and in their efforts to shun the disgrace of ignorance and to save themselves the tedium of reading they all 38 Заставка 44
Зона / Поле, Многоколонная верстка, Модульная верстка, Втяжка Разворот При критически малых полях широкая полоска сверху работает именно как зона. В ней выстроились во временной ряд рубрики, обозначающие рубежи смены театрального руководства. При таком устройстве особую выразительность приобретают неполные концевые колонки.
40 Иллюстрация 46
ijvcipic LeeeNOH ypermts Инициал / Заставка ррис. Фрагмент текста Каждое произведение начинается с инициала-слова шириной в колонку. От данного инициала веет особой значительностью. Это своего рода инициал инициалов, потому что со слова in начинается латинская Библия. Не отсюда ли происходит значение слова initialis - первоначальный? 6R6CC SIfiYLOM <H€R€N brethren two, Of wbicbe tbat oon was catted Danao, Chat many a sone bath of bis body wonne, He swtebe false lovers ofte conne. Hmong bts sones alle tber was oon Chataldermost be lovede of everteboon. Hnd wban tbts child was bom, this Danao Shoop him a name, and called him Lino. Chat other brother called was Cglste, Chat was of love as falsas ever him liste, Hnd many a dogbter gat he In bls tyve; Of which be gat upon bis rfgbte wy ve H dogbter dere, and dide her for to calle Ypermistra, yongest of bem atle; Che wbicbe cbiId, of her nativitee, 47 41 Инициал
Интерлиньяж / Рамка, Гротеск, Прописные и строчные знаки, Акциденция Оборот ЛИСТОВОЧКИ, объявляющей концерты поп-музыки. Базель, Отрицательный интерлиньяж - продукт «размягчения» как наборного материала, так и типографических устоев. Плотный набор зажат к тому же рамкой. Однородная фактура (гротеск без прописных) обогащена шальными пробелами. Весь ряд умеренных и взаимоувязанных «неправильностей» свидетельствует о владении материалом типографики. 42 Интерлиньяж 48
43 Итальянский шрифт Итальянский шрифт / Акциденция, Плотность шрифта, Красная строка Итальянский шрифт - на службе сохранности весьма хрупкого груза. Типографика отсылает к вестернам, джинсам, Америке вообще.
Капитель / Красная строка Полоса с фрагментом текста типографического решения одной темы. hospodin ZnA§ Fausta? MEFISTOFELES DoktOI < HOSPODIN Jej, meho sluhu! Mefistofeles Bloud! Ten vAm slouii sluibou sveho qlruhu. co jde mu k duhu. Ne chleb to vezdejSi Kvas nitra do lAlek ho Sene, a ie je blAzne n, zpola znA; na nebi ZAdA hvdzdy bezejmenne, na zemi rozkoSe, led nablizku ni v nedojde smiteni hn id jeho vzboufenA. со svdt jich mA, dAlce vytouiene hospodin Nechf jeho sluibi. posud zmatena, ja zAhy dovedu ho k jasu. Vi sadaF, kdyi sc stromek zelenA, le kvdt i plod jsou dary brzkych dasu. Mefistofeles Od? Vsadme se, ie se vAm pfec jen ztrati! Jen povoleni dejte mi, abych se zvolna vuc cem smdl mu stAti! je na zemi, hospodin Pokavad iiv potud die tveho nechf se ddje. Tvor lidsky bloudi, pokud za dim spdje. Mefistofeles To ddkuju; neb г Ad jsem nikdy bli± se s neboztiky nezabyval. Buclate tvAfidky jA nejraddj vfcdy mival. Kdyi v domd mrtvola Jsem v prachu jii. JA 2ive chytAm, jako kodka my§. hospodin Nu dobrA, to u:: vdc je tvoje! Bud urvAn jeho duch od sveho zdroje! Ved, adli jej zn<5 proniknout, v svou nizkou oblast jeho pout a zahanben pak vydej svddectvi, ie dobry dlovdk ve svem temndm vfeni pfec о jedine pravd cestd vi. Имена персонажей набраны капителью и закомпонованы весьма пикантно. Вертикальная линия означает, вероятно, ось страницы и показывает небольшое смещение относительно оси красных строк. 44 Капитель 50
Кегель / Наборный шрифт, Рамка, Косая строка, Гротеск, Инициал Натуральный раз . Полоса обложки брошюры. Нижний Новгород, |дзо. Чтобы увидеть кегель, нужны границы литерной площадки. Типограф предоставил такую возможность, «обведя» каждую литеру зб-го кегля металлическими линейками. Тщательность обработки стыков линеек - один из секретов изобретательного мастера акциденции. 45 Кегель
BMinOWdEJ-« С одной стороны ленты верстка - нормальная, с другой - поперечная, что и отразилось на обложках. Их одинаковость утверждает абсолютную равноценность обеих сторон, хотя в данном случае обложки принадлежат одной стороне.
Книжный лист / Разворот Йап паи Трист. Внутренний ВИД КНИГИ Карел Тейге и чешский авангард. Амстердам. »994- Формат 23.8 X 16.8 см В брошюру встроено факсимиле книжечки Азбука В.Незвала и Тейге. Часть ее страничек отпечатана на «больших» страницах, недостающие - подброшюрованы. Лучшего способа показать книжный лист не нашлось.

Кодекс / Воздух, Иллюстрация Фотография кодекса - в качестве символа книги вообще. Избитый мотив, но достаточно оригинальная его подача. В ракурсе, выгодном для показа конструкции кодекса, заключен приглашающий жест. Картинка дана в остром пространственном соотношении со строчками заголовка и массивным фоном. 48 Кодекс 54
Г-ДИРЕКТОРА номер, мы хотели 1идеть его макси- мально белым. «Чистыми листа- ми» — в духе Цобровинского. И максимально :вободным — з духе новой анг- 1ИЙСКОЙ типо- рафики. Сложная модуль- ная сетка с ше- :тью градациями ю ширине без межколонника дала возмож- ность сталкивать шрифтовые плот- ности и делать кивую, ритмизо- занную верстку. Цля набора и ак- циденции выбра- ны гарнитуры Ньютон и Текст- эук из библиотеки Колонка / Воздух, Поле Игорь Гурович. Фрагмент страницы журнала Союз дизайнеров. № 2. Москва, 1998. Формат журнала 30 х 21,5 см Типографика номера построена на метаморфозах колонки в условиях многоколонной верстки. По своим пропорциям, колонка напоминает о колонне. Как видим, это еще и колонка дизайнера. Сильно отбитая от соседних, она - самоизобразительна. В начале номера симметрично дана подобная колонка редактора. Предпочтение колонке арт-директора отдано потому, как очень спокой- ные, нейтраль- ные, универсаль- ные шрифты. Ди- апазон кеглей — Разворотные ил- люстрации при- званы сбивать мо- нотонность жур- нала, который на- чинается доста- точно дробно, к середине обре- тает размерен- ность и заверша- ется опять корот- кой дробью. Обложка белого журнала — тоже белая, как бы выдавливающая из себя краску разных цветов. Как нам кажется, она перекликает- ся по дизайну с рядом материа- лов номера. Вообще, нам хотелось не за- слонять работы, представленные в номере, своим дизайном,избе- гать излишне- го пафоса и не- оправданной ост- роты. Нам хоте- лось также... Да мало ли чего еще нам хоте- лось! Просвещен- ная дизайнерская аудитория журна- ла сама увидит, что из всего это- го получилось. что из нее можно узнать о концепции и источнике, как их видит дизайнер: «Проектируя этот номер, мы хотели видеть его максимально белым. (...) И максимально свободным - в духе новой английской типографики». 55 49 Колонка
g Колонлинейка / Колонцифра, Тупое начало o' Разворот книги С.Радлова О Дгсятълет в театре. Ленинград, 1929* О Формат книги 18,5 X 12.5 см ® Анонимный, но, как видно, я чуткий типограф увлекся колонлинейками. Им редко находится узкопрактическое оправдание. Особенно - здесь. где колонлинейки словно бы выгораживают фрагмент текста, случайно пришедшийся на разворот. Однако легко понять желание типографа подчеркнуть диагональ, внутренне присущую любой типографической композиции. ркческой драмы, история двух возлюбленных, которым до смертного часа не суждено встре- титься в любви. Жестокий эгоизм художника, ломающего чужую жизнь ради творчества, внутри разъеденного неправым себялюбием. Гротескно страшные, по-гоФмановокн уродли- вые Фигуры — отца, трактирщика и всех этих пьяниц, ужасных в своем весельи и веселых в своей жестокости. Горькая и страшная доля проституирующей себя женщины. Немножко анархический и беспорядочный, конечно, про- тест нрогив общества, которое щедро оилачи- предсмертноо творчество поэта. Цыганщина, угар, вино, головокружение, чтобы заглушить, закружить безвыходную тоску и отчаяние сло- манных уже и неспособных к жизни и творче- ству людей — все это черты, роднящие Ulpe- кера с Блоком. Работа их и время творчества — последние годы перед войной и революцией. Сегодня, это для нас уже история. Что же и говорить что «Дальний звон»—это не наша, сегодняшняя, какой мы ждем и требуем, монументальная, героическая опера Советской России. И не потому конечно, что нам чуждо такое патети- ческое напряжение воли и чувства, а потому, что мы не можем замкнуться в этой эмоции и в этом кругозоре. Борьба, гнев, победа, само- пожертвование, марши и песни народа — но разве всего этого можем мы ждать от евро- пейского Запада? А если так, то надо созда- вать эту пашу новую оперу самим, по созда- вать, ие правда ли, а не надеяться на повое либретто к «Аиде» или» Травиате»; не надеяться и на революционное содержание, заключенное в старые оперные ритмы и Формы. Значит, ставка па музыкальное творчество и музыкаль- ную культуру, как творца, так и зрителя. Зна- чит ио место кустарничеству и самодельщине. оп показывает пан, к приковывать вроется калькой технике, в в надлому мастерству же паше, быть может чуждые Шрекеру, мысли и эмоции доводить до такой силы, пронзи- тельности и напряженности. Что патетические грозовые революционные годы приблизили нас к новой музыке, в этом сомневаться ие приходится. Громадный успех «Саломеи» в прошлом году и полный провал Колонтитул / Колонэлементы, Колонцифра, Обложка, Поперечная верстка Веро Крикс. Разворот каталога Самые лучшие по дизайну книги 1995 года. Амстердам, 1996- Формат страницы 19X17 см, формат переплетной крышки 23,6 х 19,2 см Книга удачно демонстрирует не столько колонтитул как таковой, сколько новое воплощение его функции. Все «лучшие книги» дополнительно изображены на широком канте переплета. В пространственной связи с этими изображениями по периметру каждого разворота идет система меток, сообщающих о страницах, где подробно представлена каждая из «лучших книг», о принадлежности данной «лучшей книги» к той или иной категории, о том, где даны дополнительные сведения и заключение жюри об этой книге. Необычное и избыточное решение предусмотрено тем, что дизайнера каталога лучших нидерландских книг всегда обязывают к инновациям.
L.

Колонэлементы / Поперечная верстка. Рубрика, Машинопись, Динформат, Пробельная строка Страница проспекта архитектурной фирмы. Хельсинки, 1975. Натуральный размер (машинопись укрупнена в оригинале) Рубрика решена в графическом единстве с колонцифрой и тем самым подражает колонтитулу. Строчка данных, разнесенных по углам, акцентированных и вдобавок отсеченных линейкой, превращается в овеществленный образ колонэлементов. Брошюру листают, буквально держась за колонэлементы. 52 Колонцифра
Perinteinen arkkitehtisuunnittelu on ollut luonteeltaan suljettua. Suunnitelma on tehty aina lopulliseksi kokonaisuudeksi. Siina ei ole varauduttu mihinkaan laajentumiseen tai ti- lojen muunneltavuuteen. Voi olla, etteivat suunnitelmat aina toteutuneet sellaisinaan var- sinkaan pitkan ajan kuluessa toteutettavissa laajoissa rakennuskokonaisuuksissa, vaan niita muutettiin ja laajennettiin. Tahan ei kuiten- kaan alkuperaisessa suunnittelussa ole yleensa mitenkaan varauduttu. Viime vuosikymmenina kaikilla aloilla tapahtu- van nopean kehityksen myota on jouduttu siir- tymaan ns. avoimeen suunnitteluun. Avoimella suunnittelulla tarkoitetaan tassa sita, etta rakennus on tarvittaessa mahdollisimman moni- kayttoinen ja tilojen кооп ja kayttotarkoituk- sen osalta helposti muunneltava, seka etta vai- heittain toteutettavassa rakennuskokonaisuudes- sa eri vaiheet voidaan suunnitella riittavan itsenaisesti muuttuneet olosuhteet ja vaatimuk- set huomioiden. Erittain voimakkaasti avoimen suunnittelun tar- ve on tullut esille yliopistosuunnittelussa. Oulun yliopiston suunnittelussa on noudatettu avointa suunnitteluperiaatetta. Kayttosuunni- telma antaa kaavallisen rungon suunnittelulle ja maarittelee eri toimintojen ja laitosten keskinaisen sijainnin. Kayttosuunnitelman mas- soittelu on laadittu suunnitteluhetkeliaK°ti~
Контрастность шрифта / Насыщенность шрифта, Акциденция, Прописные и строчные знаки Соня и Герт Вундерлих. Заголовок на титуле книги. Лейпциг, 1976. Натуральный размер Жирная антиква (шрифт с максимально возможным контрастом) контрастирует со светлым монотонным гротеском. Различия в величине шрифтов и форме строк дополняют систему контрастов, что в итоге приводит к результату сколь гармоничному, столь и ассоциативно выразительному. ''/ZirV* Ein internationaler historischer Uberblick 54 Контрастность шрифта 6o
В P E РАБОЧИЙ КЛАСС ВОЛЮЦИЯ X современного рабочего класса — проле- тариата есть ровестник. Это современный промышленный капитализм: он родился вместе с машинами. Эксплуатация трудя- щихся, т.-е. присвоение плодов их труда другими, существовала и до машин, но ______________лишь машина придала ей современную форму полной покупки рабочей силы. Машина доступна только крупному производству, о крупное производство предполагает крупного предпринимателя. Крупный пред- приниматель. капиталист, именно в качестве владельца машин, и сделался неограниченным хозяином в про- изводстве и собственником выпускаемых фабриками то- варов. И рабочие и прежние мелкие предприниматели потеряли все признаки хозяйственной самостоятельности и превратились в чистых пролетариев—людей, живущих про- дажей капиталисту рабочей силы. Этот .промышленный переворот" раньше всего —еще в конце XVIII веко — совершился в Англии, где он принял и наиболее рево- люционные формы. Позднее, и менее бурно, он совер- шился в остальных европейских странах, прежде всего — в начале XIX столетия—во Франции, и позже всего—на памяти живущих поколений — в России. Ко времени промышленного переворота относятся повсюду и первые выступления рабочего класса в качестве особой рево- люционной силы. В Великой Французской Революции (1789 — 1799 гг.) — вдохновительнице и родоначальнице всех европейских революций XX века — рабочий класс не мог играть са- мостоятельной и видной роли хотя бы уже потому, что промышленный переворот совершился во Франции уже после нее. Франция конца XVIII века была страною кре- стьянского земледелия и мелкого домашнего производства. Рабочий класс ее состоял или из городских ремесленни- ков, записанных в цехи, или из раскиданных по деревням рабочих, имевших свое хозяйство и на дом забиравших
У интернационала не оказалось сил для проведения в жизнь антивоенной программы. Вожди его растерялись; рабочие массы пошли в разброд... Значит ли это. что вся борьба его с духом войны и международных наси- лий было совершенно бесплодной? Значит ли это, что рабочий класс навеки склонился перед Молохом и признал себя побежденным? Все. что совершается сейчас в Европе и вокруг нос, кричит, что это неправде. Стихийные силы, толкавшие капиталистический мир в кровавую бездну, оказались сильнее сознательного сопротивления челове- чество, говорившего устами трудящихся классов, но уси- лия их не прополи даром и приносят свои плоды. Пройдя через кровавые испытания, человечество закаляет свою волю к свободе, миру и всемирному братству и опять избирает пролетариат проводником и выразителем своей воли. Борьба за мир принимает небывало грандиозные формы, и если в будущем не вполне исключено еще возможность поражений, момент решительной победы человечества над слепой стихией природы все же ясно виднеется уже через кровавую даль...
ilittiiiHtrtit SttttmittinttituiffitnSditifi nUtinipjanitiitgttnnJtmtfttiDitinifttto^ вгийбеийиШГфП/итГоГййиокрОШМ йпэ ипф in to eto|ien uni ftfiinften <D cftal t gu otrwcnicn. SitJUiUjtlmSlingfiJotOft/ ife in einer to totfdicn ^tfitip nigewnniten JtittntrtnnitniP/UniiitOtOftotomiuttOft^/ geigt to Itarten inneren ®cljnlt to pfionen toi|ifitnW< ^ifeet^WnBeSrutfnttoten nun icm ЭДшеп to 2IIItnglid)cn зи tefon* toetifflitfung. Sitfitiflgfctoei $tofflingrpotzi!)|M)mf| o.JH 56 Концевая и начальная строки 62
в секунду), то нам потребуется семьсот лет, чтобы все их пересчитать. Наша Земля является лишь маленьким придатком к одной, до- вольно незаметной из этого огромного множества звезд. Она меньше, гораздо меньше, чем точка над I в нашей библио- теке в полмиллиона томов. Правильнее сравнить ее с микро- скопической пылинкой, заключенной между двумя страницами. Какими жалкими кажемся мы, обитатели этой пылинки, еще около трехсот лет назад думавшие, что эта пылинка является центром мироздания, что все звезды вращаются вокруг нее и что все они созданы ни для чего иного, как лишь для того, чтобы по временам в отсутствии Солнца и Луны проли- вать на Землю немного света. лМм Теперь мы, наконец, начинаем понимать, начинаем чувствовать каким незначительным, каким микроскопическим является наш дом в мировом пространстве. Но мы еще не закончили на- шего исследования пространства. Мы еще очень многого не знаем, мы еще должны во многом ра- зобраться, чтобы понять Все- Москва, 1933. Натуральный размер Именно на концовках сосредоточилась творческая (читай - космическая) энергия оформителей этой книги. Все концевые полосы решены по-разному, но одинаково пышно и эксцентрично. Подобные решения редки, но вместе с тем характерны для момента вырождения конструктивизма и короткого всплеска советского «ар деко». Концевая и начальная строки / Абзацный отступ. Готический шрифт, Рантовая линейка, Блочный набор Объявление, рекламирующее шрифт в журнале Гебраухсграфик, № 9. Берлин, 1933. Натуральный размер «Немецкий шрифт вступает в свои права». Композиция удивляет готической жесткостью: все неполные концевые строки пригнаны по длине к большому абзацному отступу. Как в содержании, так и форме объявления чувствуется, что национал-социалисты уже у власти. 57 Концовка
“The discovery of the alphabet will create forgetfulness in the learners’ souls, because they will not use their memories; they will trust to the external written characters and not remember of themselves... You give your disciples not truth but only the semblance of truth; they will be heroes of many things, and will have learned nothing; they will appear to be omniscient and will generally know nothing.” —Socrates. “Phaedrus”
Коридор / Интерлиньяж, Межсловный пробел. Распашная верстка, Поле Разворот журнала гб. Вильмингтон (США), конец 8о-х. Формат издания 45 х 30 см Нарочито крупные межсловные пробелы, да еще и при двусторонней выключке строк, неминуемо ведут к образованию длиннейших коридоров. Но для глаза этот «дефект» полностью устранен интерлиньяжем, соизмеримым с межсловными пробелами. Разворот годится в методические пособия для начинающих типографов.
LE TIERS LIVRE. Mention pronunceroient Paters nofters, Tuesmagiftersnofters.Les Bretons nepros des nunceut que vne R .ou il en ya deux efcriptes.Comme en difant, Homo cu* Bretons, rit.pour Homo currit. Au contraire les Lorains en pronuncent deux/ ou il etLorais nyenaque vne.Car filzveulent dire, Sainfte Marie, vecygrandemoa querie,& duredyablerie,] Izpronuncent.Sainfte Martie, vecy gra de mocquerrie, 8c durredyablerrie. Cc font les Lorains contre lefquelz leProuerbe.Sept cents cinquante &troisdelaSes Erafme, gonde Chiltade Derafme peult eftreallegue, ou il ya, EretrienfiumRho.non pas contre les Picards, com prouerbe me efcript au did Lieu le dift Erafme, & mef ba? his comme il fe у eft abufe, veu quit eft ft fcas Notable uant, & quit na entendu que les Picards fingulier. pronuncent beaucop myeulx le R.que [es Lorais.ft auffi qud ne cognoift quit nya Nation en France qui pronuce myeulx que lefdidz Picards. Peult eftre qud entent que Picards & Lorais pource quilz patient Fracois font tous vnt Nation, Косынка / Маргиналии, Колонтитул ЖоффруаТори. Концевая полоса ил книги Цветущий луг Косынка в чистом виде. Оторвавшись от прямоугольной части полосы (на предыдущей странице Цветущего луга), она тем не менее сохраняет в маргиналиях признак прямоугольности. 60 Косынка 66
Красная строка / Гротеск, Рамка Развертка коробочки отдухов. Париж, начало 2О-Х. Натуральный размер Композиция каждой грани построена по принципу красной строки. То обстоятельство, что знаменитая вещица, вопреки парфюмерно-галантерейной традиции, выполнена без каких-либо украшений и набрана гротеском, объясняет ее неувядаемую привлекательность. 61 Красная строка
Круглый / Мозаичный набор, Рамка, Акциденция Соломон Телингатер. Обложка книги. Москва, 1927. Натуральный размер (поля не показаны). Отпечатано в два цвета: зеленый и красный Мозаичный фон набран круглыми разных кеглей: 6, 12, 24, 48 пунктов. Свободная композиция фона повлекла за собой еще более фривольную трактовку «этикетки» и рамки. Работа выглядит свежо и экстравагантно как для 27-го, так и 99-го годов. 62 Круглый 68
Курсив / Антиква, Поле, Межсловный пробел Разворот книжки образцов шрифта Гарамон фирмы Monotype. Лондон. 19»6. Формат книги 20.2 * 12.5 см Курсив дан раздельно от шрифта базового начертания и в том же «количестве». Левая полоса выглядит убедительней. Достоинство курсива раскрывается полнее, когда он «растворен» в небольших дозах в колонке, а еще лучше - в строке, набранной нормальным шрифтом. 63 Курси!
TWENTY-FOUR POINT Ben Zoma said: “Who is wise ? He that learns from every man, as it is said: ‘From all my teachers have I got understanding.’ Who is mighty? He that masters his nature, as it is said: ‘He that is slow to anger is better than the mighty, and he that ruleth his Spirit better than he that taketh a city.’ Who is rich ? He that is contented with his lot. Who is honoured? 21
_________________________________________________ Ш tdmecz pofijOlimBCQ ttiema obtony / Cdt mini RiepisyMCidf mdigc 5f ijbey grotty. Coby trjebd ndpirt wic/ у pijytotYer to fto» Etubr / 25ydtte potym Kotony me ptjytvtcblt tvjgube. Kdfby тефоу p^egrjega fmtgo sdtvoldnia/ Etudjototti tti«b ocw pdngicgo ptjyhjdnte. 3 lubjtdm ptogym beta bobty ptjy Hub 5 eiebte/ 3dtoby у ten у dw byli fpoletn w m'ebt'e. €3witM шефоу fye w cub-ty vtjab nit tebamdii)/ 21 le Kycctgttn fptdtoom 3 ttotvu pBytvyt dtp. Elte bylt'd Adjnobjtcic dtti DoCtototoicz Co w ртяеф tego bdli KvjySotom po glotote. Ra ftvym tdjby ptjrgewoy/ d bl« jygu fxoego Riefttobj dni omnttyfsay bobtd Kotonitego. CTTojno Kjeqpofpolita у tone vbogddt/ 3 gbjtc fye rd powt'nu/ tdm fwi fdjby trdci. 3 naptsdb gdroyac fye 0 fpdlrcjtuy sgobjiez П> tcyct fdmey ndbsicid/ je fye рву fntobobjte ©toey batoney jogotrie/у btoge nayb;ieaez Jdto n> piecwfsy po»3«bef wfjytfo ptjytoicbitede. Bdrjteyci teby mbjtey rjecjy юйс jddtobje/ 3 p^ebste mpbtjy Ittbjte lattvie to to vgobjpz S SeptsytviO’
§gob<f. Зе ptjynriobo ntftva ttridre co fye wyfcocjylo: 2lle trjebd jeby tdm vpom me byto. Ccn jgotd tvyfoijencie/d wfjytfie fcot fpidwy/ Do pojyrtu fpdlncgo obedccie noptd wy. Co cjyricie/ d trie btojicm wfjyrcy Jdlotvdli/ X io je cdbje/ у wy jeefle mil pudjdli. CANT1O

t Кустода / Готический шрифт. Рамка, Концовка, Втяжка Разворот книги Zgoda. Краков. 1564. Формат страницы 19 х 15 см Кустода (страж) сторожит даже концевую полосу. (Позднее эту полосу стали «щадить» непростаиовкой колонцифры). Появление антиквы вместо готического Швабахера означает, что следующая страница начинается с латинского заголовка нового раздела. Втяжка вторых строк поддерживает (в старинной манере) стихотворную форму произведения.
246 Letrasign KJebebuchstaben 246 Helvetica Medium ABCDEFGHIJK LMNOPQRSTUVWXYZ 150 160 161 162 163 164 165
5 — 2 CQ Лигатура / Надпись, Логотип, Акцидентный шрифт гмы. Прага. Слигованы все пять букв. Трудно сказать, чем был движим типограф: мыслью о непременной лигатуре или осознанием особенностей шрифта ITC Benguiat Gothic, провоцирующего на слиговывание. Один из экспертов осудил эту работу, сочтя, что Фауст не был клоуном. Этот довод одинаково легко принять и отвергнуть. Потому что, как ни парадоксально, идейно-сюжетно-тематический план - самая ненадежная основа как в делах дизайнеров, так и в суждениях их критиков. 73 67 Лигатура
Линейка / Косая строка, Подключка, Металлический набор Дмитрий Аронов. Приглашение на выставку. Москва. 1998. Натуральный размер Линейки организуют довольно свободную композицию, но также и просто красуются своей «самостью». По контрасту с «чистеньким» компьютерным гротеском взяты старые линейки металлического происхождения. Откровенный намек на архаический конструктивизм невольно заставляет вспомнить о драматическом отсутствии русского живого конструктивизма.
Лист / Многоколонная верстка. Таблица, Линейка, Поле «Прейскурант настоящим огородным, цветочным, древесным и экономя* Огромная многоколонная таблица для чтения с рук. Несмотря на очень широкие поля, линейки стоят вплотную к тексту и цифрам. 75 69 Лист
sjij] «HWijiisi]Aiy a .e---« . .w .papite]sHi]dpej авц. JooimfiiS & й«3> W > A^s»ni!uo!Hsv4>|jir|sii4a|3Ei MuosiiPimi чгх'к -s-a 5™5’«w ей ч"^1« «""7 »“«>s N(XMjjoasi wi WHV.NB ДЮ-SVSiiVl ЯН1 ,»>Dfjnt dot '•иц о • • м»у уп Ацыа Aj»a tfl. NOOMINONVW ZNOW
Kennedy [kfnidij: 1) Joseph Patrick, * 1888, amer. Politiker u. Finanzmann; 1937-40 Bot- achafter in London; trat ftir eine isolationistische Politik ein; 2) John Fitzgerald, * 1917, t 1983, amer. Staats- mann; Sohn v. 1); 1953-60 Se- nator (Demokrat) v. Massachu- setts; I960 zum Prfls. gewihlt. John F. Kennedy
s Лицо и оборот / Натурализация текста Фердинанд Кривет в сотрудничестве с Рольфом Штаудтом и Барбарой Энтруп. Разворот книги Кривета Аполлон Америка. Франкфурт-на-Майне. 1969. Натуральный размер Артистический отклик на исторический полет американцев на Луну. Книжка, набитая вербальными и зрительными материалами (документальными и графически преобразованными), не имеет ни начала, ни конца. Нет и явной последовательной канвы. Жестко соблюден лишь один принцип: с какой бы стороны томик ни листался. правые полосы стоят нормально, левые - вверх ногами. Чем не способ лишить книгу лиц и оборотов?
Макет / Верстка, Развертка текста Обложка каталога издательства «Электа». Венеция. 1981. Формат 24 X 22 см Изображен «layout Сола Левитта для проекта каталога его работ». Эту картину можно было бы назвать постраничным планом, планом верстки, наконец, эскизным макетом каталога. Хотя последний вариант не самый удачный, именно так скорее всего выразились бы в России. 1981 i Пива Е1е | с | eta щ fe J LJJ | | 1 ||_|Цш Catalogo gene ^IJ | El 5 ДвТТш rale f 1 щ ил 1Й вя И □□□Is 1дта1» Я® В то» EL'ShOWL!U _© ВЙ ЙЕИ© ЙЕЙИЙЙ О □ □ и g|rS] Дд Оа II * I |аяг| I || | || ^§1^ 1 т'ф 1 ЙВ I8 п ШвП В'М'ви И О □ D □аовши-ии и U U Ом® оойоЬИти □ п гГ Я‘В атаошН'П п do ® ма'йвп&н Д ДО ® ® и© пппп g> шок* +-!’=sj—: □ ыррЩЙЕЮм О L_r r ивщщишв .п п H ШоП rihaniri ая d (ДI 51 |я^| i~, , 'Д* 72 Макет 78
ОТ Луа» 'V'”' pis we on 3S лпоо 1 вввю it? n,„ »i«l imo pin Е’з’б top 6)i w» msi psi »то 616 ix 6! pnr toi i»6 ^вшз i»6i ___ Э»ЭТЭ mSIlTOi 15’3 l!’s6 1»1»3 1з6 ПЧ5ТОВЗ ПВб ПЗП ?31 15TO >36 TO’» ’50 1IJ*»1 63’1, О'ЗЮ 61ПЗЗ БЗЕП1 13113 0313 045’3031 ТО1ПЗ 011C0 рб pipot (1113)10? тают P*53 ’»> 15111 ns6 _ TO’!» (П)»13Б ’5Bl6fi3 453 lip’s f5»> J31 0’310 OlEll ОрОШ 0’ЗЮ 0131315»! 11315 pip» Ip „,5 ™ ft .. . , , ое» о*1 ня бомюз н onfi KB in osisrf pni' 73 ВЭТЛ ЛЧГ’3 °ip’p° pwvno tow pi’OBE jppl »'» 0Ю0 vinos o?<3.4 oh Wfi № fiin). VTW -jv® raw тауз таг ng6 upn- kS-.........—............... — nod nrtfi 3#n Wb n»ri "J w> И» olipw (3) п>» -i i.-onnO’SippvopSii'innlipn рЧПВП чк ITan TV 1ШО 30*3 BMfi isiri i'n P3"o> C*1B*' те» ?•>'"»: 30-3 pnifi OSM ipsoi jfito os Изр' oipn os rn 14 in to> firn о'Ъгз РЙЧМ fips оэгез '•> OTfi3333io»no m озкэов »Сч op.1 W oh filfi ЗрЗрвКв» W TV13 HOW ЮР ПОГ ПП * ТОрЛ’ A- ]03 pOPEJE 0’001 1500 libijno spiipw топ o'»bo oon : myoi rei no татпп p pboiai -pis >:» о’бто» 16 вчз»э ’b о-з inixn TOW on rJs-1 tn6!»l У5-5 '1ет} О’53б1, 3 'М3 nfinn fro mncfij зуздп p-tf) 406» ,6 0,Pnw, plni« J www» wi”jn» on „_i_, __ , I03 I?B’’?31’ *>’ S’li WBW or lipw O'BI» D’5fp tpl0 0ЧО1К 141 lUlE'S U too I’D’! ]3’-”01 DIOpiMuo wjBonBifi roimrfrofiioP ТГО ™ 1ina O’3?»1 D’33K’ , -I’lO’BI no 6»1’1 ]ppl гот o*3soi o'rsfii 0'1» Olh ООН ОЭТ ЛН П0П blf ТЛО Ер*® H1HB> DIET pfl plpOO 6’301 J fins ini3 оз» «0 tic imn topia m now u’pnn птор now юта® o’i »sio”3i’33i oaio д’ *>o os i P i-pi i'3 пзп isn »pin '3iao>6B>ntw-pnat£pSnn»int5e’TTno piei «рбвтзто i»i6 n 1’’1,1,ТХ’”2С £» o°e mpJ’3:nuiraon5pp'»-ni67npw 061 Jpo’ 61 13 Iplpl 2'’.'"®•' rX’.;Xi £ «m-о»'mn,»D-s J £» o-imfii iornsren roi nrar n’inpor ’1WOO jrnn kS т-тта» osn psioo oipnl i6£™J“ Ув ВВОЗ’ oufioi «soon into onifi Н’ЛП’В plow ]W ПП0Ш Br*O П0”Ю30' О'ЗЮ pi ’55»1 TC’O pi - рк к'ею pboiN onoiK nn ню, ’ п’Р’оро oEO’ о» : i5»o ’:cni oc pbow jPnoi ’ noiao n^’OE лп’В plow roil o’i: 6э’>6 зсоз »o n> -Jo tpbn taw mvr 'i noiao кооп поюо о’1зпзорто юте рв! п»? го» )плп г д • п*о novmi в’Ю ’про попотп о’з! вювЕб 'j Ini pm > битата ко бокn лтоео отапоп p ртз ’slow pw»6i • обо"» ’т ко так л-гоео о’че>ю,’т ррчгрт°* ipoo 61ею’»з6э’з6’зз п“ : ’он ’Зою рта® рЬювп • окта" той ю» ото» пз»1" w Н’ЛОР DU* 0ПП1К Bi'O О’ЛЧО ТИП П ртз ЮТЕ ТЮЗ 150 , О.» - .U >. М» -у р^поо №ТЮ1 ЮТО” П’Е ТО TBTOO]Э1 ’ р1Э1В0 6.„в Ф Р’ТОП 'О 1К ТОК ОТО’ ТбОЭ ’3'15 ота»1 y'loes , ЛП бок nV -рлп 11315 »Б10’ ’3111 ОЗЕО П 13131 0’310, Р1Е13 П'В'-» о ТОСТЕ о'сб 0'111 изрП’Е п »Ьое : ТО1Б1Э той 616 прб pci , ° оз1Ббтз ’’зрп озп5 ро 031’ ’зз i»6 WBTI' 11Р» О’ЗЕО1 0’50 016 ор» 0’1»1б 1’0 "Е* •’ рз П’ЭП Is 1WB ор!» бюв ртз 030 03011в , рз Р’ППЕП pop}» Р1’01 ПОЛЗ роз рз ppi ft., , 60’S «VOO vop’l розз 0ЧП16 pl роз p pi sons 'OB ПЕ03 01 1E p!TO op!» on 01 10 ЦГТО op!» Ot n"k> 3sii isop’l ОЗЮЗ 6!e oto»i6 ;oi озтоз pop!» pi’s!_ 0’5» Z’B 45no ]»1 31ipo ]n Рб’З» ITO’S O’POO OO’TO IPO’» OTEO ]TO» ]0l6 inplnso ОТОЕВ! tW pTM.nmoi p:!w E1TO0 Op qi) озтоз 'оз 1эотз еикто РЮ"> об 43 ’5 6!»Э 08031 об 013’133 о1то6! об р! 1’151 ]3’1Р 030 Рр1»Е31 бтоЕ 13 »Р1ГО Об £<3ft Р1Й ’би О’ЭТ !зб то» »рзро рб ipnl 6!i^>imrftS ,, , ГОП 1031 О’ЭЭб ТО5 Inll ppi’B3 1»6l3 вртро ftl •ро'1 озтоз 6>в: ran »pip pnl еешовт »pipo pi51 ito» 61i ’»т> ctoi i»pi 46 !’»!т ррзсз ora wb pn- рбзо Рзю 46 ton 0011» il np’E ini! -,’i5 p6i o3io i! рчгто рбт рто ррто opl! тоб 61 ’бит fi’»1» 1» Einon ’i»6 6301 ,3311 (к) o’5ip i!o’3S3 ’i»S pin toIeii’ 3 '1ДЛ0: oil 01 ррчп» рб n”,ой. Ifi 1’13 O1’’13E in : O’»»5 '3 nun 6101 1n6 D»B EITO 0»0 13 31’00 101 ’6 бзот 13311 pP»1 °£ft ft,r2 13 1311’E 43 616 moo 6» P1PEE6 on» ое» 61i (’'») !’»!i рртаз рота too oe»c ртооз nwc»'»!» ООО» ’00 OTOCB '33 ]3’O>P ВПП 1*»ll 'зпррз» ’ВО ПЭО O’! юзрт P’BTOE ’б!,»! Blip 6! : OIE fi.n 5'nfi ррчп» рбЕ 03103 : o»11f 153 P»1 03’00 р’ОрЗ ''infl pEipi»O ’IlOB !з P1B31 nllEO P1C31 nn6 fiw b'?B : (.n ?•>») очзЕ бю опто Р30ПЭ161ip! ’6»o ptoi 'чэто <p!’n : (о) юэтороб 6s»nn о’5»з) озпз "«{ fiifi B'»6 P’BTOE ’61TO1 acini Р’ВТОЕЗ ОЕПП ОТВ 0301 риз 131 133 1’1» !зр» Р131П Д 1ДГВ ™1' 1?®’ Р1бзо оз Enn тпб то ’»6 топ 6"п '1 Ч’)в '”Е13 то’ ррчпто (л) р’втоез птп! то! опзв ££ 1Е"6 1П11ЕЭ ртов Ю» Р1бзо 03Е11П 1»б1 ]6» 1E"6 ПЗПбзТП брО’ПЕ 1РЗ ЧЗ’П о! 3TOJ 6s6l )6»э (» то) рроют бою! (ч) pl» ails 161Е’ 011ез p)6is pito plSio ion ie"6 i»6i i6»i Bwi'W б'ВЗ’П 101)03 p!6ic то) р^п» •рмпб 6pE0 I’TB 0P01 6»1»3 ’рппб ю! ПЗ’») 6зч5 6) Х"6 тпбт ihfi о?»» 03153 6) 63ТО1 ’30» 616 Р’ВТОЕО 5» 0’11000 16lE’ 01)оз р)6в ’OloiTO ТОЕОТЗ ’ЭЕ» 6>1 Oi>b' «6 0В1 ОВВЗ 01)0 1) ]Р13 Р1ЕЗ 165» Oils 1) 1РЧ 15П 01ТО ТО >Е 1РТО) Ol6 033’ 6) б’ЗРТ 05П 01’) 6)6 ЮТ» 1РГ рзпр» О’РЧОЕ ЕЮП73 О’РЧО 1» ЮТЕ УЙТОВ )п)то ПЕ) (П) 1т» Т '’ДГО 3 вбз 131331 'й?!”"" В11Е01 О’РЧО J5lpB 0BU1 В'З 430 6pi ЙТЗ’ВТОЭ тпб П’ЗП! О’Ж >013 1б О’ЗЕ П’5О1 ТОб loll ОЕ>Б 1U3 Р’1п»3)зб О’ЗЕ) ’Опп 6) 0*31 »ртр РТО»30б13 ОТО В1ВП11В1П ОТО обт рбзтбвз го» Т»1 01 '»с -d yd iMx : now T's M h»i к»? fib I'nipiBh 'io» b 'mi niw:'» рч>» ми мто ofii wmpl o-bip Mb's '» on»' fins лрйр mbib : ч'Зи firs'J hn ivp toibi p»» (p) : mis 'o ilfiipn stoi Маргиналии / Оборка, Глухая верстка, Развёртка текста Полоса издания Навилонского Талмуда. Варшава, 1863. Натуральный размер Захватывающее типографическое зрелище! Текстовое «ядро» охвачено маргиналиями в несколько слоев. Наборщику было необходимо решить непрос тую задачу плотного заполнения страницы, ибо на каждой из них возникают все новые и новые конфигурации в зависимости от объемов соотносящихся между собой фрагментов текста. Чтобы, избави Бог, не напутать что-либо, придется воздержаться от разъяснений, что есть что и почему в этой иерархической структуре. 79 73 Маргиналии
ЭЛ ЛМСИЦ1ГИЙ eL Lissi-tziiy -1-|ПрГ|Ц"|ТИЧйСКНЙ sup г “ГН О I isch сказ vorden про van два tuee en рой L<3H ru rSties Эль Лисицкий супрематический Сказ про два квадрата в 6-ти постройках El Ussitzky suprematisch Worden wan twee kwadraten in 6 konstrukties Матричный шрифт / Рамка, Флаговый набор Андрей Андреев. Титульная полоса двуязычного издания Русская и нидерландская версии поданы в «срощенном» виде - путем подобающего укрупнения общих для обеих версий букв. Как и в оригинальном издании Сказа, титул, текстовые полосы и обложка решены единообразно. Шрифт разработан оформителем книги. 74 Матричный шрифт 8о
Fach und Kennzeichnung der vom Lehrer gestellten Aufgabe 1. Ebene 2. Ebene 3. Ebene Geometrie Vieleck Die Summe der Innenwinkel eines' Vielecks wird nach der Formel (...) errechnet. Versucht die Richtigkeit zu beweisen! Wie groB ist die Summe der Innenwinkel eines Vielecks? Driickt diese Beziehung in einer Formel Versucht selbst, einige Eigen- schaften des Vielecks zu unter- suchen. Welche Beziehungen miiBten nach eurer Meinung unter- sucht werden? Literatur Das Schaffen Lermontows Historiker und Literatur- wissenschaft- ler geben fur den Tod Lermon- tows folgende Griinde (...) als die wahren an. Versucht, diesen Stand- punkt zu be- griinden! Worin bestehen nach eurer Mei-' nung die wahren Griinde fiir den Tod des groBen russischen Poe- ten? Versucht, euren Standpunkt zu verteidigen! Wir haben uns mit dem Leben und Schaffen Lermon- tows vertraut ge- macht. Welche Fragen und Problems tauchen bei euch in diesem Zusammenhang auf? Wie wiirdet ihr auf diese Fragen ant- wort en? Geschlchte Die Narodniki- bewegung Die Narodniki- bewegung hatte ihre positiven Seiten (Aufzah- lung ...). Es iniissen auch ihre Fehler hervorgehoben werden (Auf- zahlung (...). Wie wiirdet ihr die eine Oder andere SchluB- folgerung be- griinden? Worin bestehen nach eurer Mei- nung die positi- ven Seiten der Narodniki- bewegung und welche Fehler wurden begangen? Begriindet eure Ansicht. Wir haben uns mit der Narodniki- bewegung vertraut gemacht. Was miis- sen wir wissen, wenn wir dieses wichtige hi st ori- sche Ereignis ana- lysieren und da- bei unsere Schliis- se ziehen wollen? Versucht, auf die- se Fragen zu ant- worten! Geographie Die Wiiste Folgende Ur- saonen (...) haben nach Mei- nung der For- scher zur Her- ausbildung der Wiiste gefUhrt. Versucht zu be- weisen, warum diese Bedingun- gen zur Heraus- bildung von Wiisten fUhren! Welche Ursachen haben zur Her- ausbildung der Wiisten gefiihrt? Versucht das zu beweisen! Wir kommen nun zur Untersuchung der Wiiste. Auf welche Fragen sollte in diesem Zusammen- hang eine Antwort gefunden werden? Versucht selbst, dieses Problem zu losen! Машинопись / Таблица, Линейка, Диктующая линия Полоса из книги ио педагогике. Берлин (ГДР), 1972- Натуральный размер Пример типографически совершенной таблицы. Отбивки, линейки, интерлиньяж, выключка строк- все здесь свидетельствует о профессионализме и осознании скромных возможностей простого инструмента. Машинопись не только не мешала типографу, но, как видно, дисциплинировала и вдохновляла его. «Благородный» наборный шрифт, взятый вместо машинописного, вряд ли потребовал бы иного композиционного решения и во всяком случае не смог бы улучшить работу косного типографа. 75 Машинопись
U.D Межсловный пробел / Средник, Выключка строк Полоса из журнала 26 (фрагмент). Вильмингтон (США), iggo. Формат издания 6о х 45 см Для столь крупного шрифта и выключки строк с двух сторон колонки узковаты даже в самой широкой части. Об этом свидетельствуют «дурные» межсловные пробелы. При сужении проблема усугубляется, что, видимо, не только не беспокоило, но и входило в задачу оформителя журнала по типографике. 76 Межбуквенный пробел 82
All right, back to the pre-/; sent. Actually, it’s now 14ШМ minutes into NovemberJ4 8. Thursday. The clockjf'1 says 0:14. Here's some-4 I thing I know for a fact:iJ that by morning, theifW backs of my legs агеД Я going to be black andflJTfl blue and my back isf going to ache. This isfl^W because I rode*^® through the cobble-J и» stone paved streets! JC» of Amsterdam on thef^jt back of a bicycle.ЖДЕ The Dutch are thefy^ff last of the hardcore! VT1 bicycle riders in*/^y 1 Europe, and it’s not^^Mp unusual to see onejSt^^& adult ridingfy^^E? another adult on! the baggage rack^^yff of his or her Ь1ке.^^н|мМ When you seelESi^K other people doing it, it ooksf charming. WhenJ^A^ | you yourself areKa^wflV sitting side-sad-lC***^B( die over some-1 one’s rearl wheel, hopingj^' \ | that you don’tEjK^W^J get knee-lC?^*wp capped by anl oncoming! truck, seem s о m e w h a t less charm-1 ing. f .JCiku The Ысус1еДку__/^ДД b e I о n g e dMMM to Ma x Kisman, at D u t c hl designer who now liv-B ing parti г" . of thee. ' И.Х time in< Я^ ^Amsterdam and part of Cat he time in Spain. He is ^known for his com- jiputer—designed type- Ifaces ana for art 'Cidirecting a magazine Wcalled Language & \\\Technology (a.k.a. rt/tSectr/c Word). We vis- UXaited him earlier today №J(okav. yesterday) and Fjlhe tola us that he had Lp rstopped using com- EbAjputers. ЬГМ “Last year,” he said, QM“I decided to leave |Jk .-(the computer be- (cause it becomes Р*чЛ11оо much of a rou- Fjjftine. You don’t have HNa real touch. It’s U^ltoo abstract, too (superficial...I ^T>CSlwanted to con- jktSScentrate on con- MiiVcepts and ideas. ЦуХвЕог concepts and (И^Ч. (ideas you don’t KTSjJneed a com- outer. “In the begin- IffiMrlning it was so MTV (new, you couldn’t imag- R**M^9ine that you Wf^icould make a juylpaae with a иЯГЛк (computer. At a DCJOEcertam stage Bdyou had to • it could ^^CMST (be done on a ВЧЕДжд computer, KirWBbut that’s not necessary n у m о r e. UHn (Because it jRiijLIhss been ^y^Jelproven that ^WB^^ElEeveryt h i n g гмв 1 can be W 1 (done on a -T® г*Жс 0 m V Ж Bputer.” 83 77 Межсловный пробел
На правах рукописи J КТУАЛЬНАЯ I РАФИКА
Металлический набор / Акциденция, Рамка П.М.Дульский. Обложка и титульная полоса книги. Казань. 1935. Натуральный размер. Обложка отпечатана в лве краски на серий бумаге Металлический набор легко опознать по концам линеек и их стыкам. Работа выполнена сбитым шрифтом и грубовато, что только украшает ее, усиливая ощущение технической сути. КТУАЛЬНАЯ Р А Ф И К А Ктнь 1935 г. Название книги - результат авторского поиска термина для того, что ныне называют графическим дизайном. Удивительно, но факт: это первая, последняя и. наверное, самая неизвестная русская книга на столь широкую (без жанровых сужений) тему. В 1935 году такая вещь могла появиться только на правах рукописи, в ничтожно малом тираже и в провинции (200 экз.).
1930 1931 1931 1932 les tusees au cours de la Premibre Guerre mondiale. Le physicien ambricain Robert Goddard dbmontre que la fusbe est le meilleur moyen d'atteindre les hautes altitudes. Fondation en Allemagne de la « Verein fiir Raum- schiffahrt». Le savant allemand Herman Oberth publie un livre recommandant I'usage des propulsifs liquides. Le 6 mai de cette annbe, Goddard essaie sa premibre fusbe «liquides. Une autre fusbe « liquide » de Goddard monte h 660 m. Premier vol d'une fusbe «liquide » europbenne, celle de Johannes Winkler. le 21 fbvrier. La VfR essaie sa fusbe h propulsif liquide. le Repulsor n° 2, le 23 mai. Goddard essaie de stabiliser ses fusbes. Une fusbe Goddard btablit le record des 2500 m. d’altitude. La fusbe A-4. prototype de la V-2 passe aux essais le 3 octohre. Apparition du bazooka sur les champs de bataille. Les premieres V-2 s'abattent sur Paris le 6 septembre. Deux jours plus tard, c’est la grande attaque sur Londres. Les Ambricains essaient leur fusbe: Private A. A White Sands. laWAC- Corporal atteint 69,6 km. d'altitude. Premiers essais aux U.S.A, de V-2 capturbes. La fusbe-sonde Aerobee est essaybe aux U.S.A. Une WAC-Corporal propulsbe par une V-2 modiflbe atteint pour la premibre fois I'espace h ('altitude de 390 km. La Viking ambricaine atteint e altitude de 51 km. En 1954, 1935 une autre Viking grimpera й 253 km. et atteindra la vitesse de Le 29 juillet, les Etats-Unis annoncent leur programme de satellites Vanguard. La Russie dbvoile ses plans de fusbes et de satellites artiflcielsa I'intention de I'annbe gbophysique. Lancements dans I'espace Le Spoutnik I (U.R.S S.) est mis sur orbite le 4 octobre. Le Spoutnik II (U.R.S.S.) emporte la chienne Laika pour btudier la physiologie d'un organisme en vol cosmique (3 novembre). Explorer 1, premier satellite ambricain, lancb le 1" fbvrier, permet la dbcouverte des ceintures de Van Allen. II est toujours sur orbite. 1958 Vanguard I, satellite ambricain, bquipb de batteries solaires, est mis sur orbite le 17 mars. Son bmetteur fonctionne toujours. On s'attend h ce qu'il gravite pendant mille ans. 1958 Lancement le 26 mars d'Explorer III (U.S.A.), satellite gbophysique. 1958 Le Spoutnik III (U.R.S.S.), satellite gbophysique russe de 1500 kg., est lancb le 15 mai. 1958 Pionnier I et Pionnier III, lancbs par les Ambricains le 11 octobre et le 6 dbcembre sont destinbs h un vol autour de la lune mais, par manque de vitesse, ils retombent tous deux sur la terre 1959 Lunik I (U.R.S.S.) ne rbussit pas b graviter autour de la lune. Le 2 janvier, il devient planbte solaire. 1959 Le 17 fbvrier. lancement du satellite gbophysique ambricain Vanguard II. Toujours sur orbite. 1959 Le 28 fbvrier, expbrience Многоколонная верстка / Линейка. Вывод, Иллюстрация Страница книги К.Канби История ракеты. Лозанна. 196г. Незначительное уменьшение Верстка в несколько колонок равносильна сужению типографического пространства относительно ширины полосы. В данном случае - относительно ширины всей страницы, так как линейки рассекают ее сверху донизу- Границу между полосками способен преодолеть разве что ракетоносный «дракон». 79 Многоколонная верстка
к 1ИНВ1 32 425 a OM 273.60/303.70 75 W R. E 27 Druckschalter, Wand- armatur: Kunststoff. Normalaus- ladung: 800. 32 450 & DM 280.70/311.60 ladung 800. DM 167.30/185.70 32 455 & DM 167.30/185.70 terlos Druck-Tastschalter. Wandar- 57 80 Модульная верстка 86
И ПОЛИГРАФИЧЕСКОГО ДИРЕКТОРАТА ВСНХ РСФСР ВНМ1МН МОСКВА Мозаичный набор / Акциденция. Косая строка Эльбрус Гутнов. КОМПОЗИЦИЯ с обложки журнала. Москва. 1928. Из различных материалов для ручного набора скомпоновано изображение строкоотливной машины «линотип». Так своеобразно воплощалась в полиграфии идея «производственного искусства». Типично русская наборная вещь выполнена по возвращении автора с профессиональной учебы в Германии. 87 81 Мозаичный набор
МАРКСИЗМ О ГОСУДАРСТВЕ 107 пока поколение, выросшее в новых, сво- бодных общественных условиях, окажется в состоянии выкинуть вон весь этот хлам государственно- с т и» (13). «В последнее время немецкий филистер опять начинает испытывать спасительный ужас при словах: диктатура пролетариата. Хотите ли знать, милостивые государи, что такое эта диктатура? Посмотрите на Париж- скую Коммуну. Это была диктатура проле- тариата» (с. 14). ((Конец предисловия. Дата: 20-летняя го- довщина Парижской Коммуны, 18.III.1891.)) Нельзя не признать, что Энгельс и здесь и в письме 18/28.III.1875 гораздо популярнее, чем Маркс, излагает важней- шие мысли о диктатуре пролетариата и о форме (или вернее: о необходимости новой формы) той государственной власти, которую завоюет пролетариат. Для того, чтобы завоевать и удержать госу- дарственную власть, пролетариат должен не старую, готовую государственную ма- шину взять в руки, перенести из старых рук в новые, а разбить старую и со- здать («neue geschichtliche Schopfung») («новое историческое ^творчеств о»||: см. здесь стр. 29) * новую. долой всю «государ- ственную ветошь» (хлам) (дрянь) NB: «весь этот хлам государ- ствен- ности выкинуть вон» «Гражданская война», изд. 3, стр. 67: «Высший героический подъем, на который еще способно было старое общество, есть на- циональная война, и она оказывается теперь чистейшим мошенничеством правительства; единственной целью этого мошенничества оказывается — отодвинуть на более позднее время классовую борьбу, и когда классо- вая борьба вспыхивает пламенем граждан- ской войны, мошенничество разлетается в прах» 60. * См. настоящее издание, стр. 85—87. Ред. Марксизм о государстве «националь- ная война»= «правитель- ственное мошенни- чество» Набор / Маргиналии, Отчеркивание Попытка издать рукописный конспект обернулась неудачей. Налицо стремление придать вес всякой избыточной или незначимой детали (вплоть до воспроизведения небрежностей в отчеркиваниях и других нешрифтовых пометках). Скорописные заметки пассивно «обведены» набором, но не переведены на язык типографики. То, что естественно и понятно даже в хаотической скорописи, в наборе выглядит странновато или бессмысленно. Так обычный черновик превратился в подобие дадаистского опуса. 82 Набор 88
Наборный орнамент / Перенос слов, Прописные и строчные знаки Обложка Шекспировского блокнота (с цитатами из Шекспира, содержащими слово note). Оксфорд, 1997. Натуральный размер Наборные бордюры точны по стилистике, хотя размещены необычно для стиля шекспировского времени. Наезд буквы «р» на бордюр - нечаянный сигнал современности. В тонкой продвинутой стилизации кроме шрифта эффективно учас твует даже перенос великого имени. sp е а г е NOTE J--PAD Bodleian Library UNIVERSITY OF OXFOR'D 83 Наборный орнамент
\3o^ac€-<!-sfr&j^Leffi'e., yS^L.^ce^a,e.-^ple^Le ^^оиОсе-^рсуО J^crt-O/OS &&Le^. \Л/&а 48 jfesfF. yoOLejf<2e? и -€МуО<Х- v^oK^e €. " rfs, г\Я~ n ГУЯ/Ч /ft ЛЛгл / я /f /-\ ^Leeifce ecojfLes$LeKjy &ogV-Le/C^o у V-cSV-iUoLe Ч^уОеаУзЪ-, \-j/e.y-o~ti> Qa^je^fTa. ^ego/ba.tt&cx 06"oyoiHt~, •? oe^'LLe'^’o-Le^o^ б»Лт5е/)еСА- /^oCC. 3>o^o«x^4Xz& -eeLe^Q-, ey^ceff-Le^ua^f ^'CjO.tLe^'Lee. £ лоОгл ye.ye.yiQ.^61И<-Л!_ g £zjCjoix>£.. n.oV-9Jf, 'КялЯо e^'ojfceco £. — S'ojfaufiLe&rZs-pr&a. $Lc LeOL V-4 £a.We_Ho /узе^ОягЯ'а.-£я//'9г-й'б r&vfTeye.e-lf~ Sojfc>epLel^Zyfr€jQ. jf^o(fe.tj Le S^L-effs'£le-./^aLgLee^Te.-jf&~ej Lett± 6caj?e-Ke~Q, ga-teeLee^T/^Le/Co-ee 9<л-сее^Г& &. д ^оЛлус^Г/Оае. 115573. Москва Мусы Джалиля улица д.16 к.1 кв.22 Кричевский Владимир Григорьевич Наборный шрифт / Рукописный шрифт, Дигитальный набор иное ПИСЬМО кандидата в депутаты Государственной Думы. Москва. 1998. Незначительное уменьшение Послание было адресовано лично всем потенциальным избирателям. Персональный наборный почерк кандидата, видимо, должен был поддерживать доверительную интонацию. Запрограммированные обращения к конкретному избирателю только усиливают ощущение фальши. Судя по тому, что кандидат был-таки избран, многие поверили в «живую скоропись». Но право же, типографика могла бы обслуживать политику эффективней и деликатней. 84 Наборный шрифт
Надпись / Типограмма, Акциденция 1. Шрифтовая КОМПОЗИЦИЯ для плаката. В комментарии к примеру сказано: «Бывает, ничто не приносит такого успеха, как чрезмерность». Однако успех этой надписи был возможен лишь при условии, что на плакате имелась дублирующая надпись, которую можно прочитать: Kent & Pentagram Graphic design workshop. У этой композиции, кажется, есть два конкретных прообраза: железобетонные поэмы В.Каменского и один из примеров, помещенных в Рекламной книжке фирмы Трио П.Зварта. 85 Надпись
Наклонный шрифт Логотип. Иллюстрация Объявление группы дизайнеров BRS Premsela Vonk па обложке журнала Design in Business, № 4. оригинал - полноцветный Логотип группы, объеди ия ющей трех партнеров, построен на трех разных наклонах шрифта - и только. Наклонный шрифт использован также и в разработке группы - логотипе ConsumentenBond

Насыщенность шрифта / Афиша, Типограмма Марина Лёрвальд. Афиша на тему типографики. Дюссельдорф. 1986. Формат 250 х 360 см, Каталога 5-ой лфшпшиг а Мугее немецкого плаката в Этне: Лучшие плакаты 1984-1986 годов. Эссен, Надпись «Средство и есть послание» (средство = цель, форма = содержание!) отсылает к заголовку известной книжки (см. пример 125), который на самом деле чуть-чуть иной. Плакат для акции «Черное искусство» выполнен в основном жирными буквами. Чернота всей надписи усилена отнюдь не оригинальным приемом отсечения краев букв.
ENZYKLOPADIE DES SCHWEPPENS. FOLGE Schweppsisse (lat.), Kreuzung zwischen einer Narzisse (nar- cissus poeticus) und einer Fla- sche Schweppes Indian Tonic Water (Schwepp- sissus tonicus). Die Vorteile: 1. Die bisher benotigte Blu- menvase ent- fallt. 2. Die Ab- leger der Schw. Aa + aa X AA aa (Pi) aa (Pi) Zuchtung einer Schweppsisse (je 200 ml) sind kostliches Schweppes Indian Tonic Water und verbreiten lieblichen Nar- zissen-Duft. Schwepp sotanik. SCHWEPPES. DIE GESCHMACKVOLLE ERFRISCHUNG FUR GENIESSER. HABEN SIE HEUTE SCHON GESCHWEPPT? 88 Натурализация текста 94
conviene Fiat Quando si trasporta, qualunque cosa si trasporti, si lavora: cioe si compie un'operazione economica che tende al massimo risultato con ia minima spesa. Quando si deve acquistare un mezzo per trasportare bisogna fare tanti conti e comparazioni: conti di costi immediati, di esercizio, di ammortamento, di manutenzione, comparazioni di portate, di consumi, di velocita commercial!, di affidamento operativo net tempo, di assistenza tecnica, di quotazioni dell'usato, ecc. Prima di acquistare un veicolo per trasportare, valutate bene cid che la Fiat ё in grado di offrirvi. Vedrete che conviene Fiat. Se gia lavorate con veicoli da trasporto Fiat, tenete sempre d'occhio le sue ultime novitb, perche la produzione si arricchisce di modelli, si perfeziona, off re sempre nuovi traguardi di redditivita. Vedrete che in molti casi conviene un nuovo Fiat. Fiat 650 N2 Начертание шрифта / Наклонный шрифт, Флаговый набор. Верстка Журнальное объявление компании FIAT. Натурализация текста / Оборка, Колонтитул Объявление из жури ала Frankfurter AUgemeine Magazin. Франкфурт, 1983. Натуральный размер Шутливая реклама прохладительных напитков. Объявление обыгрывает облик страницы архаично оформленной энциклопедии. Серия объявлений образует «Энциклопедию Швеппсов». Турин, 1970. Натуральный размер В основе образа фирмы - не столько рисунок, сколько именно начертание шрифта. Как только появилась гарнитура Универе, компания взяла на вооружение ее динамичный наклонный вариант. Наклон подхвачен обратным флагом набора и порывистой версткой иллюстраций 95 89 Начертание шрифта
Новострочие / Поперечная верстка, Колонтитул, Иллюстрация Разворот книги Карла 1ерстнера Kompendium fiir Alphrdielen. Тойфен (Швейцария), 1977. Формат издания 15 х 15 см Эта книга - в полном смысле слова монография: текст и типографика находятся в таком единстве, что указания «дизайн Герстнера» не потребовалось. Здесь много замечательных особенностей, легко предсказуемых логикой типографики. В частности, заголовки выражены только в колонтитулах, а разбивка на строки - смысловая. Новострочия отражают претензию автора на строгость и полноту классификации морфологических возможностей шрифто-текстовых построений. Линейками отбиты площадки (строго одинаковые) для шрифтовых иллюстраций. 33 Satz-Bild 333 Figur Das alteste typographische, Gutenbergs Prinzip der Satz-Figur Zeilenlange festlegen und Wort fur Wort setzen, bis das MaB voll ist 333.1 nach einem vorgegebenen MaB setzen Im Fachjargon: „Blocksatz" Gutenberg trennte die Zeilen, wie es kam, nach Buchstaben; heute muB der Typograph auch die Regeln derSilbentrennung berucksichtigen, das heiBt zwangslaufig auftretende UnregelmaBigkeiten in Wort-, wenn notig Buchstabenzwischenraumen ausgleichen - Oder umgekehrt den Text in Hinblick auf das Satz-Bild redigieren. Ein Brauch.derzum Beispiel mitbesonderer Akribie bei der amerikanischen lllustrierten „Life" gepflegt wurde. £tatt das MaB die Zahl der Buchstaben pro Zeile fixieren: ein Pnnzip, dasseitalten griechischen Inschriften verwendet wird. Dabei werden die Zeilen ebenfalls nach Buchstaben getrennt, oder durch Ligaturen (ein Zeichen fur zwei oder mehrere Buchstaben) ausgeglichen. 110 ill nach der Zahl der Buchstaben setzen Statt MaB Oder Zahl die Form fixieren: 333.3 in Form eines Ke gels setzen Prinzipiell: nach einer willkurlich gegebenen Kontur gruppieren. Etwa: in der Form des Gegenstandes, von dem im Text die Rede ist. Zum Beispiel in den „Calligrammes" von Apollinaire; siehe auch im Kapitel Ausdruck unter„anordnen" und „visualisieren". Umgekehrt meintdas Beispiel: nichtKonturen ausfiillen,sondern aussparen; also: urn einen Initial oder eine Illustration herum setzen. 90 Новострочие
Обложка / Капитель Внешний вил каталога издательства Эйнауди». Турин. 1979. Формат 23 х 13.5 см Напечатанная на своей бумаге, обложка приняла на себя часть именного указателя. Он начинается на последних страницах, переходит на третью страницу обложки, продолжается на четвертой и завершается палице брошюры! Очень необычно, но эффектно и разумно. От стереотипного образа обложки остались только лицевая «этикеточка» и «тень» от нее на задней сторонке.

Sie sparen viel Занруглежя къ линейкамъ изъ мЪди. JIlbinCK. муку. Собственныйдомъ Сельск. Тазеша хобые взгляды Richard Baumann Freiburg i. Breisg. ш 3 о Степи Сехсащю
Оборка / Рамка, Линейка. Акциденция, Главная строка Разворот из каталога ГИертгояы): Обрез / Флаговый набор, Машинопись, Линейка Руди Вандерланс. Разворот журнала Emigre. № 43. Почти в каждом примере есть оборки, в том числе и в текстах, угодивших в фигурные рамки. Можно сказать, что и весь разворот скомпонован в целом по «оборонному» принципу, то есть по принципу пассивного заполнения всей полезной площади. Заголовки, данные в обрез, «рифмуются» с заголовками, касающимися оси разворота. Последние номера этого типографического журнала свидетельствуют о начале кристаллизации крайне экстравагантного стиля на уровне, граничащем со строгостью и даже сухостью. JUST SHOW ME GREASIHG THE WHEELS OF CAPnALISH WITH STEIF OHO IOSIF M THE "PBOFESSIOHOLnOTIOH" OF ЙИЕЮ1СЯИ GRAPHIC OESICH THE MONEY 93 Обр GREASING THE WHEELS GREASING THE WHEELS OF CRPIIRLISH WITH STYLE AHO TBSTE 0» THE "PROEESSIOHBLIIRTIO»" OF AHERICHH GRAPHIC OESIGH OF CAPITALISM WITH STYLE RND TASTE OR THE "PROFESSIONALIZATION” OF AMERICAN GRAPHIC DESIGN ЕС ........................... GHEASIHG THE WHEELS OF CAPITHLISH «ПО SHlE AHO TASTE M TOE PKOEESSIOHBlIZATieH ' OF AHERICHH GAOPUC DESIGH MODERNISM 41 i*smInd
Орнаментированный шрифт Наборные буквы. Лондон, не позднее 1830 года. Натуральный размер. Заимствовано из журнала Baseline, № 14. 1991 Оттиски старинных деревянных литер были получены в 1986 году в студии лондонского печатника Айэна Мортимера. Орнамент несколько напоминает Хохломской. 94 Орнаментированный шрифт
Ставропольский драматический театр им. Лермонтова под художественным руководством Алексея Малышева имеет честь пригласить Вас НА СПЕНТДНЛЬ-ВОСПОМИНАНИЕ АЗ ВОДЕВИЛЯХ БЕДА И U от ФЕРТ I НЕЖНОГО СЕРДЦА Павла II Владимира Фёдорова Соллогуба в постановке СЕРГЕЯ БУБЛИЯ. с декорациями и костюмами ОЛЬГИ ГЕРР, с музыкой ЭДУАРДА ЖУЧКОВА и со стихами СТАНИСЛАВА ЛАНДГРАФА. Начало вечерних спектаклей в 19 ч. Насса работает ежедневно с 9 до 20 ч. перерыв с 14 до 15 ч. Справки по телефонам: 315 80,3 07 27,3 07 21 Ось / Красная строка. Металлический набор В.Кричевский, С.Бобылев. Театральная афиша. Ставрополь iyye. Формат ю8 х 8о см Водевильная пунктуация - игра постановщика спектакля. Дизайнеры сыграли только на осях. Генеральная ось пришлась посередине между двумя побочными и на пользу всей композиции сместилась с оси листа. Для союза «И» (и для диссонанса) введена четвертая ось. При печати союз накренился. Стало быть, по техническому недосмотру где-то вкрался люфт в несколько пунктов, и наборная форма лишилась надлежащей жесткости. 95
seven to ten thousand people. Now that's not a significant number of people in the grand scheme of things when you talk about Details magazine or any Conde Naste type of publication, but essentially, on a steady basis, that's how many cop ___Les we sold on the neWSStands^ E M_I G R E : How many subscribers were there? N E I 1 - There were I can see that on certain levels we opened up a style or at least helped give credence to a type of design tributor. But it was successful, although you might think I am crazy, because on a conventional pub- lishing level it was a disaster. Again, what I felt was so amazing was that without any subscriptions, without any staff, without any support, without any launch, we consistently sold between seven to ten thousand copies. I couldn't get interviewed enough. We had a press kit that was thicker than the magazine. This was without the benefit of any sort of publicist or whatever and. although this is Da- vid’s contribution. I can see that on certain levels we opened up a style or at least helped give cre- dence to a type of design that became incredibly influential afterwards. Our biggest concern, and my concern for David as his partner in crime in this thing, was that people would not see that. By the time they actually got to Beach Culture, afteheeingAiher magazines or ads that had been inspired
Отбивка / Колонцифра, Рамка, Формат строки Сакраменто (США).1992. Фрагмент натурального размера Блестяще разыгранный трюк с дразнящими минус-отбивками. Колонцифра не отбита. Врезанная в текст ударная цитата могла бы быть отбита, но вся избыточная пробельная масса поглощена рамкой, слипшейся с текстом. В довершение, и сам обрамленный текст «съехал» на дно бокса. Отступ / Ось, Гротеск
ALBERTLANGEN VERLAG MUNCHEN BAUHAUSBUCHER Schriftleitung: GROPIUS und MOHOLY-NAGY 1 INTERNATIONALE ARCHITEKTUR von WALTER GROPIUS Preis geh. 5.—, geb. 7.— (2. Auflage) Viertes bis sechstes Tausd. 2 PADAGOGISCHES SKIZZENBUCH von PAUL KLEE Vergriffen I 3 EIN VERSUCHSHAUS DES BAUHAUSES Vergriffen I 4 DIE BOHNE IM BAUHAUS Preis geh. 5.—, geb. 7.— 5 NEUE GESTALTUNG von PIET MONDRIAN (Holland) Vergriffen! 6 GRUNDBEGRIFFE DER NEUEN KUNST von THEO VAN DOESBURG (Holland) Vergriffenl 7 NEUE ARBEITEN DER BAUHAUSWERKSTATTEN Preis geh. 6.—, geb. 8.— 8 MALEREI, FOTOGRAFIE. FILM von L. MOHOLY-NAGY Preis geh. 7.—, geb. 9.— (2. Auflage) Drittes bis fOnftes Tausd. 9 PUNKT und LINIE zu FLACHE von W. KANDINSKY Preis geh. 15.—, geb. 18.— 10 HOLLANDISCHE ARCHITEKTUR von J. J. P. OUD Preis geh. 6 —, geb. 9.— IN VORBEREITUNG II DIE GEGENSTANDSLOSE WELT von KASIMIR MALEWITSCH 12 BAUHAUSNEUBAUTEN in DESSAU von WALTER GROPIUS Отчеркивание / Подчеркивание, Линейка, Гротеск Ласло Мохой-Надь. Объявление о книгах Баухауза Дизайнеру нужны были сильные горизонталь и вертикаль. В нашем контексте этот пример показывает, что слово можно выделить горизонтальной линейкой, а многострочный текст удается буквально подчеркнуть только отчеркивающей линейкой. 98 Отчеркивание
Big Caslon 5 Display roman, full ligatures & Smai l Caps. 5 Mac & pc fonts 5 Carter & Cone 800 952-2129 617 576-0398: Fax 617 354-4146 Параграфный знак / Антиква, Капитель, Вывод Объявление из журнала U&lc, vol. 20, № 4. Нью-Йорк, 1994. Натуральный размер Каждая позиция отмечена слабой отбивкой, отступом и параграфным знаком. В старину его нередко ставили, как и здесь, без особой нужды, например, у отдельно стоящей рубрики. Но тогда это была традиция или инерция, сейчас - некоторая манерность. 105 99 Параграфный знак
1LLVSTRISSI- mae Galliaru rcginae Helianorx Jacobus Syluius Ambianus Philiattos. S. D. P. Ici nonpo tcft, ncquc cogitari, re- gina optima, maxima, quam optatus,quam iu cundus.quamverendus Gallis omnibus fuerit tuus ifte in Gallias ad- uetus.auguftiffimufque tui cofpedus, non hie fine numinc diuum cocef- fus. Quandoquidem fi nihilcomodius.nihil foeli- cius.nihil deniquediuinius paceipfa hominibusa diis immortalibusdari poteft, 6 qua te memorem regina,pacis codes ac tandiu optatar.fecudumdcu author, pacis alumna,pacis vinculum, faxitdeus, adamacinum. Quos tibitriumphosvniuerfade- a.ii. Перенос слов / Инициал, Спуск, Оборка, Главная строка Робер Этьенн. Начальная полоса. Париж, 1530-е годы. Натуральный размер (?). Заимствовано из книги 147 В далеком прошлом даже в работах прославленных типографов правила набора «нарушались» гораздо чаще, чем можно подумать. На самом деле, тогда они еще, к счастью, не выработались. Переносить слова можно было хотя бы и в главной строке заголовка. Интересно и то, как «отскочила» первая текстовая строка, набранная чрезмерно крупными строчными. Здесь, кстати, тоже есть перенос, но знак переноса непринужденно опущен. 100 Перенос слов юб
Literatur in Hamburg Robert Schneider I Mario Vargas Llosa Cornelia Manikowsky Ulrich Greiner (Bertolt Brecht Nadine Gordimer H Februar 1998 ® Плашка / Выворотка, Флаговый набор Лицевая страница программы литературных вечеров (буклет). Гамбург. 1998. Натуральный размер ~ Черная прямоугольная плашка «разъедена» по углам надписями на белом фоне. = Или наоборот: участок белого фона вместе с названием города » «съеден» черной фигурной плашкой.
102 Плотность шрифта «а Программа цекордъ a“’.s кпртинъ - —-__ - ЙШ1 отдЪлеше 1-е. , ЦОПЕНГАГЕНСКАЯ п’ГАВАНЬ Чудная видовая картина въ художественной краскЪ. !. ЖЕМИ ДОРОГ} ilf Г АЫОНН ДАПЕРСОНА Г1МСб“доУ । картина, снята съ натуры ОтдЬлеже 2-е. Сильная драма Картина будеть сопровождаться специальной музыкой иаъ оперы „МИИЮМП и
ОтдЬлеже Зе. ГОВТЕПР1НМЕТВО z .imrw 4. КОРСИКА «,огь ОПИСН1». 1 Дввн„ mpT„Ha. въ художестенной краск!. ОтдЬлеше 4-е комическое бДуРАШКИНЪ ЛЮБОПЫТНЫЙ Боапрерывиый смЪхъ и хохоть
The Doctor’s Dilemma: a Tragedy. By Bernard Shaw. Подбор / Антиква, Английский титул Серийный титул одной из книг Б.Шоу. Лондон, 1913. Натуральный размер Обе группы данных набраны в подбор. Трудно добавить что-либо к описанию этого минималистского решения. По некоторым данным к нему причастен сам драматург. Для 13-го года - весьма смело. Однако титул отсылает не столько к авангарду, сколько к начальному периоду книгопечатания. Constable and Company Ltd. London: 1913. 103 Подбор
Подверстка / Многоколонная верстка. Инициал, Концовка, Параграфный знак. Флаговый набор Чарльз Р. Эшби. Полоса из Псалтыри. Лондон, 1902. Формат не выявлен. Заимствовано из книги 183 Псалом I.XXXVI дан с начальной колонки, следующий - подверстан. Как мало строк перешло во вторую колонку, и как мало букв оставлено в концевой строке! Такая ренессансная легкость (в сочетании с формальным педантизмом) вполне отвечает духу британского «типографического возрождения». PSALME LXXXVI. INCLINA DOMINE AVREM. bapdrpaydc. Sbewe soxpo tokep ypop rpe fdr good, фа1 ф<уг wbycb bate rpe, rpaye se it, apd bo asbarped, because фои I°rd bast helped rpe, apd coxpforted rpe. PSALME LXXXVII. FVNDAMENTA EIVS. A PSALME AND SONGE OF THE SONNES OF CORAH. A PRAYER OF DAUID. OWE dowp tbipe ears, О l2rde, apd beare rpe, fdr I an) poore apd ip rpis- егу^г» Preserue фои rpy soule, fbr I arp holy: rpy God saue фу ser- uaupt,tbat putted) bis trust ip фе. €5^ Be rpercyfull ypto rpe, О Lorde, for I wyll call dayly vpop фе. Corp- forte фо soule of фу seruaupt, for ypto фе, О Lorde, do I |yft yp rpy soule. For фои Lord art good apd gracious, Й of greate rpercy ypto all фегр фаГ call урор фе. Geue eare Lordeypto rpy prayer, 8Z popdreфeyoyce of rpy burp- bledesyres. Ip Фе tyrpe of rpy trou- ble I wyll call урор фе, f5r фои bearest rpe. -фь* Arpopge фе Goddes феге is pope tyke ypto фе, О Lorde, феге is pot ope фа1 cap do as фои doest. All pacyops wborp фои bast rpade, shall corpe apd worsbyppe фе, О Lord, apd sbalT glory^ye фу parpe. For фои art great, apd doest wopderous фур5С5, фои art God alope. Teach rpe фу waye, О Lord, apd I will walke ip фу truetb: О kpytt rpy bert ypto фе, фаГ it rpayefeare фу parpe. wyl^apke фе, О Lorde rpy God wiф all rpy bart, apd wyll prayse фу parpe for euer. For great is фу rpercy towarde rpe apd фои bast d«4yuered rpy soule frorp фе рефеггро5Г bell. О God,Фе proude are rysep agaypstrpe, apdфe copgrega- cy ops of paugbty e rpep have sought after rpy soule, £ baue pot set фе before феуг eyes. But фои, О Lorde God, art full of corppassyop, Й rpercy, lopge suf- frypge, plepteous ip goodpes аг^1гиеф. О turpe фе Фер ypto rpe apd baue rpercy vpop rpe: geue фу strepgф ypto фу servaupt, Й belpe фе soppe of фуре ег I 3 ER fbupdaciops are урор фо holy by Iles: фе Lorde 1оиоф фе gates of Siop гроге Фер all фе dweUypges of lacob. ^^p Very excellept фypges are spokep of фе, фои cyte of God. Selah- I wyll фурке vpop Rabab apd Babylop, wyф фегр фа1 kpowe rpe. Bebolde, усе Фе Pbilis- types also, apd феу of Tyre with фе Horiaps. &xp Lo, феге was be borpe. Apd of Syop it sbalbe reported, фа1 be was borpe ip her, apd фе rpoost byest sbalf stablisb her. The ferdo shall rehearse it, wbap be wrytetb урФе people, that be was borpe феге. Se- lah • The sypgersalsoapdtrorppct- ters sbalTbe rehearse. All rpy fresbe sprypges sbalbe ip фе. 104 Подверстка
Подключка / Линейка, Строчные и прописные знаки, Акциденция Файк Тагиров. Бланк выставки «На фронте пятилетки» (объединение «Октябрь»). Берлин. 1930. Фрагмент натурального Откровение советского типографа, посланного на стажировку в Германию. Легкие ступенчатые конструкции из одних прописных характерцы для Тагирова. Особый смак бланку (почти квадратному) придают подключки, в том числе и по верхней линии шрифта, как в аббревиатуре ARBKD OKTJABR" AUSSTELLUNG ots FRONT °ES|ZZ JAHRES- \JPLANES VER_B.MITEINER AUSSTELLUNQ DES.BUNDES DER FREUNDE DER SOWJETUNION' IN DER 2. ЕТАЭЕ DES HAUSES MUNZSTRASSE 24 CAM ALEXANDERPLATZ1 RILDENDE aLZ'KUNSTLER MAX KEILSON BERLIN NO 55 105 Подклю
Подстрочный набор / Интерлиньяж, Рубрика Поперечная верстка Разворот проспекта издательства АШа. Париж, 1996. Натуральный размер Рубрики (названия книг) пропущены сквозь строки аннотаций, для чего их (строки) понадобилось раздвинуть. Если бы не чрезмерный интерлиньяж и не избыток места, то такой способ размещения рубрик можно было бы счесть не только эффектным, но и рачительным. MARCEL BODY T£moin privilege et acteur discret de la HISTOIRE DES GROUPES Revolution russe, Marcel Body retrace ici I'histoire COMMUNISTES FRA N^ *A lS ®rouPes Fran,«a's (Jacques Sadoul, Pierre Pascal, Robert Petit, Boris Souvarine, etc.) DE RUSSIE 19 18-1921 qui, de 1918 & 1921, firent beaucoup pour repandre la propagande bolchevique hors des frontieres russes, jusqu'au desaccord fatal (dans tous les sens du terme) avec I'appareil du Parti. Ou comment la petite histoire eclaire la grande... | 5 2 | ? = 2 S a - 0 » э о S “ Q * ° О I ! i ? 1Э ANDRE SUARES Homme de lettres, po£te et "portraitiste" sans VUES SUR NAPOLEON egal, Andre Suarfes (1868-1948) publie en 1933 ses reflexions sur Napoleon : il s'y montre ecarteie entre I'horreur et I'admiration pour ce "monstre" qui I'obsfede : tyran mais aussi grand conqudrant que "la guerre a mend a la politique, et que la politique rend toujours й la guerre, dont elle est le dernier mot et la raison supreme". Aprds la lec- ture de ce livre, Jean Paulhan lui ecrivit : "Je ne vois pas, a vrai dire, comment ces pages pour- raient un jour cesser de scandaliser." „ 1 5 a < 5 2 5 “ I < s'
Подчеркивание / Гротеск, Линейка, Отбивка Хорст Шустер. Оглавление книги ЛЛанга Конструктивизм и искусство книги. Лейпциг. 1990. Натуральный размер Подчеркнуты названия глав. В этом чистом решении бросается в глаза точно найденное соотношение между толщиной жирной линейки и размеро-начертательной характеристикой светлого шрифта. Vorwort Seite 7 Historisches Vorfeld: Futurismus und Dada Seite 9 Konstruktivismus - Phanomen der zwanziger Jahre Seite 35 Zeitschriften des Konstruktivismus Seite 39 Holland 39 Sowjetunion 45 Schweiz 50 Deutschland 52 Ungarn 66 Polen 67 Tschechoslowakei 72 Almanache, Sammelbucher, Kataloge Seite 77 Ereignisse des Konstruktivismus - Eine Chronologie Seite 85 1915 1919 1922 1923 1924 1925 1926 1928 1929 Tendenzen und Hauptmeister des Konstruktivismus Seite 139 Geometrische Bild-Konstruktion 140 Typographische Konstruktion 143 Typographische Illustration 147 Fotografisch montierte Konstruktion 148 Buchsachlicher Stil 152 Wesen der konstruktivistischen Buchkunst Seite 153 Bibliographie Seite 155 Texte zur konstruktivistischen Typographie Seite 179 К. I. Konstruktivistische Internationale schopferische Arbeitsgemeinschaft 179 El Lissitzky: Topographie derTypographie 180 El Lissitzky: Typographische Tatsachen 180 El Lissitzky: Unser Buch 181 Laszlo Moholy-Nagy: Typographie-Photographie. Typo-Photo 184 Laszlo Moholy-Nagy: ZeitgemaBeTypografie-Ziele, Praxis, Kritik 187 Kurt Schwitters: Thesen uberTypographie 190 Kurt Schwitters: GestaltendeTypographie 191 IwanTschichold: Elementare Typographie 192 JanTschichold: Fotografie undTypografie 193 Walter Dexel: Was ist neue Typographie? 197 Herbert Bayer: UberTypographie 199 Anhang Seite 203 Literatur 203 Bildnachweis 204 Register 205 i»3 107 Подчеркивание
GesprSchs- Verhandlungsfiihrung II Rhetorik Tue Gutes und rede daruber, ist eine Devise westlicher Lebensart. Wettbewerb und das Prinzip der freien Vertrags- partnerwahl fiihren im Wirtschaftsleben dazu, die individuelle Leistung hervorzuheben und gezielt darzustellen. Im berufiichen Alltag gehbren rhetorische Fahigkeiten und ein situationsangemessenes Argumentationsverhalten ISngst zur Basis- qualifikation von Designerinnen und Designern. Denn nicht immer bekommt Recht, wer Recht hat. Haufig setzt sich im Geschaftsleben derjenige durch, der Ober geschicktere Gesprachs- und Verhandlungsfbhigkeiten verfiigt. Im Seminar wird das sprachliche Durchsetzungs- vermdgen derTeilnehmerinnen und Teilnehmer reflektiert und durch gezielte Ubungen erweitert.Techniken der Argumentation und Rhetorik werden vorgestellt und anhand berufs- relevanter Problemsituationen eingeObt. Designerinnen und Designer, die am Seminar Gesprbchs- und VerhandlungsfUhrung I' teil- genommen haben, konnen mit diesem Training ihre rhetorischen Fahigkeiten und Kenntnisse vertiefen. Termin: 3., 4. und 5. Dezember 1992 Teilnahmegebiihr. 240,-DM, incl. MWSt.
Werkstattwoche Wieviel Design braucht ein Designer? Termin: 7. bis 11. Dezember 1992 Der Mensch wirkt wie er wirkt. Und diese Wirkung nach auBen und auf andere sagt etwas uber sein Wesen und seine innere Einstellung Auch soziale Institutionen und Unternehmen vermitteln durch die Art und Weise, wie sie nach auBen wirksam sind, ein Bild uber das Innen: uber ihre Leistungen, ihren Erfolg, ihre Einstellung zu Mitarbeitern und Kunden. Sie versuchen deshalb ihre Wirkungen bewuBt zu gestalten und zu vereinheitlichen. Designerinnen und Designer sind dabei die Experten fiir die Entwicklung visueller Erscheinungsbilder. Wie Designerinnen und Designer ihr eigenes Erscheinungsbild gestalten istThema dieser Werkstattwoche. "Brief ft Siegel" und die Frage, welche Objekte zu einer angemessenen Geschdftsausstattung fiir Designerinnen und Designer gehdren. werden uns im Rahmen der Werkstattwoche beschdftigen. Anhand der vorhandenen Geschafts- ausstattungen wird gepriift, wie die Teilnehmerinnen undTeilnehmer sich und ihr Leistungsprofil gegeniiber Dritten darstellen, wie das gestaltete Material auf einen externen Betrachter wirkt, wo Differenzen zwischen der Selbst- und der Fremdwahrnehmung liegen und ob das visuelle Erscheinungsbild often fiir neue berufliche Entwicklung ist. Wahrend einer anschlieBenden Entwurfsphase konnen die Resultate und Anregungen dann in konkrete Gestaltungsentwiirfe iibersetzt und deren visuelle Aussagekraft erneut iiberpriift werden. Teilnahmegebiihr: 390,- DM. incl. MWSt.
Политипаж / Дигитальный набор, Иллюстрация, Оборка Объявление фирмы Font Haus. Фэрфилд (США), 1995. Формат 28 х 43 см Дизайнерам, успевшим привыкнуть ко всему готовому, предлагаются два CD, содержащих 1625 картинок в стиле, напоминающем линогравюру. Поле / Маргиналии, Динформат, Верстка Разворот брошюры. Берлин, 1922. Натуральный размер Программа обучения дизайнеров набрана в строго единошрифтовой манере. Структура текста выражена только за счет тонких пространственных признаков. Небольшие полосы с маргиналиями (при формате А5) дают, можно надеяться, обостренное ощущение полей. Современные «art parts» отличаются от политипажей преимущественно юмористической трактовкой. При нынешнем изобилии готовых картинок дизайнерам, похоже, - не до глубокомысленных аллегорий.
Industrial design. Everybody is talking about it, and never before were so many designers occupied designing our environment. Again, this brings us to the question: Why is the uniformity and junk all around us, nevertheless, continuing to grow to such outlandish proportions? Why are our streets dominated by cars that seem to be designed by one and the same designer? Why do people natu- rally assume that low-quality ready-to-wear clothes are sold in stores bedecked with marble and chrome, complete with steel-plated coffee-corner? How can one explain the success of the Swedish firm which calls potential customers by first name and refers to its bookcases by the appellation 'Billy1? What is it that induces publishers to swamp the market with books filled with miserable typogra- phy? Why is a television set without a silly 'hump' on the back available only from Bang & Olufsen? The answer to these questi- ons is not new: At our juncture, consuming is the most impor- tant form of entertainment, next to watching television, and the self-perpetuating system of demand and supply will not allow itself to go haywire - although that moment cannot be much farther off, according to Jean Baudrillard. Consuming as a social activity.... On this glassy dance floor it is stylists especially who push forward. while on the side designers watch how their girls, $ once beautiful, are now painted or dressed-up for commercial reasons. At this level - the middle section of the market - design is playing a deriva- tive part, although attempts are being made to 9’ alter this situation. A company like Philips - with Japanese designers breathing down their neck, in this respect as well - brings more daring design onto the market. And with smaller companies there li is a growing awareness that product design is not an aspect to leave to a 'clever boy'. This practice is still very common, however, and many products have, so says the house organ of the Eindhoven Academy of Industrial Design, 'predominantly the taste of coffee that has been warmed up three times.' Architecture and design overlap more and more, and if it works it may result in something astonishing as, for example, the Museum of Modern Art in Monchengladbach, designed by Hans Hollein, or the buildings of Aldo Rossi, erected all over Europe: Architecture which allows neither interior nor exterior detail to escape notice and which carries through with aesthetic refinements; realizing, how- ever, that this alone will not yield universal happiness, either. It must be admitted that beautiful public buildings are designed by architects, preferably flown in from other continents. But this does not disguise the fact that much horsehair is taken for lachelnden Fassade visualisiert - oft ma is ist die Fassa- de auch noth ’angeheltert' - ist entweder keine Metro- pole, oder abet sie wird von leuten verkauft, die von Design und Kultur genauso viel Ahnung haben, wie ein Kamel von Zigaretten. Zweifellos werden die Kampagne- macher - genau wie die Erfinder des rauchenden Kamels - Sache. Was irritiert, ist das ewige Kleinkarierte. Das 'Verkaufen' einer Stadt gehOrt in die HSnde von intelligenten Leuten, die wegen ihres Hintergrundes und ihrer Ausbildung wetter blicken als Eintagsfliegen. Ohne auch in den kulturellen Monopolismus zu verfallen, der das Ende der BOer Jahre beherrscht: eine Politik. die sich schon zu viel auf das Geld und das Image der Wirtschaft stOtzt. Der Spaziergdnger, der zwischendurch die Ruhe auf seiner Netzhaut wiederherstellen will, I5uft Gefahr, in einer Kneipe zu landen, wo nach der Beschreibung des niederlfindischen Schriftstel- gestalteten Lokalitaten, die die verehrte Kundschaft nur bls zu dem Augenbllck amusie- aufgezogen, Etablissement die TOren dffnet. Einige Gestalter von HBusern der zweiten Kategorie tun sich in aller Offentlichkeit gern groB damit, keine Archi- tekten oder Gestalter zu sein, sondern Dekorbauer. Industriedesign. Es ist in aller Munde. und noth niemals zuvor machten sich so viele Designer an der Gestaltung unserer Umwelt zu schaffen. Was uns wieder auf die Frage bringt, warum die Uniformrtat und der KOrmel um uns herum trotzdem solche exorbitanten Proportionen annehmen. Wie ist es mdglich, daB das StraBenbild von Autos beherrscht wird. die rchelnbar alle von demselben Designer gestaltet wurden? Warum nimmt man vorlieb mit der dBrftigen Quality von Konfektions- kleidung, wenn der Einkaufsort aus Marmor und Chrom hoch- ist? Wie ist der Erfolg der schwedischen Flrma zu erkldren, die ihre potentiellen Kunden im Katalog duzt, und ihre BQcher- schrdnke unter dem Namen 'Billy' anpreist? Was bewegt lausiger Typographic zu Bberspulen? Warum bekommt man einen Fernsehapparat ohne die unsinnige Defor- Konsumieren ist, neben Femsehen, bei unserem Zeit- geist die wichtigste Form der Unterhaltung, und der rich selbst instand haltende Mechanismus von Angebot und Nachfrage verhindert es, uberdreht zu 110 Полоса / Поперечная верстка
t"bi'd'i‘oP^n8 ;s^^/as,^'d^"t^r,,fso₽i^4 ^'Ibleven het,*™ Леопе en pra)(tjj|[. теЛ onrston. *”*" bet„ *un„„ Г' V7 X ' "U' .a'S h" """ voor zdfSHnd" enD7Ml<'0l. om djn±*” * «adem,„ *"«« ""'«егрег, en ;Г"'П h"rn- ^bm’eb V"a"*- ₽fa‘n>k v,^ h! а"'8еНС*'' vo™g«ersideofe8'sch ">«is ziinde, goed „^n?Oge,i'b.- IOnge „vX *"l<en’ * “ “»«»>.« Z.Zkt"d *»'« ',ю .MKt; ™d“d “"• • ..I *,,I".“" b,~" “’^ngnftdeelZ^ 7^‘bPWn vo,mdl"Com !tCrpal 'n «'ncilpap^; "« "ove„uj 001 de Werdd van P v,‘Moende г»»"- h.', * *.. 'Г'""' '"«>«« ‘“'"komen'. Her dr" °'П nl w' dkajr v h w«r •>»> ha '"’ken, impreaion °m Prc*ntatie *faX ₽"’' "’JJr we *"•»«* "x"'”' ‘**<2**?*-w O~*“« d~X tad," ? ‘""”44 ь,| A,n “ggen dur jc •ontstaan.0,e
Поперечная верстка / Колонка, Косая строка, Абзацный отступ натворил» в этой книге. В перекосе колонок есть своя парадоксальная логика. Когда брошюра лежит поперек нашей книги, становится понятно, почем}'дизайнер отдал предпочтение нисходящим, а не восходящим (для читающего брошюру) строкам. Словом. перед нами пример поперечной верстки, которая слегка подлаживается под нормальную.
ATYPOGRAPHIC OXY MORON OF THERE WERE ATEN COMMANDMENTS OF TYPOGRAPHY, “THOU SHALT NOT SET IN ALL CAPS” WOULD BE THE FIRST. AND IF THERE WERE A TYPOGRAPHIC HEAVEN AND HELL, SOME OF US WOULD BE IN A GOOD DEAL OF TROUBLE AS A CONSEQUENCE OF VIOLATING THAT FIRST COMMANDMENT. Правила набора / Прописные и строчные знаки, Блочный набор Студия Pentagram. Заглавная полоса из журнала U&lc. vol, 18, № g. Нью-Йорк. 1991. Формат страницы 37,4 х 27,6 см Статья Одни прописные: Типографический оксюморон начинается словами: «Если бы существовали заповеди типографики, то первой была бы такая: “Никогда не набирай сплошь прописными". И будь в типографическом мире свои рай и ад, некоторые из нас имели бы массу неприятностей из-за постоянного нарушения этой заповеди». Русские типографы - величайшие грешники в части соблюдения этой заповеди. Соблюдение правил набора - это комплекс своего рода оксюморонов, 112 Правила набора в данном случае - стараний совместить нечто исключающее друг друга.
Приводность / Лицо и оборот, Колонцифра, Формат строки, Спуск Зузанна Мюсиальцик. Разворот книги В.Флуссера Л ч/srh reibeii (За[ на] и исывание). Гамбург, 1995. Формат 21 х 12,5 см На каждой четной странице все предыдущие полосы наслаиваются друг на друга. При этом для большей выразительности ширина колонки несколько увеличивается от полосы к полосе, достигая максимума на предпоследней странице го. Читатель увидит в этом зрительную метафору заголовка книги, типограф - овеществленный символ точной приводности. 123456789 10 stehen. Denn das Aufschreiben bedient sich einer alphabetischen, das Vorschreiben einer ideographischen Code, (etwa jener der Computer-"sprachen"). Die kOnftige Literatur wird nicht mehr gesprochene Sprachen, sondern, (ungefahr wie die chinesiche), "Ideen" notieren. Aber es wird wahrscheinlich immer Leute geben, die trotz Tonbandern und sprechenden Bildern Gesprochenes aufschreiben werden. Weil es namlich beim Aufschreiben von Gesprochenem mSglich ist, in die Sprache einzugreifen, und weil die Sprache, dieses hochste Werk des menschlichen Geistes, geradezu danach ruft, verandert zu werden. Es wird also wahrscheinlich immer Leute geben; welche diesem Ruf folgen werden, und den Beruf des Aufschreibens aufgreifen werden. "Dichter". Alles iibrige Aufschreiben, (wissenschaftliche, techni- sche, politische und philosophische Dokumente), werden wahrscheinlich in absehba- rer Zukunft von Vorschriften, von Programmen ersetzt werden konnen. Jetzt also ist der gebotene Augenblick, sich uber die Geste des Aufschreibens, diese sich in einer Krise befindenden Geste des historischen BewuBtseins, den Kopf zu zerbrechen.
Contents Пробел / Пробельная строка. Отбивка, Вывод, Рубрика 6 Acknowledgements 7 Foreword Part one 8 History Part two Construction 110 Paper kites 114 Fabric kites 116 Fastenings 118 Joints and frame material 120 Cover material 122 Knots 124 Winding reels 127 Line Flying 130 Lift and stability 132 Bridles, keels and rudders 136 Tails and drogues 138 Location 139 Launching, control and landing 142 Wind conditions 145 Rating a kite 146 Measuring altitude Part three Kite patterns 148 Introduction 222 Suppliers 224 Bibliography 226 Index Хармоидсворт (Англия), 1976. Натуральный размер Структура книги, набранной в минималистской манере, выражена только за счет пробелов. Старшие рубрики отбиты пробельными строками, рубрики среднего уровня не отбиты совсем. Выразительность последних держится на «полупризнаке» (термин Реформатского), а именно, на пробельчиках, образованных отсутствием номеров страниц. Пробельная строка / Отбивка, Флаговый набор. Прописные и строчные знаки Полоса типографического журнала 26. Вильмингтон (США), конец 8ох. Формат страницы 45 х 30 см В маленьком эссе Виллема Сандберга Искусство и типографика выделяются только пробельные строки. На самом деле отбивки несколько меньше, чем при чистом пропуске строки, - что не способствует их выразительности. Сандберг - один из тех, кто принципиально исключил прописные знаки из своих наборных и рукописных опусов. 114 Пробел
art and typography typography enters into art. characters and pieces of newspaper enliven the early works of braque and picasso. kurt schwitters composes pictures with coloured pieces of printed paper. but experiment in modern typography had already started at the end of the 19th century. mallarme, the french poet who succeeded in musicalising language, gave his verses a new visual form, freed his poems from the traditional way of typesetting. his sentences ran freely over the pages. gradually typography leaves its rectangular prison, no longer feels the chains of symmetry, tries to lead the eye over the page and accentuates the direction from the left to the right. the revolution in art originates a new typography. contrasts destroy the grey form. old characters acquire new value. the white of the character becomes more important than the including form. the white of the page reigns over the black. transparency is one of the fundamental principles. typography becomes a means to bring quick messages to the many. publicity in daily papers and in weeklies, light publicity in our cities makes extensive use of new discoveries. the importance of the designer increases every day; is he aware of his responsibility? —willem sandberg, amsterdam 115 Пробельная строка
AIN’T MIS HAVIN By Steven Heller “I am not a maniac about knowing who cut what face or if it’s true to the original drawing’,’ says Stephen Doyle, the 34-year-old co-founder of Drenttel Doyle Partners in New York, who was also chief designer of than nal SPY magazine and art direct^ first four issues. “I am a maniaci* legibility and whether something esting enough to be set into typeiui first place. With all the-expense involved in typesetting one I had better be absolutely sure that a manuscript is worthwhile”Rather than wit call himself a typographic designer. Doyle says.”Гт morelSut translator who believes in the pan typography to induce readers town So I feel a responsibility to necerfai pie by making them read somettif; trivial or uninteresting. There arm many demands on our time aiidmji forthat'' While this may sound somewhab genuous coming from a designer^ promoted typograph ic anar- м chy. encouraged the use of 4 -poin t text type, and has bled copy blocks off a page, it is consistent with hisfaith fulness to content. When on the^W title page of the book View FromSpti American Astronaut Photograph^ ran the subhead upside down. item, just to misbehave: rather, logiedan topsy-turvy type in zero gravity Sim' when he designed the stories in SPI'i set in multiple text faces ofvaryfy weights, some on excruciatingly tfr umn widths, he was faithfully respi ing to the demands of the magasath "SPY had many different voices" explains Doyle. “So we kept flipping type styles to reflect К that. The editors preferred 1* A sidebars, so we used them everywhere and even gave Л® I the sidebars their own sidebars. Ilil type be the messenger for the mam» So the type misbehaved because^» scripts misbehaved. Itwasasthoty let the writers design the magcain'' Doyles design is based on a deepti for content and a healthy rejecting oration for its own sake. Thisgpait hisformative. early jobs at Esquire j 1970s. where, under Robert Priest.lt learned to enhance the written _ word, and subsequently at M&Co.. where Doyle was tutored by Tibor Kalman in the art of excess infor- mation. About one of his first pieces of typographic experimental a Thelonious Monk album design^ in collaboration with Kalman. Dti, recalls that the decorative element removed in favor of more facts. Inset 116 Прописные и строчные знаки 122
П-D fa ’ll sf ИКЛН I *— Прописные и строчные знаки / Рубрика, Блочный набор. Перенос слов Студня Pentagram. Заголовочная полоса (фрагмент) из журнала U&lc, vol. 12, № 2. Нью-Йорк. 1991. Формат страницы 37,4 х 27,6 см Пример демонстрирует свежий подход к старой традиции разделения ролей прописных и строчных (сравни с примером 112). При переходе от крупного заголовка к зачину текста прописные сменяются строчными. При переходе от зачина к «основному» тексту постепенно достигается размер текстового шрифта. Слово misbehavin', как подобает чистому блоку из крупных букв, разбито на строки без знаков переноса. Berthold Berthold Berthold Пункт / Межбуквенный пробел. Разрядка, Фотографический набор Ян Вотерман . Шрифтовая иллюстрация из книги i8g. Амстердам, 1987. Натуральный размер Иллюстрация поясняет понятие относительной единицы ширины шрифта. Название фирмы выполнено фотонабором с разным трэкингом: -i, о (норма), +1. Микроскопические различия налицо. При шрифте 48-го кегля единица ширины равна пункту. Как иначе продемонстрировать столь мелкую единицу измерения? 123 117 Пункт

Развертка текста / Таблица, Линейка, Газета Нью-Йорк, 1980 Таблично решенный календарь музейных мероприятий подобен книге, распластанной на поверхности большого листа. Такая композиция моделирует универсальный принцип развертки текста. Последовательность развертки задают не только даты, но и разница в толщинах вертикальных и горизонтальных линеек. Общая информация, данная слева, подана не так регулярно - в манере, свойственной газетам.
2330
120 Разворот
нужно бы изучить Разворот / Многоколонная верстка, Распашная верстка, Подстрочный набор Томас Ройкрофт, Разворот многоязычной Библии, изданной под редакцией Б.Уолтона. Лондон. 1657. Линейки прочерчены красной краской. Уменьшено примерно в а.5 раза Поток текстов захватывает всю ширину разворота: значит перед нами - особый случай распашной верстки. Картина ассоциируется с Вавилонским столпотворением: параллельно даны древнееврейский, латинский (Вульгата), греческий,халдейский, сирийский, арабский тексты с переводами каждого (кроме Вульгаты) на латинский.
1925 1926 1927 СП ОКОЙ НО—СНИМАЮ АВТОРЫ - АРГО, Д. ГУТМАН, В. ТИПОТ ХУДОЖНИК БЕСПАЛОВ, КОМПОЗИТОР Ю. ЮРГЕНСОН 7 ЛЕТ БЕЗ ВЗАИМНОСТИ АВТОРЫ - В. ТИПОТ, Д. ГУТМАН, ХУД. БЕСПАЛОВ __________КОМПОЗИТОР Ю. ЮРГЕНСОН ЕВРОПА, ЧТО НАДО АВТОРЫ - В. ТИПОТ, Д. ГУТМАН, ХУД. БЕСПАЛОВ ________КОМПОЗИТОР Ю. ЮРГЕНСОН О й, н“е ХОДЫ, Г Р и ц ю НА ЗАГОВОР ИМПЕРАТРИЦЫ АВТОРЫ-АРГО, Д. ГУТМАН, В. ТИПОТ, ХУД. БЕСПАЛОВ __________________КОМПОЗИТОР Ю. ЮРГЕНСОН 1 1 4-я С Т А Т Ь Я АВТОРЫ - В. АРДОВ, Л. НИКУЛИН, ХУД. БЕСПАЛОВ __________КОМПОЗИТОР Ю. ЮРГЕНСОН ПИСТОЛЕТ ПРИСЯЖНОГО ПОВЕРЕННОГО АВТ.-П. СУХОТИН, ХУД. БЕСПАЛОВ. КОМП. ЮРГЕНСОН М И Ш К А —В Е Р Т И АВТОРЫ - Д. ГУТМАН, В. ТИПОТ, ХУД. БЕСПАЛОВ КОМПОЗИТОР Ю- ЮРГЕНСОН ЧУЖАЯ ГОЛОВА АВТОР-С. АНТИМОНОВ, ХУДОЖНИК БЕСПАЛОВ ___________КОМПОЗИТОР Ю. ЮРГЕНСОН НАСЧЕТ ЛЮБВИ АВТОРЫ - Д. ГУТМАН. В ТИПОТ. ХУД. БЕСПАЛОВ ___________КОМПОЗИТОР Ю. ЮРГЕНСОН ТЕКУЩИЕ ДЕЛА ХУДОЖНИК БЕСПАЛОВ, КОМПОЗИТОР Ю. ЮРГЕНСОН МЕЧТЫ... МЕЧТЫ АВТОР - В. ТИПОТ, ХУДОЖНИК БЕСПАЛОВ КОМПОЗИТОР ДУНАЕВСКИЙ СКЛОКА АВТОРЫ - В. АРДОВ, Л. НИКУЛИН, ХУД. БЕСПАЛОВ __________КОМПОЗИТОР ДУНАЕВСКИЙ ЙIIГ Р А АВТОРЫ - Д. ГУТМАН, В. ТИПОТ, ХУД. БЕСПАЛОВ __________КОМПОЗИТОР ДУНАЕВСКИЙ ВРЕДНЫЙ ЭЛЕМЕНТ АВТОР - В. ШКВАРКИН, ХУД. КАШИНЦЕВ __________КОМПОЗИТОР ДУНАЕВСКИЙ НОЧЬ ПЕРЕД РОЖДЕСТВОМ АВТОР-В. ТИПОТ, ХУДОЖНИК БЕСПАЛОВ ____________КОМПОЗИТОР МИЛЮТИН А НЕ ХУЛИГАН ЛИ ВЫ, ГРАЖДАНИН? АВТОРЫ - В. АРДОВ, Н. ДАНЦИГЕР И ДР. ХУДОЖНИК ЕЛИСЕЕВ, КОМПОЗИТОР БЛАНТЕР ВЕЧЕРНИЙ ВЫПУСК АВТОРЫ - Д. ГУТМАН, В. ТИПОТ ХУДОЖНИК ФЕДОТОВ, КОМПОЗИТОР ДУНАЕВСКИЙ ДОМ НА ПЕРЕКРЕСТКЕ АВТОР - А. ТРИГЕР, ХУДОЖНИК БЕСПАЛОВ КОМПОЗИТОР ДУНАЕВСКИЙ Разрядка / Вывод, Блочный набор. Линейка Москва, 1935. Натуральный размер Разрядка обеспечивает блочный набор. В подзаголовочных надписях короткие концевые строки предусмотрительно сохранены. что привносит приятный контраст. Полосы 65-летней давности выглядят эффектно и едва ли не «актуально». Примечательная тонкость: внизу полосы жирной линейки нет. Это значит, что она есть наверху следующей полосы, где начинаются данные по следующему году. 122 Разрядка 128
18 1984 TM communication Ausbildungs m о d e I I e Educational С о n c e pt s Mod eJ e s d’education Betrachte ich heute die alltaglichen Anzeigen, bekomme ich den Eindruck, dass viele dieser Arbeiten nicht aus mehr bestehen als am Telephon gemacht ohne jegliche Kontrolle dariiber, wie zum Beispiel die Typographie und Photographie zusammengefugt wird. Und selten sehe ich den Versuch und die Anstrengung Typographie und Bild in ausserordentlicher Weise kombiniert, wodurch die Aussagekraft verstarkt wirkt. Aus diesem Grund entschied ich mich in diesem Bereich <mit Bildern zu schreiben> fiir ein Projekt innerhalb der Typographie-Kurse von Wolfgang Weingart. Und auf diese Moglichkeiten war ich sehr neugierig und gespannt! Eine Serie von Collagen erschien mir als gute Voraussetzung, meine doch sehr personlichen Ideen auszuprobieren. Weiterhin wollte ich an etwas arbeiten, dass mir vertraut ist. So wahlte ich als naheliegendes Thema meine Wohnung hier in Basel. Als Text habe ich meine Adresse, Haltingerstrasse 14, gewahlt und als illustrative Information etwas in Oder aus meiner Wohnung. Dies reicht von einem Gegenstand, zum Beispiel einem Reisekoffer, Ober ein Erlebnis mit einer Katze, die eines Nachts durch mein Fenster kam, bis zur Musik, die ich hore. Und sogar etwas, woran ich mich zuriickerinnere, wie an eine Griechenlandreise. Einfach irgend etwas, egal wie obskur. Wahrend ich die Collagen erstellte-von der Bleistiftzeichnung biszur druckreifen Filmmontage - vermied ich so viele Einschrankungen wie nur moglich. Kommerzielle Schriften habe ich nur selten angewandt, da ich die Freiheit genoss Buchstaben aus Papier zu schneiden oder mit einem Filzstift auf eine Glasscheibe zu entwerfen. Dies beschrankte mich auf keine bestimmte Grosse, Fette oder Schrifttyp. Ungestort war es mir moglich in meiner ganz personlichen Manier zu arbeiten. Und mit der Zeit hoffte ich der Naivitat zuganglich zu werden, die immer noch die Arbeit vieler Graphiker der Vergangenheit auszeichnet. Durch die selbstentworfenen Buchstaben, den selbstaufgenommenen Photographien und durch die beiderseitige Verbindung zu meiner eigenen graphischen Auslegung - das teils mittels einer Spritzpistole -fiihlte ich die ganze Kontrolle uber meine Arbeit, sie so ausOben zu konnen, um mich schlussendlich an eine Vision heranzutasten, die ich die meine nennen kann. Lloyd Miller ist 1956 in Port Arthur/Texas geboren und studierte an der Universitat von Houston. Wahrend seiner 2jahrigen Studienzeit, von 1982 bis 1984 an der Kunstgewerbeschule Basel, entstanden eine Serie von Collagen, die wir in TM/communication 18 vorstellen mochten. Andrd Gurtler P.O.Box 2235 Рамка / Линейка, Абзацный отступ, Пробел Вольфганг Вайнгарт. Начальная полоса приложения к журналу Typografische MonatsblaUrr- Базель. 1984. Формат страницы 29.6 х 22.7 см Здесь много элементов взвешенного и тонкого эпатажа. Простейшая рамка в этом контексте производит, быть может, самое странное впечатление. Так в русле строгой типографической дисциплины зарождался сокрушительно-очистительный «тайфун», успевший уже приутихнугь. 123 Рамка
Bis zu einem gewissen Alter streifen wir ein sogenanntes Vorurteil nach dem anderen ab; spater nehmen wir sie der Reihe nach wieder an, weil wir uns iiberzeugen, daB sie denn doch nicht gar so albem waren, wie wir friiher glaubten. J. E. Was ein Streber werden will, krnmmt sich beizeiten. P. H. Die Natur erschuf Vemunft und Leidenschaften zugleich. Durch das zweite Geschenk wollte sie dem Menschen wohl uber all das Bose hinweghelfen, das sie ihm mit dem ersten zufiigte. N. Ch. Obertretungen kommen nur von Geboten, Huhneraugen von engen Schuhen. P. H. Der Mensch weist gar viele Fahigkeiten auf. Darin aber hat er ’s am weitesten ge- bracht: in der Kunst, moglichst wenig Mensch zu sein. P. H. In grofien Dingen zeigen sich die Men- schen so, wie sie glauben, daB man es von ihnen erwartet In kleinen geben sie sich, wie sie sind. N. Ch. Hirn- arbeit ist Nerven- veredlung , und EinzeM bearbeitung der Welt fiir kiinftige Generationen zum schnelleren Orientieren. P. H. Bei jedem Gegenstande pflegen wir die alleriiber- zeugendsten Griinde gewohnlich erst f dann aufzufinden, wenn wir von seiner Richtigkeit ohnehin schon iiberzeugt sind. J. E. Рантовая линейка / Рамка, Оборка, Насыщенность шрифта, Акцентировка Йорг Бросиг. Разворот с мудрыми изречениями Берлин (Восточный). 1985. Полосы натурального размера Рантовое обрамление «обречено» на гармонию с жирным Бодони. Игривое оформление и иллюстрирование не чуждо библиографической брошюрке. Распашная верстка / Иллюстрация, Акцентировка, Воздух Разворот из книги The Medium is the Massage (massage - !) М.Маклюэна и К.Фиора. Нью-Йорк. 1967. Натуральный размер «Электрическая сеть, расширение центральной нервной системы». Символическая «гидра» всякого рода media вторгается на соседнюю страницу. Перефразируя автора нашумевшей книги, можно сказать: «Распашная верстка - расширение типографического пространства».
electric circuitry, an extension of the central nervous system
Media, by altering the environment, evoke in us unique ratios of sense perceptions. The extension of any one sense alters the way we think and act— the way we perceive the world. When these ratios change, men change.
Г Рисунок шрифта / Кегель, Гротеск, Обрез Шарон Цоггенпол и другие. Разворот журнала Visible language. Формат sa.8 х 15,2 см В теоретической статье о видах симметрии Гельветика «живет» отдельной буквой, а также в наборе десятым кеглем. Во втором случае рисунок шрифта «растворен» в наборе (раствор сохраняет вкус Гельветики), в первом - рисунок выявлен так, что его можно ощупать взглядом.
This paper will enumerate the sets of symmetry relationships which are possible In a very small, clearly de- fined segment of space. (Others are possible but cannot be discussed In this short paper.) Acquaintance with symmetry can lead to a better under- standing of the nature of relation- ships and to new ways of proceeding to search for new relationships. This basic understanding of the theory of the restraints on the symmetry trans- formations Is not widely understood. In what follows, the possible rela- tionships In a symmetrical system will be Illustrated by the familiar let- terform, a lower-case Helvetica 'a'. I chose to use this character for several reasons: it has no mirror planes, such as the characters E, U, v, and w; It has no rotation axes, such as the characters N, s, and z; it has no combination of mirror planes and rotation axes such as the characters H, 1,0,1, and x; and Its enantio- morphic form Is not another char- acter, e.g., such as In the pairs b and d, or p and q. Also, It Is a very aesthetically pleasing letter form.
( РДНТНЕВ COMPLETE STOCK LIST ) TRUE CRIME 637926 BRIAN INGLIS POVERTY AND THE INDUSTRIAL REVOLUTION (30) HUMOUR 75p 047336 THE PRESIDENT. THE LADY ANO THE GODFATHER (Illustrated) 75p 038329 JOYCE MARLOW THETOLPUDDLE MARTYRS (Illustrated) (50) 046216 75p MAX BOYCE MAX BOYCE: HIS SONGS & POEMS (introduction by Barry John) 50p PETA FORDHAM INSIDETHE UNDERWORLD 035052 THEPETERLOO MASSACRE 60p LENNY BRUCE HAROLD NICOLSON THEAGEOFRUSON (40) 041907 HOWTO TALK DIRTY ANO INFLUENCE 038132“ PAUL FOOT 025766 60p PEOPLE •(Illustrated) 75p WHO KILLED HANRATTY? (Illustrated) (50) 60p 040080 CONOR CRUISE O’BRIEN STATES OF IREUNO (50) 75p 039988 JOHN COHEN (Editor) THE ESSENTIAL LENNY BRUCE. 75p 034285 LUDOVIC KENNEDY 10 RILLINGTON PLACE (50) PETER MAAS THE VALACHI PAPERS 75p 037098 THOMAS PACKENHAM THE YUR OF LIBERTY (50) GOp 012556 G LEGMAN THE LIMERICK (VOLUME 1). 75p 033645 75p 038256 CHRISTOPHER SINCUIR-STEVENSON INGLORIOUS REBELLION (50) S0o 036679 THE LIMERICK (VOLUME 2) RATIONALE OF THE DIRTY JOKE 1. (50 ') 75p 039325 JOHN PEARSON - 037365 RATIONALE OF THE DIRTY JOKE 2 . (50 ) 75 p THE PROFESSION OF VIOLENCE (Illustrated) 75p MARTIN PAGE ED SANDERS MA « ralbnULUui (Kiss Me Goodnight. Sergeant Major) 60p VINCENT TERESA EDWARD M BRECHER — 039929 MY LIFE IN THE MAFIA 75p 03675X THE SEX RESEARCHERS- (50) -ROCK MUSIC 03999в~ 046313 COLIN WILSON ORDER OF ASSASSINS THE KILLER 028021 RUTH & ED BRECHER Editors AN ANALYSIS OF HUMAN SEXUAL 60p RESPONSE (50) 60р ^,И|[ JOAN BAEZ MMIFRM CfiriFTY 015795 SIR RICHARD BURTON THE KAMA SUTRA, translated by F. F. Arbuthnot 75p 036172 LEONARD COHEN THE FAVOURITE GAME. 40p PETER BECKER 016430 SIR RICHARD BURTON (Translator) THE PERFUMED GARDEN - 75p NIK COHN 040072 TRIBE TO TOWNSHIP 60p ARMAND COPPENS THE MEMOIRS OF AN EROTIC BOOKSELLER. (50) AWOPBOPALOOBOP ALOPBAMBOOh (Illustrated) 037209 “ ROBERT BELL h NIGEL GRANT A MYTHOLOGY OF BRITISH EDUCATION 50p 50p 04308X DAVID DOWNING FUTURE ROCK GOp 037233 LEILA BERG 6 OTHERS CHILDREN'S RIGHTS 50p 040706 INGE AND STEN HEGELER LIVING IS LOVING. (Illustrated) THE XYZ OF LOVE. (50) 50p BOB DYLAN THE WRITINGS AND DRAWINGS OF BOB OYUN (Illustrated) TARANTUU CHARLIE GILLETT ELDRIDGE CLEAVER POST-PRISON WRITINGS ANO SPEECHES- £1.50 50p 035559 40p 033726 ; D E JAMES INTRODUCTION TO PSYCHOLOGY (50) 95p 037635 032878 NICHOLAS DEAKIN COLOUR. CITIZENSHIP » BRITISH 023402“ JEROME & JULIA RAINER SEXUAL ADVENTURE IN MARRIAGE- 50p 040188 MAKING TRACKS (Illustrated) CHARLIE GILLETT (Editor) ROCK FILE 2 (Illustrated)- 75p SOCIETY £1.00 036741 “ DAVID THOMAS Editor THE SCHOOL OF VENUS- SO, 010870 75p 027394“ J W В DOUGLAS THE HOME AND THE SCHOOL 60p WALTER' MY SECRET LIFE (50) 04251X ROCKFILE3 (Illustrated) CHARLIE GILLET & SIMON FRITH 75p 024824 ~ JOHN HOWARD GRIFFIN BUCK LIKE ME 75p — *** 043705 ROCK FILE4 (Incorporating ROCK FILE 1) (50) £1.25 040218 MARION MEADE BITCHING • 60p LITERATURE 041958 ROBERT GREENFIELD JOURNEY THROUGH AMERICA WITH 035540“ 029680 TONY PARKER A THE ROILING STONES (Illustrated) - (50) 75p THE FRYING PAN THE TWISTING UNE- 50p 75p 037039 WHAT BECAME OF JANE AUSTEN 2 AND OTHER QUESTIONS 50p 042679 PHIL HARDY 8 DAVE UING (Editors) THE ENCYCLOPEDIA OF ROCK- 028846“ 038515 UAVIU UULUMUN (Editor) THE MARIJUANA PAPERS (50) 75p DAVID SOLOMON & GEORGE ANDREWS (Editors) DRUGS AND SEXUALITY- (50) 75p 026576 ANNE BRONTE THE TENANT OF WILOFELL HALL (50) Introduced by Phyllis Bentley JAMES FENIMORE COOPER THE PATHFINDER (50) „ 042687 95p 042695 VOLUME 1 (50) THE ENCYCLOPEDIA OF ROCK- VOLUME 2 (50) THE ENCYCLOPEDIA OF ROCK- 95p 95p 035036 LIONEL TIGER MEN IN GROUPS 040382 60p - - VOLUME 3 (50) HOWARD MYLETT 95p 037306 MRS. GASKELL WIVES ANO DAUGHTERS (30) . 04390X 50p LED ZEPPELIN (Illustrated) IAN HUNTER PATTERSON 60p HISTORY 04146X JEROME KLINKDWITZ b JOHN SOMMER 040412 THE VONNEGUT STATEMENT 75p DIARY OF A ROCK N" ROLL STAR (Illustrated) 50p 039783 ROLAND AUGUET THE ROMAN GAMES 50p 037748 BRYAN MAlitc ASPECTS OF WAGNER _ 35P 04650X JOHN PIOGEON ROD STEWART AND THE CHANGING 020748““ 021213 PETER BECKER PATH OF BLOOD RULE OF FUR (50) NICHOLAS BENTLEY (Editor) RUSSELL'S DESPATCHES FROM THE CRIMEA (Illustrated) (50) 040390 DINAH MMULOCK'Mrs Craik' JOHN HALIFAX. GENTLEMAN (50) 60p 04292X FACES (Illustrated) ERIC CUPTON (Illustrated) 60p 40» 023887 GERARD DE NERVAL SELECTED WRITINGS 60p 033335 75p 040854 SIR WALTER SCOn THE FORTUNES OF NIGEL (50) . UtNtKAL 037578 N BRANSON 8 M HEINEMANN BRITAIN IN THE 1930s (50) 75p ANTHONY TROLLOPE THE WAY WE LIVE NOW .. 039317 60p GEORGE ANDREWS (Editor) DRUGS 8 MAGIC/40/ £1.50 035230 ANGUS CALDER THEPEOPLE'SWAR(lllustrated) (30) 90p — 040765 KINGSLEY AMIS ON DRINK 60p 027149 MARCELLO CRAVERI THE LIFE OF JESUS (50) e?p PROSE & POETRY 034579 JAMES CURKE MAN IS THE PREY (SO) 50p 028803 FREDERICK ENGELS THE CONDITION OF THE WORKING CUSS IN ENGUND • (50) 95p 033807 W S BARING-GOULD THE LURE OF THE LIMERICK • 041966 GOp PETER COSTELLO IN SEARCH OF UKE MONSTERS (Illustrated) (SO) £1.25 039309“ CHRISTOPHER FARMAN THE GENERAL STRIKE (Illustrated) (50) £1.60 027408 CHAUCER THE CANTERBURY TALES DAVID WRIGHT 50p 0M79X VITUSBDROSCHER THE MAGIC OF THE SENSES (Illustrated)/50 5°P 039805 MICHAEL GRANT _ CLEOPATRA (Illustrated) (50) £1.25 032797 BEOWULF , iUSHENKO ЗОР 043993 MICHAEL GRUMLEY THERE ARE GIANTS IN THE EARTH (Illustrated) GOp 028889 CHRISTOPHER HILL SOCIETY 8 PURITANISM IN PRE-REVOLUTIONARY ENGUND (50) 80p 03725X STOLEN APPLES (50). ^0p 028854 041621 ALBERTO MORAVIA THE RED BOOK ANO THE GREAT WALL WHICH TRIBE DO YOU BELONG TO? 40p 75p Рубрика / Многоколонный набор, Юстировка колонок. Линейка Полоса библиографического списка. Хартфордшир (Великобритания). Данный выбор намекает на особое значение рубрики в справочном издании. Типографическое решение безупречно, хотя заурядно и по-британски манерно. Рубрики активны и (на данной странице) образуют слаженный ритмический ансамбль. Рамочка для шапки стилистически точна и практически уместна. 127 Рубрика
Helena Rubinstein &4 СЛЛЛ Рукописный шрифт / Воздух, Гротеск, Английская строка Объявление парфюмерной фирмы. Париж, 1961. Натуральный размер Сообщение о том, что красоту создает Елена Рубинштейн, набрано шрифтом Мистраль (1952) французского дизайнера Роже Экскофона. В свое время Мистраль выделялся «антитипографичной» беглостью и связностью. По контрасту с ним - Гротеск. К концу 90-х годов типографический аромат 50-х не только не улетучивается, но и становится приятно дразнящим. NEW-YORK • PARIS - LONDRES Русский шрифт / Контрастность шрифта. Гарнитура ПоЛОСНая иллюстрация из журнала U&k. vol. 20, № 4. Нью-Йорк, 1994. Формат страницы 37.4 х 27.6 ем Гарнитура Фэт Фэйс - русское лицо ей придал в 1993 Г°ДУ дизайнер Владимир Ефимов. Примерно с того момента русский шрифт пошел в ногу с американской шрифтовой модой. На страже его национальной идентичности стоит, в частности, смачная буква Ж. 128 Рукописный шриф1 >34
Ла1»(1ВвГгД|1(1ё oh Deh veh gheh Г Oeh 11 1 yeh yo Ж^ЗзНиЙйКиШИм zheh zeh ее eey kah el em IliiOolliiPpCdiyi en oh peh ehr ess teh oo 9 J Фф\уЦ||ЧчП1шЩщ ЪъЫмЬьЭэЮюЯя yehr yehry yehr' eh yu yah >35 129 Русский шрифт
Свиток / Иллюстрация, Выворотка Натуральный размер (фрагмент и общий вид). Длина ленты 138-5 см На белом обороте - только короткая надпись «Кастильони до >995 года». На лицевой стороне - чертежи двух сотен работ дизайнера. Свиток отдаленно напоминае т древнеегипетскую грамоту. Серьезное отличие состоит, однако, в том, что все фигуры, не в пример иероглифам, даны в одном масштабе. Футляр свитка - картонная трубка с самоклеящейся биркой. Лаконизм, информативность и, видимо, минимальные затраты на материалы и изготовление: стало быть, перед нами вещь с высоким коэффициентом художественно-полезного действия.
Bommer Millions and Millions of People are Pushing Them whenever they open a door Follow the line of least resistance Use Bommer Always They are the best Bommer Spring Hinge Co., Brooklyn, N.Y. Свой и чужой шрифты / Акциденция, Красная строка Объявление в двух вариантах. США, 1927. Натуральный размер Факт налицо: They are the best They wear the best из двух вариантов гораздо привлекательней тот, что набран без привлечения чужих (по рисунку и начертанию) шрифтов. Millions and Millions of People are Pushing Bommer Spring Hinges when opening doors Follow the line of least resistance Your Dealer handles them Copyright 1927 by Bommer Spring Hinge Co., Factory and Offices, Brooklyn, N. Y., U. S. A. Established 1876 137 131 Свой и чужой шрифты
Сетка / Модульная верстка, Пункт А.Трояпкер (?). ЛИСТ из представительского проспекта издательства«Книга». Начало 8о*х. Формат 68 х 44 см. оригинал - полноцветный Натюрморт на тему типометрии, пропорций и сеток. Подобные мотивы и сюжеты весьма характерны для образных интерпретаций профессии дизайнера-графика отечественными художниками книги 132 Сетка
Сплошной текст / Обложка, Оборка, Формат строки Задняя сторонка обложки Зрительная стать сплошного текста подчеркнута угловыми оборками, длинными строками, слишком малым интерлиньяжем, узкими полями (не показаны). На лицевой странице - фламандская версия, из букв которой (ужирненных) возникает основателя студии. Этим,в частности, мотивирован набор «сплошняком». I Н гу J’ai pour les jeunes recrues du Studio National Flamand, qui est une manidre de Theatre d’application annexe erman a la grande compagnie, un programme de formation generale, et de trainings professionnels, dont je vous dpargne __ . le troP 'on9 exP°se. Qu’il me suffise d'en marquer les matidres principales. Le programme embrasse quatre | i К I I H P К cultures: la culture generale, la culture de la voix, la culture du corps, la culture du jeu. La culture generale doit I Cl I I I I I чу IX s’exercer en profondeur et pouvoir se developper jusqu’au niveau universitaire. Le jeune acteur est enclin d ne puiserquedans sesdons inneset repousse volontiers lecontrdleet I'ordonnancede (’intelligence. II pense qu’il n'yade vrai quece qu’il peutsentir et sans doute est-ce Idgitime. Mais il a tendance dse defendre contre ('intelligence et prdtend qu’en dehors de ce qu’il sent, il n’y a pas de veritd. La confrontation de modalites artistiques eloigndes des disciplines dramatiques, telles que ('architecture parexemple, peuvent contribuer a rdduire cette erreur. A ce propos il est du devoir du professeur de ne pas confondre des I’abord, comme il est courant helas! I'histoire du theatre avec I'histoire de la littdrature dramatique. C’est par des trainings de culture generate que I’dldve discrimine finalement les etats d'instinct et les dtats de composition. Les dquilibres labiles, spontandment nds du pathdtique, doivent demeurer contrdlables a la lumidre de ('intelligence qui joue le role d'une sorte de dispatching permanent. La culture de la voix n'intdresse pas seulement la phondtique et la diction. Elie est toute entiere basde sur les ddveloppements de la tessiture, de ('articulation, de la respiration, de la volubility et de la sonorite vocales. Les modes sonores d’un texte sont infinis. L'eleve doit dtre capable de degager phondtiquement ces modes, et de donner a un тёте texte un comportement sonore different. II peut arriver a changer un texte, sans en modifier un mot. Ilya une sdrie de sonorisations qui accroche irrdsistiblement I'attention, et que le camelot, le baladin connait jusqu'a I'dleverau niveau d’un art. Ce doit dtre aussi I'art du jeune comedien. La culture du corps seraitprincipale si lestroisautres ne revendiquaient ddja de I’dtre. Le corps humain, cette sculpture qui se meut dans la lumidre, est la mesure du temps et de I’espace que le jeu conquierten naissant. L'eleve sait qu’il doit se ddbarrasser sur ce point de toute prdconception, de tout prejugd. L'acteuren jouantcrde son temps et son espace, qui sont alors exactement mesurds en fonction du jeu. II comprend a la longue et au cours de trainings impitoyables ce que tout le monde s'entdte a ignorer-asavoirque leddcor, I'accessoire, le rythme, oui le costume тёте n’existent pas avant le jeu et ne persistent pasapres. Tous dmanent de I'acteur et naissent au cours du jeu comme une secrdtion mysterieuse du corps. J en aurais long a dire a ce propos. Je passe sur les exercices de gymnastique, d'eurythmie et de danse qui refusenl d'dtre une fin mais acceptent d’dtre de vigoureux moyens d’assouplissement des muscles etdes nerfs. II n est pas une partie du corps, il n'est pas un doigt qui nedoiveёtreexpressif. Ils n'obdiront qu’au bout d’une contrainte mille fois exercee. Mais ils le feront alors dans la perfection, comme un rdflexe. II est difficile au thddtre de s’asseoir, de s’agenouiller, de monter un gradin. Un corps indiscipline est comme perclusde rhumatisme. Voussavez toutcela. J’en arrive enfin a la culture du jeu. Si j'en juge par ce qui se passe dans les conservatoires, cette culture s'acquiertau boutdedifferentes initiations, dont les principales sont (’analyse littdraire,psychologique etdramatique du texte, lamiseen place sur scdne, la diction, le mouvement, lejeu collectif, etc. Je рейх m’accommoder de toutcela, a condition de lever I'exclusivitd de la mdthode. A former un acteur dans les ornieres d’une pareille routine, on ne sauvera pas le thddtre. II faut au contraire le sortir ddlibdrdment de Id - non point en I'arrachant brutalement a cette ecole confortable, mais en prolongeant sa formation dans le sens rdsolu d'une virtuositd instrumentale, capable de realiser dans une forme physique impeccable toutes les positions dramatiques. Mais capable au surplus d'en inspirer d'inddits par I'immaculde perfection de son execution. Sous ce rapport les prestations du Thddtre de Pdkin nous ont donnd a rdfldchir. L’dldve a bien du convenir devant certain spectacle d’apparence acrobatique, que la perfection physique, quant elle est parvenue a se jouer des obstacles naturels, acquiert un contenu spirituel qui emeut notre pensee. Je ne prends pas Pekin comme exemple. Aussi bien Pdkin est-il inaccessible a notre imagination occidentale, et son rituel symbolique demeure hermetique. Mais je refuse de repousser la legon de Pekin. La virtuosite d'instrumentistes musicaux fameux n'a-t-elle pas ouvert aux compositeurs un mode de possi bi I ites formelies, inconnues, ou la difficuIte vaincue ne joue plus? L'acteurest un instrument dont il joue lui-тёте, un instrument acquis en dehors de luiet qui s'est identifid avec lui, comme on a pu avec raison dire de la trompetted’ Armstrong qu’elleetait devenue matiere humaine intdgrante. II faut mener I’acteur jusque Id, si Гоп met en lui I’espoirdesauver lethedtre. L’avenirest dans I'acteur qui est tout, total et unite. Alors je prdconise rdsolument I'improvisation. Ce n'est pas sur un retour vers une Commedia dell'arte dteinte que je fonde la nouvelle formation professionnelle. C'est sur une matiere vive, proche du primitif, proche du cri divin, et qu’une littdrature tentaculaire s'apprdte d dtouffer. Par I'improvisation entretenue au cours de trainings inexorables, le comddien decouvre, au-deldde ses moyens techniques, le sens du deveniret le besoin de tout integrerdans I'actualisation. Etceci est proprement le destin de I'art dramatique, qui refuse d'dtre ddfraichi par un texte prdpard. Le comddien joue d’imagination et non de memoire. II puisedans une rdserve d’associations innombrables qui plonge jusque dans les tdnebres de I'inconscient. Et remarquez que I'improvisateur mise moins sur les rd parties de son partenaire que sur la rdsonnance de son public, qui de grd ou de force, entre ddlibdrdment dans le jeu. Tant il est vrai qu’une improvisation, par son authenticite et son dtonnement, se continue et croit dans la sensibilitd du spectateur. Pour autant que de besoin, je souligne ici les analogies que Гоп entrevoit suffisamment dans certains phdnomdnes du jazz virginal, nd au cceur de peuples primitifs. On en parlait a peine il у a 50 ans. Depuis, le folklore musical du Mississipi est devenu un langage mondial. C’est par ses origines primitives que le jazz est neuf, exactement comme serait neuf le thedtre rendu d ses sources, dejd bien enfouies a present. Le jazz des negres n’est pas . _ _ encore ddnaturd, il exhale des spirituals improvises, et rien n’est plus neuf que ces jaillissements d fleur "i w / / | kJ / kJ d'ame. II ne faut pas dtre negre, il ne faut pas тёте faire I’effort de lui ressembler, pour approcher le jazz. I kJ / I I kJ / kJ
Reflections on the Theme: At the Edge of Meaning Fernand Baudin As a book designer I am concerned with the Latin alphabet and with literate communication. In this context new technologies do not add new meaning to any particular copy; yet, in the last quarter century there has been such a change in the reproduction of texts alone that one may call it a revolution—or an evolution, depending on the point of view adopted. The essential fact is, of course, the passage from lead to film, from mechanical to photocomposition, with all the consequent technological, industrial, social, and artistic developments. In any changing situation, as well as in a changing world, we naturally look for a point of permanence, a constant. What is the one constant among the changing technologies? Writing. That is what the symbols and their layout have always been about, no matter if the materials are hot metal, film, pens, pencils, brushes, chisels, punches, paper, papyrus, or parchment. However, it is not a matter of one particular material, or one particular form of physical virtuosity. By writing, I mean the systematic ordering and recording of thought. This is what made the difference between prehistory and history: the ordering, editing, recording, and publishing of intelligent, rational thought. Past symbols and past systems may or may not have been better than Latin script. Whatever the case, I can not see why and how we should or could possibly return to Sumerian or any other previous system of symbols. Here and now we are essentially concerned with the roman alphabet and its future. There are, of course, a number of other living systems of symbols; however, unless Asia suddenly overturns the present political balance of the planet, we may assume that the future of the roman alphabet spells the future of writing. In the course of two or three millenia alphabets have been written with all kinds of tools and many kinds of materials. Why should we now suddenly become partial to one particular tool. or sentimental about one particular material or technology— to the exclusion of the rest? It seems to me far more important to consider and to overcome the lack of interest in the teaching of writing. On the one hand, governments and teachers no longer feel any concern about the proper teaching of handwriting in the schools. On the other hand, the cooperation (such as it was) between typefounders and printer-compositors which kept the tradition of competent writing alive in the typographic era, is disappearing fast. Спуск / Юстировка колонок, Многоколонная верстка, Средник, Выделение Шарон Поггенпол и другие. Начальная полоса статьи в журнале Visible Language, vol. 11, № а. Кливленд. 1977- Натуральный размер Co спуска начинаются все последующие колонки, кроме первой. Величину спуска задают заголовочные данные, включенные в строй начальной колонки. Характерный модернистский прием перекликается со старинной втяжкой вторых строк абзаца (вместо абзацного отступа). В статье бельгийского исследователя Ф.Бодена говорится о типографике как разновидности универсального искусства письма, а также о том, что главное в этом искусстве не форма букв (которым уделяется несоразмерно много внимания), а формы пространственной организации. 134 Спуск 140
-ЧШчдаЧЭ* Ч!ци«»м •! ‘рв|Ч|в«Ч «I f!4

Страница / Рамка, Оборка, Инициал, Параграфный знак Уильям Моррис. Полоса книги Бсовульф. Хаммерсмит. 1895. Натуральный размер (?). Заимствовано из книги: Н.Lerner. Gtschichle drr modmun Typographic, MCinchen, 1981 Бордюрная рама, различная по ширине с каждой стороны, возможна только на странице кодекса. Вариант с самой узкой частью слева возможен только на правой (нечетной) странице. Следовательно, в нашей книге (как и в книге Лернера) репродукция полосы конфликтует с четностью страницы. Такова логика классической композиции полос на развороте. 136 Страница 142
WortZeichen SchriftFelder BildRaume : Blick zuriick auf eine sehr personliche Typographie. Einladung zur Eroffnung der Ausstellung Zur Eroffnung der Ausstellung laden wir Sie und Dire Freunde sehr herzlich ein Dienstag 16.Oktober 1990 18Uhr Gedanken zur Ausstellung: Peter von Komatzki Строка / Рамка, Плашка Вольфганг Вайнгарт. Разворот приглашения на выставку Вайнгарта. Дармштадт, 1990. Формат в сложенном виде 20.5 х ю см «Ретроспективный взгляд на очень персональную типографику». Странная, нарочито скучная композиция построена на элементах, вытянутых в строку. Строка на плашке говорит примерно следующее: «Это было когда-то и больше-не-еуще--остается поныне». Так называлась выставка. М3 137 Строка
Таблица / Линейка, Поперечная верстка Трехъязычный указатель журналов издательства S.Karger. Базель, 1978. Натуральный размер (фрагмент). Формат буклета А4 Таблица как таблица, но здесь все грамотно и самодостаточно. В левой верхней ячейке удачно размещено название документа: оно естественным образом совпадает с заголовком боковика. Выделены строки, относящиеся к новинкам. Вертикальные линейки понадобились лишь потому, что таблица, охватывая четыре страницы буклета, имеет общую высоту 75 см. S. Karger International Scientific Journals Internal, wissenschaftliche Zeitschriften Revues scientifiques internationales Please refer to footnotes for important information Bitte beachten Sie die wichtigen Hinweise in den Fussnoten Tenet compte, s.v.p., des importantes indications dans les notes th S|8 | = = th “5? 0 s s III S I lit Price per volume (2) Preis pro Band (2) Prix par volume 12) (/) Prices subject to change Anderungen vorbehalten Modifications reserves “ = s? ||i /78 Hi Acta Anatomica issn 0001 -5180 International Archives of Anatomy, Histology, Embryology and Cytology Archives Internationales d'Anatomie, d'Histologie, d'Embryologie et de Cytologie Internationales Archiv fur Anatomie, Histologie, Embryologie und Zellforschung A. Delmas (Paris), F. Walberg (Oslo). G. Wolf-Heidegger (Basel) English Deutsch A. KW S-E TPI, Al monthly mensuelle monatlich 100.101, юг 270.- Published page Acta Anatomica coversail aspects of anatomy, histology, embryology and cytology with the sole exception of invertebrate morphology. Acta Haematologica issn 0001-5792 (Official Organ of the European Division of the International Society of Haematology) U. Bucher (Bern), G. Rosenow (New York, N.Y.) English Deutsch Frangais A, KW TPI. SI, Al monthly monatlich 59,60 148.- Acta Haematologica surveys hematological research results and morphological and physiological problems related to clinical medicine. Analytische Psychologic issn 0301-3006 Zeitschrift fur Analytische Psychologie und ihre Grenzgebiete H. Dieckmann (Berlin), C.A. Meier (Zurich) Deutsch S-G/E TPI, Al vierteljahrlich 9 58.- Analytische Psychologie der Komptexe, Archetypen und Sym- bole, Diagnostik und Behandlungstech- nik; Kinder- und Gruppentherapie. Applied Neurophysiology issn 0302-2773 (Official Journal of the World Society for Ph.L. Gildenberg (Houston, Tex.) English A. KW TPI, SI, Al quarterly 41 98.- Applied Neurophysiology provides an extensive and multidisciplinary review of the field of neurology. Audiology issn 0020-6091 Journal of Auditory Communication (Official Organ of the International Society of Audiology) E. Konig (Basel) English Frangais A, KW TPI. SI. Al bimonthly bimestrielle 17 184,- covers the scientific, social and practical aspects of the broad interdisciplinary Biology of the Neonate issn 0006-3126 Fetal and Neonatal Research A. Minkowski (Paris) English A, KW TPI, SI, Al monthly 33. 34 184,- Published in two page Biology of the Neonate includes papers on physiological and biochemical research applicable to clinical and laboratory work. Biosciences Communications issn 0302-2781 An International Interdisciplinary Journal of Communications Research and Theory in the Biosciences and Fields of Health Care Delivery S.B. Day (New York, N.Y.) English A, KW TPI, SI. Al bimonthly 4 148- Biosciences Communications is concerned with all communication methodologies and techniques as applied to research, health care and education. Biotelemetry and Patient Monitoring issn оз78-зоэх (Official Organ of the International Society on Biotelemetry) H.P. Kimmich (Nijmegen) English A. KW TPI. SI. Al quarterly 5 98.- Extended title Biotelemetry and Patient Monitoring reports pn all aspects of remote monitoring with the aid of bio-medical telemetry Blood Vessels issn 0302-2765 International Journal of Blood and Lymphatic Vessels J.A. Bevan (Los Angeles, Calif.) English A. KW TPI, SI, Al bimonthly 15 148.- Blood Vessels considers the morphological, physical, biochemical and functional character of blood and lymphatic vessels. Brain, Behavior and Evolution issn ooos-8977 W. Riss (New York, N.Y.) English A. KW bimonthly 15 184,- Brain, Behavior and Evolution encourages interaction among the disciplines of neuroanatomy, neuro- physiology and behavioral sciences. Cardiology issn 0008-6312 With a Section 'Exercise Testing and Rehabilitation in Cardiology* P.M. Galletti (Providence. R.I.I English bimonthly 63 146,-
Minimaal twee jaar ervaring is een must. Je droomt in XPress, Photoshop, Illustrator. Kunt klanten 0 VERTU IG EN van je werk. En je bent KRITISCH genoeg om te streven naar perfectie. Hier ligt EEN KANS. Wie niet bang is om z’n vingers te branden, pakt hem met beide handen aan... Is de vonk overgeslagen? Stuur dan een korte brief met c.v. naar Krakatau b.v., Postbus 1016. 3000 BA Rotterdam, t.a.v. Edith Echt Krakatau b.v. is een zelfstandige design-unit en onderdeel van de BvH-groep. Communiceren op de mm2 We zoeken een grafisch ontwerper met liefde voor taal en typografie die samen met anderen vorm geeft aan procescommunicatie: formulieren, brochures, beeldschermen. Ben je secuur en kritisch? Heb je ervaring? Stuur of e-mail dan je brief met cv naar Tappan (naar Wilfried Dabekaussen). Vragen? Bel 070 331 48 50. DIETWEE ONT\ zoeken ее DTPe7Oper; met aantoonbare intej die bekend is met de vo MB Overdruk, autowaarde plus kleurseparatie, HTML, onleesb samengebruik, duotonecurves, p vorm om tot paden, paste it Apple-script, browser, MC, mi op inslag, diskdokter, HVO, FFOOFF, uitknippad, img src, Je hebt minimaal 2 jaar ervaring c werkt zelfstandig, accuraat en overzich gevoel voor typografie. Leel Dietwee Ontwerpers is acht jaar g< Stuur je CV binnen 14 dagen t.a. Buurkerkhof 7, 3511 КС Utrecht, T Tappan, Emmapark 3, 2595 ES Den Haag, tappan@tappan.nl Текстовой шрифт / Воздух, Верстка, Поперечная верстка Объявление дизайн-студии «Таппан». Чтобы восславить текстовой шрифт, приходится дать пример его употребления в акциденции, которая давно уже потеряла свою специфику. Соседние объявления, выполненные в тривиально акцидентной манере. выгодно оттеняют тихое «текстовое» решение. Сам текст обращения достоин перевода на русский: «Коммуникация через каждый квадратный миллиметр. Ищем графического дизайнера, любящего язык и типографику (...). Как насчет добросовестности и способности к критике?...» 145 139 Текстовой шрифт
Типограмма / Акциденция, Линейка Илья Зданевич. ЗвХНа. Тифлис, igig. Натуральный размер Иначе как к типограммам трудно отнести эту иллюстрацию к произведению Зданевича Асёл напракат, вошедшему в сборник Софии Георгиевне Мельниковой: Фантастический кабачок. Более знаменита типограмма Зохна и женихи, данная на выкидном листе того же сборника. 140 Типограмма 146
Typog- raphy who needs it ? Типографика / Рукописный шрифт. Перенос слов «Кому нужна типографика?». Этический пафос вопроса, нарочито неверный перенос в ключевом слове, а также шрифт (Dom Casual) выдают дизайнера Яна ван Торна, известного своими неподражаемыми работами и резким недовольством положением вещей в графическом дизайне. Публикация построена в основном на его высказываниях и графических работах, но имя Ван Торна нигде не упомянуто. 141 Типографика
Титул / Акциденция, Главная строка. Красная строка. Египетский шрифт Заглавная страница поэтической книжечки. Москва (?). igsi. Титул есть почти в каждой книге. Какой же выбрать в качестве примера? - Титул с предельно лаконичным и, можно сказать, изначальным заголовком. Титул обнаженный, то есть не скрытый ни под какой обложкой. Классически симметричный, но парадоксально отклоняющийся от классической схемы. Титульный шрифт / Титул Титульный шрифт - самое туманное и потому трудноиллюстрируемое понятие. Требуется какая-то уловка. В книжечке форматом 17 х 11,2 см это, действительно, титульный шрифт. А при более чем четырехкратном увеличении? 142 Титул
IE СВ. ОТЦА НАШ ;я критск. 1ерусалимскаго чтомый ВУЮ И ПЯТУЮ НЕД >49 143 Титульный шрифт
Трафаретный шрифт / Рамка, Машинопись, Поперечная верстка Рамка из текста выполнена машинописным шрифтом, состоящим в глубоком родстве с трафаретным. Трафаретному шрифту созвучно слово live. „ g DEELNEMERS LIVE MAGAZINE # 4 / Mieke Aerts - vrouwenstudies UVA / Thanassis Apostolu - PVDA tweede kamer / Thijs Asselbergs - stadsarchitect Haarlem / Rein Bloem - dichter / штшо— Judith Bosch - presentatrice / Martin Bosma - socioloog / Kees Buurman - mediatrainer / Rini Dippel - voormalig conservatrice Stedelijk Museum / David Garcia - Trans Local ~~ ф °"5 о Network I Lily van Ginniken • directeur Stichting Stroom HCBK / Rop Gonggrijp - Hacktic NL netwerk / Jkhr van der Goes van Naters - oud PVDA fractieleider / Frank de Grave - VVD kamer / Arie Oostlander - CDA Europarlement / Martin Reints - dichter / PVDA tweede ----------------------- ....____________________..._________ _________ , Alexander Schabracq - vormgever / Arthur Schram - politicoloog UVA / Pieter Smit - regis- Thackara - directeur Vormgevings Instituut / Jos Verlaan - politiek redacteur Het Parool / Henk de Vroom - kunstenaar. cobrdinator Herkgroep Kunst IJ-oevers / Frans van de Winden - 144 Трафаретный шрифт
м с м 145 Трехстрочие VIII Трехстрочие / АнТИКВа, Разрядка. Ирма Бом. Заголовок с обложки Годового отчета Совета но искусству г 988. laara. 1989- Натуральный размер, формат брошюры 30 : В центре белой обложки нет ничего, кроме патетического знака времени (см. также Вгонка и выгонка).
Тупое начало / Поле Распашная верстка Хорст Шустер. Разворот книги Д.Шмидта Баухауз. Дрезден. ig66. Незначительное уменьшение Прямоугольиость полосы обеспечена тупыми началами и выключкой строк. Допол н ительн о «утверждена» (на данном развороте) эффектным контрастом с круглой фигурой, вышедшей из пределов соседней страницы.
schnlttcher^sen^^r unter/o er „-132 bald. Удобочитаемость / Выворотка, Акциденция Чтобы добиться неудобочитаемости, нужно приложить особые усилия. В данном случае дизайнеру это удалось, хотя и сама неудобочитаемость дает кому надо ключ к пониманию, чего от него хотят: какие-то «крутые» дизайнеры ищут практиканта. Легче всего прочитываются заигрывающие строчки внизу: «Наш арт-директор не способен расставлять буквы, и так долго продолжаться не может. Р. S. Сами видите, как мы в нем (практиканте - В.К.) нуждаемся». 147 Удобочитаемость
Указующий перст / Надпись, Гротеск Игорь Терентьев, Илья Зданевич. Заголовок на обложке одной из книг Терентьева. Тифлис. 1920. Натуральный размер Кроме эпатирующего жеста, тут есть иронический намек на афишу начала века. Есть также и метафорический момент: указующий перст словно бы самоподтверждает факт. 148 Указующий перст 154
АЮ CM П5 I li L ФПОР Фигурный шрифт / Гарнитура Полосная иллюстрация ил книги Жоффруа Тори Цветущий луг. Париж, 152g. Натуральный размер Такие вот трогательно примитивные письмена приведены под надписью «Фантастический алфавит» в знаменитом трактате об искусстве шрифта, в книге, признанной шедевром классической типографики. Наборный или нет? - для фигурного шрифта этот вопрос принципиального значения не имеет. По нынешним вкусам, разработка так и просится в набор. 155 149 Фигурный шриф
Формат издания / Акцентировка Разворот журнала аб. Внльминггон (США). 1990. Формат издания 6о х 45 см Бывают журналы и такого гигантского формата. Впрочем, величина издания - относительное понятие. Страницы, которые сидячий может читать, расстелив их у ног на полу, в уменьшении выглядят более-менее нормально. Если закрыть глаза на бессмысленные акценты. I
Because it's tough to book hotel rooms in Berlin itself, Elizabeth wound up arranging for us to St3y 1П a town called Frankfun/Oder, 1 00 kilometers east of Berlin, to Berlin тГОГП Prague. We were to rendez-vous with the 3m3ZGment St th© idea that we (or anyone) announced that he had bOOkfid a room in Piscataway, New Jersey. (and some practicdl considerations) and accepted the rest us commuted in Frankfurt/ OdOr and had (except for the part about the Volkswagen Joker being towed) a splendid time. They joined ends and t with stories about the 23rd floor disco (with ГПI ITored ball). Here In We St Berlin, we visited with ThGfGS fur Gestaltung. A loose confederation (-We're trying to avoid hierarchies."). Buro fur Gestaltung consists of five : designers, an Illustrator (known lor a comi amed Emil) and an induslriOl d6sk tions (a poster by Hummel for Beckett plays) or book pub- corporate design jobs gO tO 3d agencies and jobs for state agencies are largely non-existent. Splekermann had just returned f ГОГП a business trip to designers there about one thing or another. Talking fast, spiokermann speaks at a clip that seems normal in New York but perilously fast elsewhere, his abOUt their WOrk. Splekermann doesn't brag about his work. In tact, Sitting around a conference table on a Saturday afternoon at his firm, MetaOesign, it Is diffic U11 to get him to talk about design at all. Splekermann is best known as a designer and distributor of typefaces, and as the author of Rhyme a Reason: A Typographic Novel, a glib, often humorous sprint through the principles of typography. Splekermann, who also has a reputation tor eelsion grSPhics (train schedules and the like) recently cable TV guide. Splekermann's main comment SbOUt th3t prOtect was that his client insisted that the channel i Mete is ad campaign itself for the E3St Ge Says Splekermann Of the political campaign, “It's not design intensive. It's just hand holding. rsirly straightforward, portraits of can- graphics MetS did Was make Up stickers mat sim- ply say “ja!“ or-neinf to slap on thepOSteTS of the BlOkland, devised a way to generate ГВ П dom- typefaces. They took thO I КЗГиа description of a face van Bossum explains that they wrote some ЭНвГПЗИ V6 РГОсеОигее for the computer to follow when drawing curves and straight lines, and juggled the points that are used In soft- ware to define letterf О Г ГП S The result Is Beowulf, a puter 3 IlttlC differently every time. The main topic of conversation in West Berlin is the Easterners: how they drive (badly—they've traded in their pokey Trabants for faster westOrH” made cars and highway fatalities are way Up), how they shop (they continue to crowd West Berlin supermarkets even though the same prodUCtS are now available in the East) 1 in the East II typo was used at ЗН, it WSStetraset. ress-typO CStaYogue. "If you had a Lelrasel cats- Most of the design that was done consisted of full of stories SbOUt Signage in the East. It was all
reversed out of a groan background) Зге done t>V hand in the East. It's Sunday morning, November 18. We are In Benin on the last day Of this two week journey. Actually, most of us are at the airport right now awaiting flights back to the States. I am left behind, in the Hotel Wieland, a strange pension (there is a print (?)>onastreetonthoKurturstondamm. (Of! ClOSor Last night , our last night together, we went out looking for a good time on the Ku'damm, which is a lot like looking for a best. Wo wanted to go dancing bUt all the clubs wore filled Easterners (who’ve juSt rediscovered nightlife). After two hours of desperate searching we In the planning stages of this trip, and In the first lew make the technology work, how to power the computer wi' ig-inch monitor, and the scanner, We talked abOUt howto make all the equipment part, it did. me original fantasy had uS streaking down the Autobahn at 160 kph, with a generator on the The computers got Set Up in hotel rooms. The original fan- either, we would have had to add a few production days at the end of the trip, returned to our hOtel S. ers, seeing the sights, trying to make a maga- zine. the phrase "mind the gap- has taken on a ioke, but I think It m©ans something as well. The gap isn't a cultural one. Designers in Europe Whe Ге they live, believe the aesthetic quality of design and the quality of the clients is superior somewhere else. Most designers (even Massin) have started using computers (the Macintosh) and most have Concerns Would rather show slides, this is true in Europe and at home. The culture of graphic design and typography is multicultural and intercontinental. It's what wo nave in СОГПтоп. yos, things look different from place to place (still), but the designers of thOSC things ara not so different from place to place. The gap is something we're all experiencing. Not just those of US working on this magazine. Not just designers, but all of us WllO lunctlonintheculture Of technology. There is a gap between the speed of (which iS not an easy thing to do even when you stay in one place) while living like gypsies, even if the computers are fast enough, we're not that last. And wo shouldn't be. temptations ot computer aided design Is that, because might have accepted in the past. But even though you СЭП you etui need time to think. You can t squeeze the creative process. iogically advanced tronic tools can speed the creative process, but there □ Even on the Autobahn, where
Формат полосы / Поле, Рубрика, Колонэлементы Пьер Дидо старший. Разворот издания книги Ф.Колонны При критически мелком шрифте полоса занимает менее четверти площади страницы. Такова плата за классицистическую элегантность. На изящество работают даже страницы меньшего, чем остальные, формата. Избыточные поля и прелести нере1улярных краев рассчитаны на обрезку поборниками аккуратности (любителями переплетов), но обречены на сохранение настоящими эстетами.
no SONGE DE POLIPHILE. CHAPITRE X. Та я t de magnificences ne penvent que perdre a mes descriptions; veuillez done, lecteurs intelligcnts , sappleer, par tons les moyens de voire imagi- qu’eprouve an esprit continnellement occupe de 1’objet adore, et vous par- donnerea peut-^tre plus facilement les distractions de mon pauvre cerveau: ne put m’emp^cher d'adorer ma cbere Polia, vous poor res croire aussi qu'elle meritait un amour si constant. Fignrez-vous done le genie des arts se chargeant du soin de concevoir le plan d'un edifice, Vadresse des fees em- ployee pour 1'executer, et vous aurez a рейх qui s'offrit a roes regards. racterisee entrerent trente-deux dan-. velne d’un drap lissu d'or, Г autre d'un drap d'argent. Cheque bande avoit pour chefs un roi et une reine, accompagnes de deux capilaines, deux ёсиуега, etdeux fous; le reste de la troupe etoit, d'un cdte. Cea troupes se rangerent an son de la de la salle : 1'ordre de se monvoir etant les soldats s’attaquerent, les ecuyers sc croisercnt, et les fous se precipitaient a travers les rangs sans mode ni mesure;
Формат строки / Распашная верстка, Строка, Трехстрочие Разворот картонажной книжки Д.Кюнта Космические .таки в городской среде. Париж, 1993. Формат книги 15 : У этих строк - максимально возможный для данной книги формат. Но в сущности они не слишком длинны при столь крупном шрифте. Даже в нижней строке - в пару раз меньше слов и знаков, чем предписывается нормами удобочитаемости. Est-il possible de faire une exposition pourceux qui n'iront jamais la voir?
Формула / Пробел, Металлический набор, Подключка Примеры формул со знаком интеграла из книги 41. Москва. 1929. Натуральный размер В формульном выражении буквы и цифры участвуют наравне с их пространственной организацией. Поднятые (оттиснутые) пробелы вполне могут символизировать эту особенность, хотя в данном случае имелось в виду лишь наглядно продемонстрировать технические приемы набора. Как видим, в металле это требовало ювелирной техники. Намного ли проще набирать формулы сейчас.' 154 Формула 160
TYPOGRAPHICS, HE CAME UP WITH A BINDER DESIGN THAT SPELLS OUT THE COMPANY’S NAME ON THE COVER IN HIS OWN VERY PERSONAL INTERPRETATION OF ANCIENT HIEROGLYPHICS. INSIDE. X ь»*0’* Mil'0’ FOX CONTRIBUTED A GLIB WRITTEN V ACCOUNT OF THE DERIVATION OF ^aC*0®6 Форточка Студия Pentagram. Колонка из журнала U&lc, vol. 18, № 2. Нью-Йорк. 1991. Натуральный размер, фрагмент В виде форточек даны блочки надписей EACH LETTERFORM. “A LOT OF PEOPLE TOLD ME THEY LIKED THE DESIGN BUT THEY DIDN’T GET THE IDEA’,’ HE SAYS. “THEY WOULD HAVE UNDERSTOOD IT IF THEY’D READ MY COPY. I GUESS TYPE CATA- LOGS AREN’T HIGH ON PEOPLE’S READING LISTS.” FOX’S FLAIR FOR WORDPLAY SHOWS IN HIS LATEST BROCHURE FOR ANDRESEN. ILLUSTRATIONS LIFTED FROM AN OLD BOY SCOUT MANUAL ARE ENLIVENED WITH THE DESIGNER’S OBSERVATIONS ON WORKING WITH CLIENTS AND SUPPLIERS, PLUS TIPS LIKE “COMMUNICATING WITH THE OPPOSITE SEX.” “MEN—FEEL SILLY TALKING TO WOMEN?” к иллюстрациям, сопровождающим заметку. Стало быть, тут - типографический прием, не выполняющий привычной рубрикационной функции. Возможно, именно поэтому форточки разбросаны по обоим краям колонки и перекошены. FOX WRITES. “WOMEN—FEEL LIKE SLAPPING THOSE MEN SILLY? LET ANDRESEN SHOW YOU HOW!” TEXT AND TYPE PLAY SUCH A LARGE ROLE IN FOX’S WORK THAT IT’S NOT SURPRISING HE’S RECENTLY MADE HIS DEBUT AS A TYPE DESIGNER HIMSELF. PROPAGANDA. HIS FIRST REGISTERED FONT AND AN ANDRESEN EXCLUSIVE, POINTEDLY DEMONSTRATES THE DESIGNER'S CHARACTERISTI- CS» , ’’ !nc, CALLY CAGEY APPROACH TO HIS MATERIAL. FOX SAYS HE SEES THE NAME AS ’ POLITICAL STATEMENT. AFTER ALL. EVERYTHING IN OUR BUSINESS IS ABOUT TRYING TO MANIPULATE SOMEONE TO BUY A PRODUCT OR A SERVICE, ISN’T THE INDOCTRINATION SEEMS TO BE WORKING. FOX’S MAIDEN TYPEFACE HAS ALREADY TURNED UP ON A CAPITOL RECORDS ALBUM COVER. WORD AND IMAGE FUSE TO DRAMATIC EFFECT IN THE RIB-TICKLING LOGO FOX CONCOCTED FOR A HIP NEW EATERY ON SAN FRANCISCO'S EMBARCA- DERO. “IT’S THE ONLY JOB I EVER GOT BY LEAVING MY BUSINESS CARD.” HE REMEMBERS. EMBLAZONED WITH BLACKDOG’S MASCOT (GINGERLY TREAD- ING OVER BURNING COALS) FOX’S CALLING CARD GRABBED THE ATTENTION OF JOE AND MARNI LEIS. A COUPLE OF DOG LOVERS WHO HAPPENED TO BE LOOKING FOR A GRAPHIC IDENTITY FOR THEIR LATEST DINING VENTURE. ад®' .Ав®’ THE RESTAURANT NEEDED & A NAME, TOO. FOX SUGGESTED c,o*e“ сг^о, “EMBARKO.” WITTILY 1NCORPORAT- ®'aaL>\8‘A°uol. ING A REBUS FOR THE MIDDLE SYL- * ac'»® AiOc° t«'»a HIS ESTHETIC. "MY GOAL IS TO EDUCATE OR AMUSE PEOPLE, OR BOTH,” HE SAYS. FOX’S OWN LOGO HAS 155 Форточка
Фотографический набор / Египетский шрифт, Типограмма, Логотип, Надпись Заголовок на обложке книги. Констанц (ФРГ). 1971. Уменьшено Фотонабор (в его элементарном проявлении) ассоциируется с оптическими деформациями надписей. Характер искажения логотипа говорит о профиле строительной фирмы, прославившейся гибкими и легкими сооружениями (по проектам доктора Фрая Отто). В результате сужения исходный египетский шрифт превратился в итальянский. Шапка / Лист, Многоколонная верстка, Сетка, Иллюстрация, Поперечная верстка Оборот листа Календарь культурных событий (приложение к швейцарскому журналу Du), 1992. Формат 96 х 44 см Вводный текст и заголовок Примечательные постройки образуют нечто вроде массивной шапки с «козырьком». Остальное - это легкость, прецизионность, ясность в сочетании с ритмичной версткой, не обошедшейся без сетки. Кроме такого пустяка, как шапка, эта, вообще говоря, заурядная вещь демонстрирует едва ли не все премудрости 156 Фотографический набор типографической дисциплины.
Alle wollen mehr Baukultur. Grosse Namen und die Meisterwerke sind ein Teil davon. Wichtiger^^- ist aber eine Breitenwirkung, die qualitativ mithalt. | । | Eine Auswahl von Bauten belegt, dass die deutsche 157 Шапка
Юстировка колонок / Линейка, Многоколонная верстка Полоса указателя из каталога Международной художественной ярмарки. Базель. 1981. Формат страницы А4 Принцип формирования неполных колонок полностью раскрыть не удается. Ясно одно: данные, относящиеся к одному имени, из колонки в колонку не переносятся. К этому обязывают строго постоянные отбивки и графически подчеркнутая замкнутость каждого «авторского» блока. Hayden Henri Helion Jean Herzger Walter Hilliard John 11.125 Dijkstra 11.275 Academia 13.266 Schlosshofgalerie 15.113 Durand-Dessert 11,161 Verrifere 15.235 Logsdail-Lisson Hazlitt Don Herzog Charlotte 15.313 Cadot Farideh ter Hell 13.281 Gierig Hilmar Jiri 15.227 Tanit 15.127 Nothelfer 11.283 Inter Art 15.201 Rabus 15.255 Wack Heckel Erich Heller Larissa Herzog Jacques 11.299 Fischer Fine Art 11.211 Kishon 16.101 Stampa Hilsing Werner 13.211 Henze 11.281 Durr 13.121 Orangerie - Reinz 17.391 Wargin 13.266 Schlosshofgalerie Helman Robert Herzog Josef 13.262 Limmer 17.457 Kunstkreis 15.121 Teucher Hiltmann Jochen Hederich Adolf 15.241 Fischer 17.281 Schloss Vornholz Helnwein Gottfried 13.263 Gruner Hesseling Wilem 11.151 Spectrum 15.171 De Sluis Hinterberger Norbert van Heemskerck Jacoba 15.065 Hofstockl 11.267 Winding Hencze Tamils Hesterberg Knut 11.246 von Bartha 17.343 Schoeneck Hinterreiter Hans Heenes Jockel 11.371 Bollag 15.241 Fischer 13.267 Bossin Hendon Cham Heurtaux Andrd 11.216 Eendt 13.247 Kind 15.257 Hoffmann 13.273 Teufel Hegenbarth Josef 13.325 Dobele 11.271 Staatlicher Kunst- Hengstler Romuald Heussler Hey Hirsch Karl-Georg handel . 15.461 G'drei 11.371 Bollag 11.271 Staatlicher Kunst- handel Heidelbach Karl Hepher David Heyn Graciela — 13.281 Gierig . 11.111 Flowers 13.295 Demenga Hirschberg Walter Heisig Bernhard Herbig Otto Higgins Dick 11.271 Staatlicher Kunst- 13.325 Dobele 15.475 Ecart Hirst Derek handel 11.111 Flowers Held Al 13.227 Ziegler Herbin Auguste 11.246 von Bartha Highstein Jene 15.117 Ferranti 11.125 Dijkstra 11.216 Eendt 17.351 Lahumifere Hill Charles H6l6non Serge 11.236 Maurer 11.321 Hervieu Herbst Adolf 17.425 Wolfsberg Verlag Hillebrand Elmar 11.283 Inter Art Hoch Hannah _____________ 11.279 Fischer Fine Art 11.277 Hutton Hernandez Pijuan Joan 11.242 Prats-Poligrafa Hockney David 11.289 Contemporaine 11.216 Eendt______________ 15.224 Fassbender_________ 11.224 Hagenbeck__________ 11.239 Meyer-Ellinger 15.242 Munro___________ 15.227 Tanit______________ 11.251 Waddington колонок Herzfeld Anatol 17.391 Wargin 164